گیربکس چیست و چکار می‌کند؟
در میان لوازم یدکی جک، گیربکس قطعه ای مهم و تاثیر گذار و در عین حال حساس در خودرو است که با با نام جعبه دنده هم شناخته می‌شود. این قطعه همانطور که از نام آن پیداست دارای چرخ دنده های مختلفی است که قدرت و سرعت را در حالت های مختلف تغییر می‌دهد و با انتقال نیرو از موتور به چرخ ها سبب حرکت خودرو شما خواهد شد. گیربکس ها دو نوع عمده دستی یا دنده ای و اتومات دارند که فرق آنها در نحوه استفاده از آن است؛ به عنوان مثال، گیربکس های دنده ای به صورت دستی تعویض می‌شوند و بر اساس مهارت راننده و تشخیص او نیاز به تعویض دارند.
در مقابل، گیربکس های اتومات کار تعویض دنده ها را به صورت اتومات انجام می‌دهد و راننده دیگر نیازی به تعویض دستی آن در سرعت های مختلف ندارد و تنها برای خلاصی، دنده عقب، و یا پارک باید حالت های مشخص شده در دسته دنده را انتخاب کند. گیربکس ها مهم ترین رابط میان موتور، ، و چرخ ها هستند که امکان حرکت را فراهم می‌کنند، حال اگر مشکلی در این بخش خودرو پیش بیاید، باید نسبت به تعمیر درست و به موقع آن اقدام کنید. یکی از عمده ترین ایراداتی که در این سیستم به وجود می‌آید، تقه زدن گیربکس اتومات است که به عنوان زنگ خطری به راننده نشان می‌دهد که مشکلی در سیستم گیربکس خودرو به وجود آمده است. در ادامه به بررسی این مشکل می‌پردازیم.
دلایل تقه زدن گیربکس
تقه زدن گیربکس همان شنیدن صدایی تق مانند از گیربکس است که در هنگان تعویض دنده چه به صورت دستی و چه به صورت اتومات به گوش می‌رسد. یکی از شایع ترین دلایل تقه زدن گیربکس، معمولا نوع رانندگی است که به تعویض نادرست دنده ها مربوط می‌شود. تعویض نادرست و ناگهانی دنده در دراز مدت سبب به وجود آمدن ایراد در بخش کامپیوتری خودرو شده و آن را در طول زمان دچار فرسودگی می‌کند. بنابراین، فشار های غافلگیر کننده ای که به آن وارد می‌شود باعث تقه زدن گیربکس می‌شود. از دیگر علت های تقه زدن گیربکس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خرابی شیر رادیاتور گیربکس
گیربکس های اتوماتیک معمولا سیستم هایی هستند که نیاز به محیط خنک برای کار کردن دارند. از این رو، خنک شدن و خنک ماندن سیستم آن بسیار مهم است. گیربکس اتومات دارای یک سیستم و مایع خنک کننده می‌باشد که به وسیله شیر رادیاتور کنترل می‌شود. معیوب شدن این شیر در گیربکس ها، حرارت سیستم را بالا برده و موجب تقه زدن آن می‌شود.
معیوب شدن سوپاپ
یکی دیگر از علت های تقه زدن گیربکس در صورتی که سوپاپ های موجود در جعبه دنده به دستی کار نکنند و دچار ایراد شوند، روغن گیربکس را تحت فشار قرار داده و باعث عدم روان سازی قطعات گیربکس، خصوصا نوع اتومات آن می‌شود. در این حالت، صدای تقه زدن را از گیربکس می‌شنوید.
وجود اشکال در روغن گیربکس
روغن گیربکس برای روانسازی قطعات داخل سیستم گیربکس بسیار لازم و ضروری است. همانطور که در گیربکس های معمولی از روغن واسکازین استفاده می‌شود، در گیربکس اتومات هم از روغن گیربکس استفاده می‌شود. در صورتی که کیفیت روغن پایین آمده و یا آلوده شده باشد و به هر دلیلی ضعیف عمل کند، قطعات به خوبی روانکاوی نشده و هنگام تعویض دنده صدای تقه از آن می‌آید.
