قلم‌زنی یا قلم کاری فرش چیست؟ این روش، راهکاری مؤثر برای درخشش و زیبایی دوباره فرش‌های کهنه است. فرش‌ها به‌مرور زمان رنگ و جلوه منحصربه‌فرد خود را از دست می‌دهند و به‌دلیل شستشوی مداوم دچار کدر و بور شدن می‌شوند.؛ مخصوصاً فرش‌های دستباف که از رنگ‌های طبیعی برای خلق طرح و نقش‌های آن استفاده می‌کنند.
گاهی اوقات نیز استفاده از شستشو دهنده‌های نامناسب و قرار دادن فرش در برابر نور خورشید در ساعات طولانی خیلی سریع موجب بور و کدر شدن رنگ‌ها می‌شود که تنها چاره آن قلم‌زنی فرش است. مخصوصاً این روزها که قیمت فرش بسیار بالا رفته و خرید فرش‌های دستباف تقریباً آرزو است، بهتر است با نحوه این راهکار و اثرات شگفت‌انگیز آن آشنا شوید.
احتمالاً در ذهنتان این سؤال وجود دارد که منظور از قلم‌زنی فرش چیست؟ فرش و قالی از قدیمی ترین دست سازه های ایران است ویک روش در صنعت فرش ایران قلم زنی است. این روش بیشتر برای فرش‌های دستباف کاربرد دارد که موجب یکدست کردن رنگ ها و زیبایی دوباره آن می‌شود. این دسته از فرش‌ها هنگام شستشو یا ایجاد رطوبت رنگ پس می‌دهند و رنگ‌های قوی‌تر یا تیره‌تر به‌رنگ‌های روشن متمایل می‌شود. در این مواقع زیبایی و طرح فرش از بین می‌رود. با کمک روش قلم‌زنی فرش‌های دستباف دوباره طرح و نقش خود را به‌دست می‌آورد؛ طوری که نه رنگ فرش کم رنگ می‌شود و نه رنگ‌های آن از بین می‌رود.
انواع قلم‌زنی فرش
گاهی اوقات بخشی از هزینه ترمیم فرش به قلم‌زنی اختصاص داده‌می‌شود، در حالی که از این راهکار بی‌خبر هستید و نمی‌دانستید چگونه می‌توان دوباره ظاهر فرش را نو و درخشان جلوه داد. قلم‌زنی انواع مختلفی دارد و اجرای آن براساس ویژگی‌ها و ساختار فرش برنامه ریزی می‌شود.
قلم‌زنی فرش دستبافت
در ابتدا متخصص میزان آسیب‌دیدگی، فرش را مشخص می‌کند. در صورتی که فرش نیاز به رفوگری داشته‌باشد، باید قبل از قلم‌زنی این کار انجام شود. برای شروع از مواد شیمیایی ایمن برای رفع قسمت‌های لکه‌دار استفاده می‌شود. سپس با کمک رنگ‌های مناسب و ماندگار برجستگی دوباره رنگ‌ها نمایان خواهد شد. رنگ کردن با استفاده از قلم‌مو انجام‌می‌شود که دقت و مهارت در انجام این کار بسیار مهم است تا رنگ‌ها کاملاً طبیعی و ماندگار تثبیت شود.
قلم‌زنی فرش ماشینی
این کار نه‌تنها برای فرش‌های دستباف، بلکه برای فرش‌های ماشینی نیز قابل اجراست که می‌توانید با مراجعه به قالیشویی اردلان و سفارش شستشوی فرش دستباف، کدر و رنگ رفتگی را برطرف کنید. این کار با کمک قلم موی ساخته شده از چوب نازک استوانه‌ای انجام‌می‌شود که یک سر آن با پارچه بسته شده و با کمک مواد رنگ‌بر، رنگ‌های فرش دوباره زنده می‌شود.
