بست داربست چیست؟
سخت ترین و خطرناک ترین قسمت ساخت و ساز، کار در ارتفاع است. بنابراین رعایت اصولی ایمنی و استانداردهای کاری، مهم ترین و اساسی ترین مواردی هستند که به هنگام ساخت و ساز در ارتفاع باید به آن توجه نمود. به همین منظور و برای کاهش ریسک سقوط، از داربست های فلزی استفاده می کنند. بست داربست از نوع بست چهارپیچ برای اتصال لوله های داربست مورد استفاده قرار می گیرد و وظیفه اصلی آن، استحکام و شکل دهی به سازه داربست است. این بست ها معمولا از جنس داکتیل و چدن ساخته می شوند و بسته به محل و نوع استفاده به چند گروه مختلف تقسیم بندی می گردند.
معمولا از روش ریخته گری برای ساخت بست داربست فلزی استفاده می شود. کارشناسان و متخصصان، همواره استانداردهای لازم و ایمنی را طی فرآیند ساخت و تولید آن رعایت می کنند. اما به هنگام خرید بست داربست می بایست از سلامت کامل آن نیز اطمینان حاصل نمود چرا که نقش آن در ایمنی و استحکام داربست بسیار حائز اهمیت است و پیامدهای حادثه، در صورت بروز، می تواند بسیار جبران ناپذیر و ناگوار باشد.
انواع بست داربست
بست داربست در انواع مختلفی تولید می شود تا بتواند برای قسمت های مختلف داربست مورد استفاده قرار گیرد. بست ها نمی توانند به جای هم استفاده شوند، زیرا پیامدهای سنگینی برای کارگران و حتی مردم عادی به دنبال خواهد داشت. در این بخش به معرفی انواع بست داربست فلزی خواهیم پرداخت.
· بست دو پیچ
بست دوپیچ یکی از انواع بست داربست فلزی است که به منظور اتصال لوله ها به شکل تقاطعی به کار گرفته می شود. همان طور که از نام این مدل بست پیدا است، برای اتصال به لوله فقط به دو پیچ احتیاج می باشد، ضمن اینکه نصب آن نسبت به سایر بست های داربست، مدت زمان کمتری را از اجراکننده می گیرد. به دلیل سرعت بالای نصب و اجرای بست دو پیچ، این مدل کاربرد بیشتری نیز دارد. در صورتی که این نوع بست از داکتیل نشکن ساخته شده باشد، حدودا 1400 گرم وزن خواهد داشت.
· بست چهار پیچ
بست چهار پیچ یکی دیگر از مدل های پرکاربرد بست برای ساخت سازه های داربستی به شمار می رود. این نوع بست درست همانند بست دو پیچ، جهت اتصال لوله ها با زاویه 90 درجه و تقاطعی به کار گرفته می شود. به منظور نصب و اجرای بست چهارپیچ، به دو برگه، چهار عدد مهره، چهار عدد واشر و چهار عدد پیچ نیاز خواهد بود. جنس این مدل بست داربست معمولا چدن نشکن یا داکتیل است و حدود 1300 تا 1650 گرم وزن خواهد داشت.
· بست گردان
بست گردان زمانی در سازه داربستی به کار گرفته می شود که نیاز باشد دو لوله متقاطع روی هم حرکت داشته باشند. برخلاف بست چهار پیچ و دوپیچ، بست گردان نیازی به اینکه لوله ها زاویه 90 درجه داشته باشند، ندارد. به دلیل همین ویژگی، بست گردان در بازار با نام بست 360 درجه نیز معروف است. همچنین این مدل بست داربست خود دارای انواع دو پیچ، چهار پیچ، شش پیچ و هشت پیچ می باشد. استفاده از بست گردان یا همان بست 360 درجه در صنایع پتروشیمی و پالایشگاه به مراتب بیشتر است. این مدل بست داربست با جنس چدن نشکن، وزنی معادل 1750 گرم دارد.
· بست تخته گیر
برای ساخت داربست های ساختمان، نوع دیگری بست با عنوان بست تخته گیر نیز مورد استفاده قرار می گیرد. از این محصول به جهت محکم کردن تخته به داربست استفاده می شود. با استفاده از این بست داربست تخته موردنظر محکم می گردد، به هنگام استفاده اپراتور در نمی رود و سقوط نمی کند. به عبارتی دیگر، ضریب اطمینان و ایمنی داربست با این مدل بست، افزایش می یابد. در نتیجه جلوی پیامدهای ناگوار نیز تا حد زیادی گرفته می شود.