شل شدن اتصالات
یکی از مهم ترین عبت های تقه زدن گیربکس را باید شل شدن اتصالات آن بدانیم که در حین حرکت به صورت تقه زدن عمل می‌کند. این مشکل بیشتر در خودرو هایی نظیر پژو ۲۰۶ تیپ اتومات به شدت دیده می‌شود. همچنین، خودرو هایی مانند ماکسیما و سراتو نیز به دلیل این مشکل شایع دچار تقه زدن گیربکس می‌شوند. تقه زدن گیربکس در دنده عقب نیز به علت های مختلفی اتفاق می‌افتد که بی ربط به موارد ذکر شده بالا نیست. این تقه زدن ها در گیربکس های اتومات به خوبی دیده می‌شود. بدین ترتیب، هنگامی که خودرو در حالت دنده عقب قرار می‌گیرد، صدای تقه مانندی از گیربکس آن شنیده می‌شود.
مهم ترین ایرادی که منجر به تقه زدن گیربکس در دنده عقب شود، به خاطر روانکاوی و خودروست. هنگامی که روغن گیربکس به علت هایی مانند از دست دادن کیفیت و ضعیف شدن به درستی عمل نمی‌کند، این مشکل به وجود می‌آید. از این رو تست روغن گیربکس و فیلتر آن از مهم ترین اقداماتی است که باید در حین مواجه با این مشکل انجام دهید. مشکل تقه زدن گیربکس در دنده عقب معمولا برای خودرو هایی مانند ، ، ، ال ۹۰، ، و سیمبل به وجود می‌آید. یکی دیگر از دلایل تقه زدن گیربکس در دنده عقب خرابی ساعت گیربکس است که نحوه تعمیر آن به سادگی انجام می‌گیرد و نیاز به باز شدن گیربکس ندارد.
اتصالات داخلی گیربکس‌های اتوماتیک
در گیربکس اتوماتیک خودرو، به صدای تقه زدن توجه کنید. اگر صدا را شنیده و به آن توجه نکنید، کم کم این تقه زدن با تاثیر بر روی اتصالات داخلی گیربکس اتوماتیک سبب شل شدن آنها می‌شود. بنابراین بهتر است قبل از شدت یافتن این مشکل، آن را به یک تعمیرکار با تجربه بسپارید و از بروز اتفاقات بعدی جلوگیری کنید.
اشکال در رانندگی
شاید ساده‌ترین و در عین حال رایج ترین علت تقه زدن گیربکس اتوماتیک، رانندگی نادرست باشد. گیربکس‌های اتوماتیک قلق‌‌های خاصی دارند و اگر به درستی از آنها استفاده نشود، ممکن است با گذشت زمان دچار خرابی شوند. در صورتی که راننده به درستی رانندگی نکرده باشد و در تعویض حالت دنده یا تغییر سرعت ناگهانی و نادرست عمل کند، بخش کامپیوتری گیربکس اتوماتیک با گذشت زمان فرسوده و مختل شده. همچنین باعث آسیب به اجزای داخلی گیربکس می‌شود. افزایش دما و فشار ناگهانی در سیستم گیربکس‌های اتوماتیک، باعث عملکرد غلط اجزای کامپیوتری آن شده و موجب می‌شود شما صدای تقه زدن را بشنوید.
رفع تقه زدن گیربکس
برای رفع تقه زدن گیربکس، اگر با تست روغن گیربکس و تعویض آن به نتیجه نرسیدید، بهتر است برخی اقدامات را انجام دهید تا بتوانید نسبت به رفع تقه زدن آن اقدام کنید. این اقدامات عبارتند از:
- سر باتری را از خودرو جدا کنید و اجازه دهید ماشین حدود ۲۰ دقیقه در این حالت باقی بماند
- بعد از گذشت این مدت زمان، سر باتری را به جای خود برگردانید و دنده را از حالت P به حالت R تعویض کنید.
- بعد از ۳ الی ۴ ثانیه دنده را از حالت R به حالت N برگردانید
- دوباره بین ۲ الی ۳ ثانیه صبر کنید و دنده را از حالت N به حالت D برگردانید. این حالت رفت و برگشتی را ۸ بار تکرار کنید و هر بار با مکث انجام دهید.
- دنده را در حالت D قرار دهید و با سرعت شروع به رانندگی کنید تا تمام دنده ها پر شود.
- بعد از پر شدن تمامی دنده ها، سرعت را کم کنید و ایست کامل نمایید.
معمولا بعد از انجام این فرایند مشکل تقه زدن گیربکس حل می‌شود اما اگر همچنان صدای تقه زدن آن را می‌شنوید خونسردی خود را حفظ کرده و به تعمیرکار خود مراجعه کنید تا مشکل را به صورت اساسی تر بررسی نماید.
منبع :