چه چیز هایی در کنکور سهمیه دارد
چه چیز هایی در کنکور سهمیه دارد
در کنکور سراسری، سهمیه های متعددی برای ایجاد فرصت های رقابتی عادلانه تر برای داوطلبان با شرایط گوناگون در نظر گرفته شده است. این سهمیه ها شامل گروه های مختلفی نظیر مناطق، ایثارگران، رزمندگان، خانواده شهدا، بهیاران و سایر موارد خاص می شوند که هر یک با شرایط و میزان تأثیر مشخصی بر فرایند پذیرش داوطلبان مؤثرند. شناخت دقیق این سهمیه ها برای هر داوطلب کنکور سراسری حیاتی است.
سیستم سهمیه بندی در آزمون سراسری، سازوکاری است که با هدف توزیع متناسب فرصت های آموزشی بر اساس ملاحظات اجتماعی، جغرافیایی و ایثارگری طراحی شده است. این مکانیزم به معنای افزایش مستقیم نمره یا کاهش رتبه کلی داوطلب نیست، بلکه با ایجاد گروه های رقابتی همگن، شانس قبولی افراد را در رشته محل های دانشگاهی تحت تأثیر قرار می دهد. عدم آگاهی کامل از جزئیات این سهمیه ها می تواند منجر به از دست رفتن فرصت های ارزشمند برای داوطلبان شود. بنابراین، درک عمیق از انواع سهمیه ها، شرایط اختصاص و نحوه تأثیر آن ها بر رتبه نهایی و شانس قبولی، برای هر متقاضی ورود به دانشگاه ضروری است.
چرا شناخت سهمیه ها برای داوطلبان کنکور حیاتی است؟
شناخت دقیق سهمیه ها برای هر داوطلب کنکور سراسری از اهمیت بالایی برخوردار است. این آگاهی به داوطلبان کمک می کند تا با دیدی بازتر نسبت به حقوق خود در فرایند کنکور، انتخاب رشته ای واقع بینانه و هدفمند داشته باشند. بسیاری از تصورات غلط رایج در مورد سهمیه ها، از جمله اینکه سهمیه به معنای افزایش نمره یا کاهش قابل توجه رتبه کلی است، می تواند منجر به تصمیم گیری های اشتباه و از دست رفتن فرصت های طلایی شود.
تفاوت رتبه کشوری و رتبه در سهمیه: معیار اصلی قبولی
یکی از مهم ترین مفاهیمی که هر داوطلب باید با آن آشنا باشد، تمایز میان «رتبه کشوری» و «رتبه در سهمیه» است. رتبه کشوری، موقعیت علمی داوطلب را در مقایسه با کل شرکت کنندگان در آزمون سراسری نشان می دهد، فارغ از هرگونه سهمیه بندی. اما ملاک اصلی قبولی در کنکور و رقابت واقعی برای کسب صندلی های دانشگاه، «رتبه در سهمیه» است. به عبارت دیگر، داوطلبان هر سهمیه با یکدیگر و در چارچوب ظرفیت های اختصاص یافته به همان سهمیه به رقابت می پردازند. این سازوکار به سازمان سنجش آموزش کشور اجازه می دهد تا عدالت آموزشی را با در نظر گرفتن امکانات متفاوت داوطلبان در مناطق و شرایط گوناگون، برقرار سازد. بنابراین، درک این تفاوت و تمرکز بر رتبه در سهمیه، گام نخست برای یک انتخاب رشته هوشمندانه و موفقیت آمیز است.
ملاک اصلی قبولی در کنکور، «رتبه در سهمیه» است؛ نه رتبه کشوری. داوطلبان هر سهمیه با یکدیگر در چارچوب ظرفیت های همان سهمیه به رقابت می پردازند.
