چگونه می توان مهریه را اقساطی کرد؟

اعسار مهریه، قسط بندی مهریه و پیش قسط در سال 1401

شرایط درخواست اعسار از پرداخت مهریه چگونه است؟ حداقل پیش قسط مهریه چقدر است؟ مراحل و زمان تقسیط یا قسطی کردن مهریه چگونه است؟ با ما همراه باشید تا با مشاوره وکیل خانواده در تهران به این سوالات پاسخ دهیم.

تقسیط مهریه ( قسطی کردن مهریه)

تقسیط مهریه به معنای آن است که مهریه زن تبدیل به اقساط می‌شود و میزان این اقساط نیز بر اساس اینکه توانایی مالی مرد چقدر است و هزینه‌های زندگی‌ خود و خانواده‌اش و همچنین میزان درآمدی که در ماه دارد تعیین خواهد شد. به بیان بهتر میزان اقساط مهریه باید به میزانی تعیین گردد که مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد.

به طور کلی مهریه از جمله حقوق قانونی زن است . به عبارت دیگر مالی است که در زمان عقد زوج متعهد به پرداخت آن می شود که این مال میتواند به صورت پول نقد، سکه، طلا، اموال منقول و غیرمنقول باشد . بنابراین یکی از مسائلی که پس از جدایی زوجین از یکدیگر جزو دغدغه اصلی آنان تبدیل شده است بحث مهریه و نحوه پرداخت آن است که در ادامه مقاله به شرح این موضوع می‌پردازیم.

علت تقسیط مهریه

گاهی ممکن است زوج توانایی پرداخت مهریه به صورت یک جا را نداشته باشد در این صورت ناچار به تقسیط مهریه می شود. در این صورت زوج می تواند گاهی به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهربه که اصطلاحاً اعسار از پرداخت مهریه نامیده می شود از دادگاه تقاضای قسط بندی مهریه کند تا بتواند طی قسط های معینی مهریه را به زوجه بپردازد.

اما توجه کنید که در قوانین مرتبط با مهریه و نحوه تقسیط مهریه، هبچ گونه میزان و ملاکی برای اقساط مهریه معین نشده است بلکه اختیار تعیین آن کاملا به قاضی رسیدگی کننده پرونده محول شده است . به عبارت دیگر این قاضی است که با توجه به مهریه و میزان آن، شرایط مالی زوج و دفاعیات زوجه، نحوه قسط بندی مهریه و میزان پیش قسط مهریه را تعیین می‌نماید.

نکات مهم تقسیط مهریه در طلاق توافقی

۱ ) اگر پرداخت تعدادی از  اقساط مهریه به بعد از طلاق موکول شده باشد، ازدواج مجدد زوجه مانع استحقاق دریافت مهریه قبلی او نیست.

۲ ) در مهریه ۱۱۰ عدد سکه یا معادل ریالی آن، ضمانت اجرای جلب در صورت نپرداختن آن وجود دارد. بنابراین اگر اقساط مهریه ۱۱۰ سکه که بعد از طلاق توافقی اقساط آن پرداخت نشود زوجه می تواند اقدام قانونی کند.

۳ ) امکان ممنوع الخروج کردن زوج توسط زوجه بعد از طلاق توافقی در صورتی که اقساط مهریه را پرداخت نکند وجود خواهد داشت.

۴ ) معمولا در دادگاه، تغییر اقساط سکه توافق شده بین زوجین را در صورت ادعای زوج مبنی بر عدم توانایی پرداخت یا دادخواست تعدیل اقساط نمی پذیرند اگرچه موارد نقض آن هم دیده شده است.

۵ ) پس از صادر شدن رای طلاق توافقی، زن و شوهر متقاضی طلاق می توانند توافق کند که برای اقساط مهریه قبوض اقساطی توسط دفتر طلاق صادر شود. نپرداختن چند قبض اقساطی باعث حال شدن باقی مانده مهریه خواهد شد.

۶ )  به دلیل نپرداختن اقساط مهریه بالای ۱۱۰ سکه امکان جلب‌ همسر سابق وجود ندارد حتی اگر توافق کرده باشند. بلکه در صورت نپرداختن، زوجه می تواند اموال او را توقیف کند و یا اگر کارمند باشد یک چهارم یا یک سوم حقوق را توقیف نماید.

مهریه و نکات پرداخت آن

مهم ترین تقسیم بندی مهریه ، آن را به دو دسته مهریه عند المطالبه و مهریه عند الاستطاعه تقسیم میکند. امروزه مهریه رایج در عقد نکاح ، مهریه عند المطالبه است زیرا نحوه ی وصول آن ساده تر و ضمانت اجرای آن قوی تر است. اما حتی در مهریه ی عند المطالبه نیز امکان قسطی کردن مهریه است. در ماده ی 1087 قانون مدنی در مورد مهریه چنین نوشته شده است: به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.”