· اتصال (رابط) لوله ای
از رابط لوله ای برای متصل کردن دو لوله که در امتداد هم قرار گرفته اند، استفاده می کنند. سایز این مدل بست داربست 17 سانتی متر است و نه تنها برای داربست ساختمانی، بلکه برای ساخت گلخانه های فلزی، غرفه های داربستی و مواردی از این قبیل نیز مورد استفاده قرار می گیرد. رابط لوله ای از پیچ و مهره 1.2، واشر 12 و لوله شش تشکیل شده است.
· بست تک پیچ
برای بستن و محکم کردن لوله های داربستی که تحت فشار زیاد نیست و همچنین سطوحی که تنها برای قرار دادن پوشش ساخته می شوند مثل گلخانه، نمایشگاه، تکایا و غیره، از بست تک پیچ بهره گرفته می شود. این نوع بست داربست دامنه کاربرد کم تری نسبت به سایر بست ها دارد. تنها زمانی از بست تک پیچ استفاده می شود که اطمینان حاصل گردد فشار زیادی قرار نیست بر روی آن ها اعمال شود. برای ساخت این مدل بست داربست به چهار قسمت ناودانی تهیه شده از ورق 4 میلی متر، بغلی تهیه شده از ورق 4 میلی متر، پیچ چشمی، مهره 1.2، واشر 12 و پرچ نیاز خواهد بود.
· بست تک پیچ سایز کوچک
این مدل نیز همانند بست تک پیچ معمولی است ولی در سایر کوچک تر عرضه می شود و برای بستن لوله های داربست سایز کوچک مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از این نوع بست داربست نیز می توان برای ساخت داربست ساختمانی، اسکلت گلخانه فلزی، غرفه، نمایشگاه موقت، هیئت و تکیه استفاده کرد. نکته مهم راجع به بست تک پیچ سایز کوچک این است که برای قسمت هایی از داربست استفاده می گردد که فشار زیادی به آن وارد نمی شود. مواد اولیه ساخت این نوع بست داربست شامل چهار قسمت ناودانی تهیه شده از ورق 4 میلی متر، بغلی تهیه شده از ورق 3 میلی متر، مهره 1.2، پیچ چشمی، واشر 12 و پرچ است.
مراحل تولید بست داربست
بست داربست معمولاً از جنس چدن داکتیل تولید می شود و در وزن های 1300 الی 1650 گرم به بازار عرضه می گردد. البته امکان سفارش دادن این محصول در سایزها و اندازه های مختلف نیز وجود دارد. همچنین بست داربست در برندهای مختلف و توسط کارخانجات مختلف در ایران تولید می گردد. از آنجایی که بست چهارپیچ یکی از پرکاربردترین انواع بست داربست به شمار می رود، در این بخش به بررسی این نوع بست پرداخته می شود. بست چهار پیچ به طور کل دارای دو عدد برگه و یک عدد کنده است. این قطعات توسط چهار عدد مهره، چهار عدد واشر و چهار عدد پیچ مونتاژ می شوند. مراحل تولید بست چهارپیچ شامل موارد زیر است:
- ریخته گری قطعات بست که شامل کنده و برگه است.
- قطعات خرد و جداسازی می شوند.
- قطعات جداسازی شده، ماشین کاری می گردند.
- قطعات بست داربست شات می شوند.
- قطعات از نظر کیفی کنترل و پلیسه گیری می شوند.
- قطعات مونتاژ شده و محصول نهایی که همان بست داربست چهار پیچ است، تولید می گردد.
- مجددا محصول از نظر کیفی کنترل می شوند و محصولات مشکل دار مجددا به چرخه تولید باز می گردند.
- در مرحله پایانی، محصولات تولید و کنترل کیفی شده، بسته بندی و به بازار عرضه می شوند.
نکات مهم به هنگام خرید بست داربست
به طور کلی و معمولاً دو گروه از افراد برای خرید داربست و متعلقات آن مثل بست داربست و لوله اقدام می کنند. گروه اول را پیمان کاران حرفه ای و افرادی که به فکر ساختمان سازی هستند، شامل می شوند. گروه دوم نیز افرادی هستند که از داربست اجاره ای برای موارد مختلفی همچون ساخت غرفه، نمایشگاه موقتی و مواردی از این قبیل استفاده می کنند. برای هر دو گروه، داربست فلزی و همه تجهیزات آن می بایست از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد و به هنگام تهیه داربست باید به نکاتی که در ادامه معرفی می کنیم، توجه شود.
