آشنایی با بنای ۸۷ ساله «شاهزاده حمید» در دامنه‌های «راستقان»

به گزارش تیتر اول، شهرستان رزا و جرگلان در شمال استان خراسان شمالی قرار دارد و این قسمت شمالی ترین نقطه شهرستان و از شمال با ترکمنستان همسایه است. آب و هوا و جغرافیای این منطقه شامل کوه ها و تپه ماهورهای پست و بلند و دره ها و دشت های کوچک بین کوهی است.

مهمترین رودخانه منطقه رودخانه اترک است که از قسمت های جنوبی منطقه می گذرد و از نظر سیاسی خارج از ولسوالی رضا و یرگلان قرار دارد. مهمترین منابع تامین آب منطقه چشمه ها و نهرهای دائمی است که در گوشه و کنار دره ها جاری است. امروزه قسمت زیادی از رودخانه های کوچک منطقه که از چشمه های متصل به هم تشکیل شده اند به دلیل خشکی چشمه ها بی آب شده اند.

بزرگترین آبادی ها و آبادی های منطقه مانند شهر رضا، منطقه غلامان و جرگلان در دشت های کوچک بین کوهی شکل گرفته اند و آبادی های کوچک و فصلی در شیب های تند و دره های کوچک ایجاد شده اند. مهمترین شغل اهالی شهرستان دامداری و کشاورزی است که در مقایسه با یکدیگر به نظر می رسد دامپروری با توجه به شرایط خاص جغرافیایی (تپه ها و دره های زیاد) و همچنین تولید از رونق بیشتری برخوردار است. از صنایع دستی مکان بسیار مهمی برای مردم این منطقه است.

این منطقه که در بین اراضی جنوب ترکمنستان و خراسان شمالی و در مجاورت استان گلستان واقع شده است، از نظر بررسی سکونتگاه های باستانی بسیار حائز اهمیت است. نبود اطلاعات کامل باستان شناسی در مورد منطقه و ناآشنایی با سنت های تاریخی و فرهنگی آن یکی از عواملی است که هر محققی را به مطالعه آثار و مکان های این شهر علاقمند می کند.

یکی از آثار باستانی شهرستان راز و جرگلان در 200 متری شرق روستای رستغان بنای شاهزاده حمید است که به همین مناسبت به معرفی آن پرداخته ایم.

محمدجواد جعفری کارشناس میراث فرهنگی در گفت وگو با تیتر اول توضیح می دهد: بنای شاهزاده حمید در 200 متری شرق روستای رستغان در دامنه کوه قرار دارد. روستای رستغان و این بنا در دامنه شمالی دره ای وسیع با جهت شرقی-غربی قرار داشت. نهر کوچکی با آب دائمی از داخل این دره که در 300 متری جنوب اثر مذکور جاری است. شکل طبیعی زمین در این منطقه شامل کوه ها و تپه های خشکی و دره های کم عمق وسیع است. پوشش گیاهی منطقه شامل بوته های وحشی و بوته های خار و همچنین باغات گردو و انگور است.

وی درباره شرح اثر نیز می گوید: بنا و پلان امامزاده بنایی چند ضلعی گنبدی است. ورودی بنا ایوانی است در ضلع غربی بنا رو به روستای رستغان. از بیرون هشت ضلعی و از داخل چهار ضلعی است. طول بنا در جهت غربی – شرقی ۶ متر و عرض شرقی – غربی ۵ متر است.

در قسمت شمالی بنا راه پله ای به طول 1 متر و ارتفاع 2 متر وجود دارد که با 6 پله به پشت بام ساختمان می رسد. گنبد با روکش سیمانی جدید به شکل نیم دایره است که مکعب مستطیل به ارتفاع 90 سانتی متر در بالای گنبد قرار دارد. قطر گنبد سقف بنا 3.5 متر است.

متاسفانه امروزه قسمت های بیرونی ساختمان شاهزاده حمید با مصالح جدید مرمت شده و تمامی تزئینات و ویژگی های بیرونی بنا زیر لایه ضخیم سیمانی قرار گرفته است. قسمت های داخلی بنا شامل تمامی دیوارها از کف تا ارتفاع 1.5 متری با سیمان پوشانده شده است اما خوشبختانه قسمت هایی از طاق ها در چهار جهت بنا و گنبد سالم است و هنر آجرکاری و تبدیل طاق به گنبد به خوبی نمایان است.

مصالح به کار رفته در بنا ملات گچ و آجر مربع است و قسمت های داخلی بنا با گچ پوشانده شده است. در قسمت داخلی بنا حجمی چهار ضلعی با طاق نماهایی در چهار جهت است که از کف شروع شده و در قسمتی که گنبد به چهارضلعی با بنای سه گوشه یا به اصطلاح به گنبد تقسیم می شود. چاپیرا .

وی در خصوص تاریخچه و عنوان اثر نیز می افزاید: با توجه به کتیبه ای که بر روی بنای بنای شاهزاده حمید در سر در ورودی آن وجود دارد، تاریخ ساخت بنا سال 1314 هجری قمری برابر با پایان هجری قمری است. حکومت قاجار. در مورد عنوان اثر می توان به کتیبه جدیدی اشاره کرد که بر روی سنگ قبر شاهزاده حمید نوشته شده است که در آن آمده است:

“به نام خدا

گنبد شاهزاده عبدالحمید بن شاهزاده یحیی بن زید بن حسن مجتبی بن علی علیه السلام

اول: 424 سال پیش روستای ما رستم خان نام داشت که توسط یاگی ها به شهادت رسید، در آن زمان دور قبرش دیواری به طول یک متر بود. تا اینکه پدران ما این روستا را تأسیس کردند. 89 سال از نام این روستا رستگان می گذرد. در ابتدا که روستا ساخته شد، به سرپرستی شیخ علی ترک، آرامگاه، گنبد و بارگاه این مرد ساخته شد.

درود بر شما و…

ملا برات علی رستگار حقیر را به خاطر داشتید؟

به گزارش تیتر اول، بنای تاریخی شاهزاده حمید در سال 1384 به شماره 24236 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

انتهای پیام