شایان ذکر است این ماده برای مهریه عند المطالبه صدق بیشتری می کند . در مهریه ی عند المطالبه به محض درخواست مهر از جانب زن ، مرد ملزم به پرداخت آن می شود. حتی زن میتواند به موجب ماده ی 1085 قانون مدنی در صورت عدم دریافت مهریه از انجام وظایف زناشویی خود امتناع کند. البته اگر وظایف خویش را انجام بدهد نمیتواند از ماده ی 1085 قانون مدنی استفاده کند. اما از روش هایی دیگری میتواند اقدام به وصول مهریه خود کند مانند توافق با همسر یا به اجرا گذاشتن مهریه. در هر دو صورت مرد میتواند به قسطی کردن مهریه خود بپردازد.

مهر رایج در سطح کشور ما سکه تمام بهار آزادی است. تا 110 سکه تمام بهار ازادی ضمانت اجرای کیفری وجود دارد. بدین معنی که زوجه میتواند در صورت عدم پرداخت این 110 سکه توسط مرد اقدام به دریافت حکم جلب وی کند. اما به مازاد این 110 سکه ضمانت اجرای کیفری از بین می رود و به صورت حقوقی در میاید و مرد میتواند اقدام به قسطی کردن مهریه خویش کند.

نکته : به دلیل افزایش قیمت سکه در سال های اخیر ممکن است در عمل تعداد سکه ی کمتری ضمانت اجرای کیفری داشته باشد و یا برای پرداخت این 110 سکه تسهیلاتی برای مرد قائل شوند. در هر حال با قسطی کردن مهریه فشار مالی کمتری به مرد وارد می شود . در ادامه به توضیح قانون قسطی کردن مهریه می پردازیم.

حکم اعسار و قسطی کردن مهریه

پیش از ورود به بحث شیوه ی اقدام برای قسطی کردن مهریه لازم به ذکر است برای این امر عدم توانایی مالی برای پرداخت کل مهریه باید وجود داشته باشد. اگر مرد توانمندی پرداخت کل مهر را به صورت کامل و یکجا داشته باشد نمیتواند قسطی کردن مهریه را مطالبه کند. حتی زوجه میتواند به کمک وکیل خود اقدام به دریافت حکم توقیف اموال کند. هرچند که برای دریافت این حکم مدارک محکمه پسندی باید به دادگاه خانواده ارائه شود. اما مرد هم برای قسطی کردن مهریه باید مدارکی مبتنی بر عدم توانایی مالی ارائه کند که در ادامه به توضیح دقیق آن می پردازیم.

برای قسطی کردن مهریه  باید اقدام به دریافت حکم  اعسار کرد. اعسار در حقوق بدین معنی است مرد توامندی پرداخت بدهی هایش را ندارد و به تنگدستی میوفتد . در این مورد مرد برای پرداخت کل مهریه به صورت یکجا به تنگدستی می افتد .در حقیقت این حکم نشان دهنده ی عدم توامندی مالی مرد برای پرداخت کل مهریه می باشد. در شرایط کنونی و با توجه به قیمت سکه در اکثریت موارد امکان پرداخت کل مبلغ مهریه به صور یکجا نیست. به همین منظور دریافت حکم اعسار نیز آسان تر می شود. پس از دریافت این حکم  ، قسطی کردن مهریه صورت میگیرد.

برای دریافت حکم اعسار مدارکی از قبیل فیش حقوقی ، گزارش گردش حساب، لیست گزارش اموال میتواند تعیین کننده باشد. همچنین ارائه ی استشهاد نامه نیز می تواند بسیار موثر باشد. لازم به ذکر است حکم اعسار موقتی است. یعنی پس از صدور میتواند به موجب ارائه ی مدرک دیگری از جانب زوجه مبنی بر توانمندی مالی مرد برای پرداخت کل مهریه ، ملغی گردد.

دادگاه ذی صلاح برای صدور حکم  اعسار دادگاهی است که به درخواست پرداخت مهریه از جانب زوجه رسیدگی می کند. در حقیقت ابتدا زن با مراجعه به مرجع ذی صلاح تقاضای مهریه میکند و مرد از طریق همان دادگاه اعلام اعسار می کند و تقاضای قسطی کردن مهریه را مطرح می کند. پس از صدور حکم اعسار نوبت به درخواست قسطی کردن مهریه می رسد. قسطی کردن مهریه با توجه به شغل مرد ، میزان درآمد ، گردش مالی حساب وی و مواردی از این قبیل است. نحوه ی محسابه ی اقساط مهریه تماما بسته به نظر و صلاحدید دادگاه خانواده و قاضی هست.

ممکن است سوال پیش بیاید که تعینن حدود اقساط مهریه ، مقدار پیش قسط و نحوه قسط بندی اقساط مهریه به چه صورت است. اما در قانون هیچ ماده ای به شیوه قسطی کردن مهریه اختصاص داده نشده است و دادگاه و قاضی در این مورد مبنی بر تشخیص خود عمل می کنند. مقدار دقیقی نیز نمی توان تعیین کرد زیرا تعداد اقساط و مقدار آن از پرونده تا پرونده ی دیگر متفاوت است. شرایط زن و استطاعت مالی وی نیز علاوه بر توامندی مرد مد نظر قاضی و دادگاه قرار میگیرد.

