زیر و رو شدنِ گورهای تاریخی در شیراز!

به گزارش تیتر اول، در روزهای پایانی سال 1400 که بسیاری از شهرها درگیر سفرهای نوروزی بودند، کارگران گورستان تاریخی شیراز در حال کار بر روی طرح «تسطیح» قبور بودند. برخی از فعالان و مداحان میراث فرهنگی با انتشار تصاویری از کار این کارگران به عنوان شاهد عینی می گویند کارگرانی که سنگ قبرها را از روی زمین برداشته اند به هیچ وجه هویت تاریخی قبرستان را توجیه نکرده اند و به همین دلیل برخی سنگ قبرها شکسته، آسیب دیده و یا جابه جا شده اند. تبدیل شده اند.

امیرحسن محمدیان، مدرس دانشگاه به عنوان مرمت کننده مجموعه دارالسلام، اما در توضیحات خود که در فضای مجازی منتشر شده است، اشاره به اینکه کارفرمای این پروژه، صومعه سرا و سازمان شیراز است، گفت: پروژه ای در حال انجام است تا بهسازی و ارتقای آن انجام شود. مقبره «همسطح سازی به این معنا نیست که قبرها را جابه جا کنیم و کنار هم بگذاریم و تسطیح کنیم، بلکه در حین تسطیح هر قبری در جای خود باقی می ماند و روی آن کد خاصی نوشته می شود و برای وضوح، هر قبری در همان جا تمیز می شود. به همین شکل که هست یعنی تمام زمین هایی که به مرور زمان روی آن بوده است برداشته می شود تا مقبره کاملاً از زمین خارج شود و سپس از ساروج استفاده می شود. قبرستان با سهولت بیشتر و تا حدودی از بالا رفتن از قبرستان جلوگیری می کند (چون قبرستان نمایان بوده و از زمین خارج شده است)

نکته مهم این است که این قبرستان با ملات ساروج تعمیر می شود که بسیار مقاوم است و به دلیل طبیعی بودن به سنگ ها آسیب نمی رساند و با جلوگیری از ورود آب به زیر قبرستان از آسیب بیشتر به این آثار ارزشمند جلوگیری می کند.

دارالسلام شیراز یکی از گورستان های باستانی ایران است که قدمت آن به بیش از 1200 سال می رسد. گورستان حدود 10 هکتار وسعت دارد و حدود 10000 سنگ قبر دارد و مردگان تا سال 1978 دفن می شدند. برخی از علما، ادیبان و اندیشمندان شیراز در این قبرستان مدفون هستند. همچنین در این گورستان عمدا قبرستان اسلامی است.

با این حال، در سال های اخیر وضعیت نگهداری از این گورستان بسیار بحث برانگیز بوده است. در چند سال اخیر بسیاری از مقبره های آن شکسته و ویران شده است. در سال 2009 کتیبه قبرستان سکه که مربوط به سال 1284 هجری قمری است نیز ناپدید شد. تخریب این مقبره های تاریخی به طرق مختلف تا به امروز ادامه داشته است. چند سال پیش در تسطیح این قسمت از قبرستان، منظره تاریخی آن مخدوش شد. اکنون تصاویر جدیدی از این گورستان منتشر شده است که نشان می دهد تسطیح در قسمت دیگری از قبرستان همچنان پاسخگو است.

مسعود منیعتی، رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس در این باره به تیتر اول گفت: از طریق رصدهای میراث فرهنگی، تصاویری از برداشتن سنگ قبرهای قدیمی و تاریخی توسط چند کارگر در دارالسلام شیراز به دست ما رسیده است. در واقع نیاز به تسطیح است که باعث نگرانی دوستداران میراث فرهنگی شده است. ما معتقدیم دارالسلمه یکی از مهم ترین گورستان های تاریخی ایران است که در فهرست آثار ملی ثبت شده است، بنابراین دستکاری در این مکان و حتی منظر تاریخی آن اشتباه بزرگی است.