· تنوع در طراحی به کار گرفته شده برای بست داربست و لوله ها
اولین و مهم ترین فاکتور تاثیرگذار به هنگام خرید و یا تهیه داربست، اطمینان حاصل کردن از تنوع در طراحی به‌کار گرفته شده برای بست داربست و لوله های داربست است. بست داربست باید در تنوع بسیار زیادی در یک سازه داربستی وجود داشته باشد تا بتوان سازه داربست را در طراحی های مختلف اجرا کرد. محدودیت در استفاده از بست داربست نیز نتیجه محدودی به اجرا کننده می دهد. یک سازه داربستی باید شامل لوله هایی با ابعاد و اندازه های مختلف و انواع بست داربست شامل دو پیچ، چهار پیچ، گردان، تخته گیر، رابطه لوله و تک پیچ باشد. وجود تنوع در یک سازه داربستی باعث می شود تا پیمان کاران به هنگام پیاده سازی داربست، اجازه داشته باشند آن را در زاویه های مختلف اجرا نمایند.
· جنس و وزن بست داربست
شرکت ها، کارخانجات و تولیدکنندگان تجهیزات داربستی برای تولید این تجهیزات از آلیاژ چدن داکتیل بهره می گیرند. چدن داکتیل یک نوع آلیاژ بسیار مستحکم از آهن است که دارای مقاومت کششی بسیار بالایی بوده و توانایی تحمل وزن بالایی نیز دارد. با توجه به اینکه بست ها در اندازه های مختلفی تولید می شوند، بنابراین تغییراتی نیز در وزن آن ها رخ می دهد. این مورد، یعنی توجه به جنس و وزن، باید معیار انتخاب بست داربست باشد. چرا که وزن بست داربست بر روی وزن نهایی سازه داربستی تاثیر گذاشته و میزان باربری سازه را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
· طراحی داربست
یکی دیگر از مهم ترین فاکتورهایی که به هنگام خرید بست می بایست به آن توجه کرد، در نظر گرفتن طراحی سازه داربستی است. به هنگام اجرا و پیاده سازی داربست در پروژه های مختلف ساخت و ساز، احتمال اینکه تغییرات متفاوتی به جهت قرارگیری لوله ها به وجود بیاید، زیاد می باشد. به همین جهت برای بستن لوله ها ممکن است نیاز باشد که از نوع خاصی بست داربست استفاده شود. به عنوان مثال، در برخی از موارد دیده شده که استفاده از یک بست دو پیچ برای اجرای کل داربست کفایت کرده است. اما در برخی دیگر از پروژه ها می بایست از بست گردان و چهار پیچ نیز استفاده گردد تا فضا به خوبی پوشش داده شود.
بدین ترتیب افراد به هنگام خرید بست داربست باید این سوال را از خود بپرسند که دقیقا به دنبال چه محصولی هستند و این محصول قرار است چه کاربردی برای آنها داشته باشد.
· قیمت بست داربست
و در نهایت یکی دیگر از فاکتورهای مهم به هنگام خرید بست داربست در نظر گرفتن قیمت آن است. عوامل مختلفی بر قیمت بست داربست نظیر جنس بدنه، اندازه و سایز آن تاثیرگذار هستند. موارد دیگری که می توانند بر قیمت بست موثر واقع شوند شامل شکل ظاهری در نظر گرفته شده برای بست و طراحی صورت گرفته بر روی آن است. قیمت بست داربست روی قیمت نهایی سازه داربستی نیز تاثیر مستقیم می گذارد، بنابراین می بایست به آن توجه ویژه ای داشت.
جمع بندی
بست داربست یکی از مهم ترین تجهیزات داربست به شمار می رود که برای محکم کردن و اتصال لوله های داربستی استفاده می شود. استحکام یک سازه داربستی در وهله اول به نوع و جنس بست بستگی دارد. بست داربست در انواع مختلف و برای قرارگیری در قسمت های مختلف داربست، به بازار عرضه می شود. این بست ها در شکل های دو پیچ، چهار پیچ، گردان، رابط لوله، تک پیچ و تخته گیر موجود هستند. پیمانکاران و استفاده کنندگان از سازه داربستی باید نهایت توجه را به هنگام خرید این وسیله اعمال کنند. استفاده از بست های مشکل دار، ضعیف و یا ساییده می تواند بسیار خطرآفرین بوده و خسارت جانی و مالی جبران ناپذیری به همراه داشته باشند.