اگر درخواست طلاق از طرف مرد صورت بگیرد و سپس، پس از درخواست حکم اعسار این درخواست از جانب دادگاه رد بشود ، مرد تا تسویه ی حقوق کامل زن توانایی دریافت حکم طلاق را نخواهد داشت.

پس از قسطی کردن مهریه و تعیین تعداد و مقدار اقساط مرد مستلزم پرداخت آن در زمان مشخص شده می شود. پس از دریافت هر قسط از مهریه باید رسید پرداخت صادر شود . همچنین پس از تسویه کامل مهریه باید در محضر ثبت شود . این امر حائز اهمیت بسیار است زیرا وجود مدرک معتبر امکان هرگونه شکایت مبنی بر عدم پرداخت مهریه را از بین می برد. برای قسطی کردن مهریه لازم نیست حتما از طریق دادگاه اقدام کرد و با سازش و صلح نیز امکان پذیر است. اما در هنگامی که صلح صورت میگیرد نیز به ازای پرداخت هر قسط باید رسید دریافت شود . مزیت این نوع از قسطی کردن مهریه در سرعت و سهولت آن است.

تعدیل قسط بندی مهریه به چه صورت است؟

ممکن است شرایطی که در زمان قسطی کردن مهریه وجود داشته است تغییر کند. برای مثال به موجب اتفاقی در زندگی مرد اعسار وی از بین برود و توانایی پرداخت کل مهریه را به صورت یک جا داشته باشد یا بالعکس. ممکن است طی شرایطی وضعیت مالی مرد بدتر شود و برای پرداخت اقساط تعیین شده مهریه نیز به سختی بیوفتد . در این صورت میتوان درخواست تعدیل قسط بندی مهریه را کرد و اقساط جدید را با توجه به شرایط موجود تعیین کرد. برای تعدیل قسط بندی مهریه به مدارک معتبر نیاز است برای مثال زوجه مدرکی مبتنی بر تمکن مالی مرد ارائه کند.

لازم به ذکر است در تمامی مراحل مذکور امکان ثبت اعتراض وجود دارد. برای مثال زمانی که درخواست صدور حکم اعسار از جانب مرد صورت گرفت و دادگاه بدوی آن را رد کرد میتوان اعتراض نمود و تقاضای برسی مجدد در دادگاه تجدید نظر را کرد. همچنین زوجه میتواند به صدور حکم اعسار اعتراض کند.

در این صورت میتواند با ارائه ی مدارکی مبنی بر تمکن مالی مرد حکم اعسار را لغو کند. نسبت به مقدار پیش قسط و تعداد و میزان اقساط نیز میتوان اعتراض کرد. زوج در صورتی که نحوه ی قسطی کردن مهریه را نامناسب ببیند به طوری که برای پرداخت آن دچار تنگدستی شود میتوان به آن اعتراض کند. همچنین اگر زوجه مقدار پیش قسط و زمان پرداخت اقساط را برای خود ناعادلانه ببیند میتواند اقدام به اعتراض کند. شایان ذکر است برای به نتیجه رسیدن اعتراض ارائه ی مدرک جدید و معتبر حائز اهمیت است در غیر این صورت حکم اسبق مجددا در دادگاه تجدید نظر صادر می شود.

شایان ذکر است درخواست قسطی کردن مهریه لزوما مربوط به بعد از طلاق نیست و درخواست مهریه و قسطی کردن مهریه می تواند در زمان تدوام زندگی مشترک صورت بگیرد. در این مقاله به شرح کامل تقسیط مهریه و شیوه ی درخواست آن پرداختیم. شاید اینطور به نظر برسد که حضور یک فرد متخصص در این زمینه لزومی ندارد. اما شما از طریق وکیل میتوانید اطلاعات لازم را کسب کنید و علاوه بر آن با توسل به وکیل قسطی کردن مهریه شرایط را به نفع خود تغییر دهید.

حکم اعسار چیست؟

برای قسطی کردن مهریه نیاز به دریافت حکم اعسار است که به موجب این حکم مرد توانمندی لازم برای پرداخت کل مبلغ مهریه را یکجا ندارد؟

معیار دادگاه برای قسط بندی مهریه چیست؟

معیار مشخصی در قانون وجود ندارد ولی در آمد مرد و گزارش گردش حساب وی و همچنین شرایط مالی زن میتواند به عنوان معیار در نظر گرفته شود.

تعدیل قسط بندی مهریه به چه صورت است ؟

اگر شرایط مالی مرد تغییر کند به طوری که قسط بندی کنونی نا عادلانه باشد میتوان درخواست تعدیل مهریه کرد.

چه مدارکی برای دریافت حکم اعسار لازم است ؟

لیست گزارش اموال ، فیش حقوقی و همچینین استشهاد نامه میتواند برای نشان دادن وضعیت مالی مناسب باشد.