فواید قلم‌زنی فرش
در کنار این که هزینه ترمیم فرش را پرداخت می‌کنید، بهتر است برای انجام قلم‌زنی نیز برنامه‌ای داشته‌باشید. در موارد زیر با فواید این راهکار آشنا می‌شوید تا متوجه می‌شوید چرا انجام آن را پیشنهاد می‌دهیم:
- رفع اختلاط رنگ و اصلاح رنگ پس زدگی ها
- ترمیم بور شدگی فرش
- جلوه بیشتر فرش‌ها
- ایجاد رنگ‌هایی مشابه رنگ اصلی فرش
دلایل رنگ دهی فرش‌ها
فرش‌ها از جنس و رنگ‌های مختلفی طراحی می‌شوند که این موضوع روی نحوه شستشو آنها تأثیرگذار است. در صورت عدم توجه به این موضوع احتمال رنگ پس زدن فرش هنگام شستشو وجود دارد که بعد از خشک شدن فرش با تغییر ظاهر و برهمخوردگی ظاهر آن مواجه می‌شوید. رنگ پس دادن رنگ فرش دلایل مختلفی دارد که انتخاب روش شستشو و مواد شوینده‌های نامناسب اصلی‌ترین آن است. همچنین دلیل پس دادن رنگ فرش‌های دستباف، استفاده از الیاف‌های طبیعی است که حدود نیمی از رنگ آن هنگام شستشو از دست می‌رود.
مراحل قلم‌زنی فرش
اجرای قلم‌زنی فرش طبق اصول بی شک رنگ‌ها تثبیت شده دوام و ماندگاری بیشتری خواهند داشت. در ادامه به بررسی دقیق‌تر مراحل می‌پردازیم:
شناسایی آسیب فرش و تداخل رنگ‌ها
فرش برای قلم کاری باید از هر گونه آسیب‌دیدگی به‌دور باشد. در صورت وجود پوسیدگی، نخ‌نما شدن و پارگی رفوگری فرش ضروری است. همچنین اگر نخ و جنس فرش بی کیفیت باشد، قلم کاری باید با احتیاط و دقت بیشتری انجام شود و عدم توجه به این نکته، باعث پخش شدن رنگ به دیگر قسمت‌ها می‌شود.
شستشو و ترمیم آسیب
اگر احساس می‌کنید فرش کثیف است و نیاز به لکه بری دارد، باید شستشو را قبل از قلم‌زنی انجام دهید و هر گونه اقدامات ترمیمی و زینتی را به این مرحله اختصاص دهید. با بهره مندی از رنگ‌های درجه یک و مرغوب قلم کاری را انجام می‌دهد و شستشو فرش را بر پایه اصول انجام می‌دهد. در واقع صفر تا صد قلم‌زنی با متخصصین انجام‌می‌شود و نگرانی بابت کاهش کیفیت و آسیب‌دیدگی فرش وجود ندارد.
لکه گیری فرش
معمولاً هنگام پس دادن رنگ‌های فرش، رنگ‌های تیره‌تر موجب کدر و لکه‌دار شدن می‌شود و قسمت‌های روشن درخشش و تمیزی خود را از دست می‌دهد. برای لکه بری فرش بهتر است از مواد شوینده مناسب و ایمن استفاده‌کنید.
تثبیت رنگ
یکی از مهمترین مراحل قلم‌زنی، تثبیت رنگ است. برای رسیدن به این هدف باید زمان مناسبی در نظر گرفته شود. پس بعد از آن باید از شستشو و استفاده مواد شوینده برای مدتی خودداری کنید.
آیا می‌توان قلم‌زنی فرش را در خانه انجام داد؟
کار قلم‌زنی همانند نقاشی است و متخصص باید با کمک رنگ‌های باکیفیت نقش و نگار فرش را بازسازی کنید. قبل از آن نیز بررسی جنس، بافت و سلامتی فرش بسیار اهمیت دارد و در صورت انجام آن توسط افراد تازه‌کار ممکن است نتیجه دلخواه را مشاهده نکنید و حتی با تغییر ناگوار رنگ‌ها روبه‌رو شوید. بنابراین انجام این کار در خانه توصیه نمی‌شود.
اگر به‌دنبال هستید، می‌توانید به یکی از بهترین و باتجربه‌ترین قالیشویی‌های این استان مراجعه کنید. قالیشویی اردلان با تکیه‌بر متخصصین حرفه‌ای و کاربرد خدمات درخشان خود را ارائه می‌دهد و در زمینه قلم‌زنی حرف اول را می‌زند.