وی افزود: چند سالی است که صحبت از بازسازی قبرستان تاریخی دارالسلام، لزوم حفاظت و تثبیت منظر تاریخی آن و ایجاد راه های دسترسی برای بازدیدکنندگان به گوش می رسد، اما متاسفانه نه تنها نتیجه ای حاصل نشده است، بلکه … به عنوان مثال، در سال 2008، 2010 در 11 اکتبر، اما آنها شروع به تسطیح کردند. قبلاً چنین تجربه ای را در این قبرستان داشتیم، چند سال پیش با تعویض سنگ قبرهای پشت سر هم از قسمت شمالی قبرستان، منظره تاریخی آن را به کلی تغییر دادند.

رئیس انجمن میراث فرهنگی استان فارس ادامه داد: زمانی که تصاویر و اطلاعات جدیدی از تسطیح قطعه جدید در دارالسلام به دست ما رسید، با رئیس اداره کل میراث فرهنگی استان فارس تماس گرفتم که ایشان اطلاعی ندارند و تماس خواهند گرفت. شهرداری و پیگیری تعلیق شده است تا مشخص شود این همسویی مطابق با طرح مصوب میراث فرهنگی انجام می شود یا خیر.

وی با اشاره به تعطیلی قبرستان دارالسلام در روز شنبه 28 اسفند 1392، درباره پایان کار کارگران گفت: در حال حاضر ندیده اند کسی کار کند.

منیعتی افزود: باید بررسی شود که آیا طرح مرمتی وجود داشته است یا خیر، زیرا پس از تجربه ساخت حوض سنگی در مقابل مسجد و اعتراضات، ابتدا میراث فرهنگی اعلام کرد که ساخت استخر، میراثی نیست. طرح مرمت، اما کمتر از دو هفته بعد گزارش دادند که چنین طرحی وجود دارد، اما اطلاعی نداشتند. همین بس که مدیران و مسئولان میراث فرهنگی طی چند ماه اخیر مدام در حال تغییر بوده اند.

وی خاطرنشان کرد: قبرستان دارالسلام در مالکیت بنیادها و توسط شهرداری و میراث فرهنگی اداره می شود. ناظر میراث فرهنگی در محل دیده نشده و ظاهراً ناظر میراث فرهنگی نبوده است. روز جمعه که تصاویر این قبرستان منتشر شد و ما پیگیری کردیم، به سادگی یک یگان پدافندی فرستادند. البته زمانی که اثر ثبتی مشاهده می شود، ناظر میراث فرهنگی باید حضور داشته باشد و تمامی فعالیت ها با نظر و نظارت او انجام شود.

این دوستدار میراث فرهنگی گفت: گورستان های تاریخی از چند جهت حائز اهمیت هستند. دارالسلام از سوی دیگر آرامگاه بسیاری از روشنفکران و شخصیت هایی است که شیراز را ساختند، ساختند و حفظ کردند. در این قبرستان قسمتی وجود دارد که ائمه جمعه شیراز از زمان زندیه در آن دفن شده اند. باید به عنوان یک دارایی ارزشمند تلقی شود.

منیعتی در ادامه درباره حذف سنگ قبرهایی با تزیینات کمتر توضیح داد: شاهدیم که در این تسطیح سنگ قبرهایی که تزیینات کمتری دارند کنار گذاشته می شوند و به آنهایی که تزیینات و طرح های تزیینی بیشتری دارند بها داده می شود. این یک اشتباه بزرگ است. آنها از کجا می دانند سنگ قبر کمتر آراسته چه کسی بوده و چه خدماتی به این سرزمین کرده است؟ برداشتن این سنگ قبرها و حفظ آثار تاریخی که نقوش و تزئینات بیشتری دارند دور از انصاف است. بنابراین تاکید می کنیم که این قبرستان باید با تمام جزئیات حفظ شود.

رئیس انجمن دوستداران میراث، فرهنگ و گردشگری استان فارس گفت: حتی تغییر چهره قبرستان تاریخی دارالسلام بدون نظر کارشناسان مرمت اشتباه است. آنها را دعوت کنند و در مقابل این فضای تاریخی راه حل مناسب بخواهند. جالب اینجاست که چند سال پیش همایشی برای حرم دارالسلام برگزار کردیم و در مورد مرمت و حفاظت از آن صحبت های زیادی شده بود اما اکنون خبری از مسئولان شهری که در این همایش حضور داشتند در زمان. و از نظرات اساتید و کارشناسان استفاده نشد.

انتهای پیام/