نکات قلم‌زنی فرش
- برای رفع لکه‌های فرش از شامپوهای ملایم استفاده‌کنید.
- در صورت دو رنگ شدن فرش، بعد از قلم کاری آن را جابه‌جا کنید و هرگز آن را در برابر نور خورشید قرار ندهید.
- انجام این کار نیاز به زمان دارد، بنابراین حوصله به خرج دهید و برای تحویل فرش عجله نکنید.
- بعد از قلم کاری سعی کنید فرش را در برابر نور خورشید قرار دهید.
- برای از بین بردن لکه‌های فرش بعد از کار قلم‌زنی، از لکه بره‌ای قوی استفاده نکنید. به‌جای این کار، کمی شامپو را با کمک دستمال تمیز روی فرش بکشید.
تا به حال با لکه‌ای در فرش خود رو به رو شده‌اید که به هیچ عنوان پاک نمی‌شود. از طرفی اگر از مواد رنگ بر قوی بر روی این فرش‌ها استفاده کنید احتمال دارد تمام رنگ فرش از بین برود و همین سبب می‌شود بعد از لکه بری با مواد قوی، فرش شما با یک لکه سفید بجای یک لکه رنگی رو به رو شود که به مراتب بدتر از قبل است. راه حل این موضوع قلم زنی فرش یا قلم کاری فرش است.
آیا می‌شود قلم زنی را در خانه انجام داد. مراحل این کار چیست آیا فرش قلم زنی شده افت قیمت دارد یا نه؟ این‌ها و بیشتر از این‌ها را در این مقاله می‌خوانید. قلم زنی عملیاتی است که با آن رنگی مشابه رنگ فرش را به پود فرش می‌زنند و به عبارت بهتر به صورت محدود فرش را نقاشی می‌کنند. اما این کار را آیا می‌توان در خانه انجام داد. پاسخ این سخن به شدت منفی است. حتی اگر شما یک نقاش چیره دست هستید هم باید بدانید که به هیچ عنوان عملیات قلم زنی را نباید روی فرش خودتان، در خانه انجام دهید. دلایل این کار بسیارند که ما در این مقاله به برخی از آنها اشاره می‌کنیم. در قلم زنی یا قلمکاری ابتدا باید لکه یا رنگ رفتگی و یا دورنگ شدن فرش تشخیص داده شود.
دیگر موضوعی که برای فرش باید بدانید این است که قلم زنی فرش بعضی اوقات موجب افت قیمت فرش می‌شود؛ اما اگر فرش شما در گروه فرش‌های عتیق دسته بندی شود، این کار نه تنها قیمت فرش را کم نمی‌کند، بلکه قیمت آن را بیشتر هم می‌کند. اما قبل از هر چیز باید بدانید، این کار برروی فرش‌های دستباف انجام می‌شود. چرایی آن در دو موضوع است. اول آن که فرش‌های دستبافت از رنگ‌های طبیعی در ساختار خود بهره می‌برند و فرمول این رنگ‌ها در بسیاری موارد برای هنرمندان فرش باف کاملا مشخص است، از این رو با ساخت مشابه آن رنگ می‌توانند به قلم زنی فرش بپردازند.
اما فرش‌های ماشینی از رنگ‌های شیمیایی برای رنگ کردن نخ‌های خود استفاده می‌کنند که همین سبب می‌شود فرمول رنگ‌ها پیچیده شود. از سوی دیگر فرش‌های دستباف فرش‌هایی هستند که به شدت گران قیمت‌اند و عملا ارزش صرف وقت و هزینه برای ترمیم دارند. رنگ‌های طبیعی رنگ‌های بسیار مقاومی هستند و اگر به درستی از فرشی که با آنها رنگ شده باشد مراقبت شود می‌توانند تا بیش از صد سال دوام آورند و خللی در کیفیت آنها به وجود نیاید. اما مواد طبیعی موادی زیست تخریب پذیرند و در برابر عوامل فرساینده طبیعی آسیب پذیرند. از این رو فرش‌های دستباف را باید از برابر عوامل مخرب طبیعی و البته مصنوعی دور نگاه داشت.
عوامل مصنوعی به خودی خود برای همه ما مشخص هستند. عواملی که هر کدام می‌توانند برای ما در خانه پیش بیایند. موادی مانند وایتکس و دیگر شوینده‌های اسید و قلیایی به راحتی فرش را تخریب می‌کنند. در این حالت فرش شما نه تنها به قلم زنی فرش نیاز دارد بلکه باید رفوگری هم شود زیرا فرشی که چند بار وایتکس دیده باشد حتما پوسیده است.
اما عوامل طبیعی به دو دسته تقسیم می‌شود. یکی عوامل فرساینده طبیعی هستند. در صدر لیست عوامل طبیعی فرسایند باید آفتاب با تابش مستقیم را قرار داد. اشعه UV آفتاب رنگ همه چیز حتی موی سر آدم را هم میبرد. فرش‌هایی که به مدت طولانی در برابر تابش آفتاب قرار می‌گیرند دورنگ می‌شوند و نیازمند قلم زنی های گسترده هستند. این موضوع در بسیاری موارد در قسمت‌های لچکی فرش رخ می‌دهد. زیرا در ساعت‌هایی از روز آفتاب روی گوشه‌های فرش می‌افتد و ما نیز خیلی اوقات در خانه نیستیم و همین سبب می‌شود بعد از مدتی با دورنگ شدگی فرشمان رو به رو شویم.
دیگر موردی که سبب می‌شود دست به کار قلم زنی فرش در کارخانه های شویم، ریختن موارد رنگ دار برروی فرش است. موادی مانند چای و قهوه از جمله مهم ترین مواد رنگ زایی هستند که به سرعت به فرش رنگ می‌دهند و حتی بعد از پاک کردن آن با مواد لکه بر فرش باز هم لکه‌های این مواد روی فرش به جا می‌ماند. در این حالت هم قلم زنی فرش های دستباف لازم می‌شود.
قلم زنی فرش مانند نقاشی است. هنرمند قلمزن فرش ابتدا باید رنگ فرش را بازسازی کند. و آن را روی مواد همانند فرش شما تست کند. برای این که این کار به دقت تمام انجام شود حتما جنس، محل بافت و سال بافت فرش را در اختیار کارشناسان ما قرار دهید. بعد از تست و در آوردن رنگ، نوبت به عملیات اصلی قلم زنی فرش می‌رسد. این کاری زمان‌بر است زیرا بعد از قلم زنی ، فرش تحت بخار قرار می‌گیرد که رنگ، روی آن تثبیت شود و گاهی هم رنگ را روی فرش تست می‌کنند تا ببینند دقیقا این این کار با موفقیت انجام می‌شود یا نه.
چند توصیه برای آن که قلم زنی فرش شما بهتر انجام شود
برای این که قلم زنی فرش شما با دقت و کیفیت بهتری انجام شود، بهتر است موارد زیر را رعایت کنید.
- محل لک شدن فرش را با آب و شامپوهای ملایم بشویید.
- اگر فرش شما دورنگ شده است بعد از قلم زنی حتما جای آن را تغییر دهید و از نور آفتاب دورش کنید.
- اگر فرش شما علاوه بر رنگ رفتگی نیاز به رفوگری هم دارد حتما به کارشناسان ما اطلاع دهید.
- قلم زنی کار وقت‌گیر است پس به کارخانه قالیشویی زن، فرصت مناسب بدهید تا این کار را انجام دهد.
- حتما کار قلم زنی و رفوگری را به ماه آخر سال موکول نکنید، زیرا در این مواقع حجم کار بسیار بالاست و دقت آن ناخودآگاه پایین می‌آید.
کارخانه قالیشویی زن با مجرب‌ترین کادر خود آماده پذیرش هر گونه سفارش قلم زنی فرش است. فقط کافی است با ما تماس بگیرید و اندکی هم با ما همکاری کنید. فرش شما با بهترین کیفیت در کارخانه قالیشویی زن مرمت می‌شود.