انواع سهمیه های کنکور سراسری ۱۴۰۴: راهنمای جامع
سیستم سهمیه بندی در کنکور سراسری به منظور ایجاد تعادل و فرصت های برابر برای گروه های مختلف داوطلبان طراحی شده است. این سهمیه ها بر اساس شرایط متفاوتی اعم از موقعیت جغرافیایی، وضعیت ایثارگری، توانمندی های خاص و سوابق خدمتی تقسیم بندی می شوند. در ادامه به معرفی و بررسی جامع انواع سهمیه های موثر در کنکور سراسری ۱۴۰۴ می پردازیم:
۱. سهمیه مناطق سه گانه (اصلی ترین سهمیه)
سهمیه مناطق سه گانه، فراگیرترین و اصلی ترین نوع سهمیه در کنکور سراسری است که تمامی داوطلبان مشمول آن می شوند. این سهمیه بر اساس میزان برخورداری مناطق مختلف کشور از امکانات آموزشی و رفاهی، به سه دسته منطقه ای تقسیم بندی می شود. هدف از این تقسیم بندی، ایجاد یک بستر رقابتی عادلانه بین داوطلبانی است که در محیط های آموزشی با امکانات مشابه تحصیل کرده اند.
ملاک تعیین سهمیه مناطق
ملاک اصلی برای تعیین سهمیه منطقه داوطلبان، محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دوره متوسطه (پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم) است. مناطق کشور به شرح زیر دسته بندی می شوند:
- منطقه ۱: شامل شهرهای بزرگ و کلان شهرها نظیر تهران، اصفهان، مشهد، شیراز و تبریز. داوطلبان این مناطق معمولاً از امکانات آموزشی و رقابتی بالاتری برخوردارند.
- منطقه ۲: شامل مراکز استان ها و شهرهای با جمعیت متوسط که از امکانات آموزشی نسبتاً مناسبی بهره مند هستند. بخش عمده ای از داوطلبان کنکور در این منطقه قرار می گیرند.
- منطقه ۳: شامل مناطق کمتر توسعه یافته، شهرهای کوچک، بخش ها و روستاها. داوطلبان این مناطق به دلیل محدودیت در دسترسی به امکانات آموزشی، از ضریب تعدیل متناسبی برخوردار می شوند.
شرایط خاص سهمیه مناطق
- تحصیل در مناطق مختلف: اگر داوطلبی سه سال آخر متوسطه خود را در مناطق یکسانی سپری نکرده باشد، سهمیه منطقه مرفه تر برای وی اعمال خواهد شد. به عنوان مثال، اگر یک سال در منطقه ۱ و دو سال در منطقه ۲ تحصیل کرده باشد، سهمیه منطقه ۱ به او تعلق می گیرد.
- داوطلبان خارج از کشور: داوطلبانی که سه سال آخر دوره متوسطه خود را در خارج از کشور گذرانده اند، غالباً مشمول سهمیه منطقه ۳ می شوند.
- داوطلبان دارای معلولیت: تمامی داوطلبان دارای معلولیت، از جمله روشندلان، کم بینایان، ناشنوایان، نیمه شنوایان، و معلولان جسمی-حرکتی، مستقل از محل تحصیل خود، جزو سهمیه منطقه ۳ محسوب می شوند.
تاثیر سهمیه مناطق: این سهمیه باعث می شود که داوطلبان هر منطقه با داوطلبان همان منطقه به رقابت بپردازند و هر گروه ظرفیت جداگانه ای از رشته محل های دانشگاهی را به خود اختصاص دهد. این سازوکار به خصوص برای داوطلبان منطقه ۳ می تواند شانس قبولی را با توجه به رقابت کمتر و امکانات محدودتر آموزشی، افزایش دهد.
۲. سهمیه ایثارگران (۲۵ درصدی و ۵ درصدی)
سهمیه ایثارگران یکی از مهم ترین سهمیه های کنکور سراسری است که به منظور قدردانی از فداکاری های خانواده معظم شهدا و ایثارگران، و همچنین ایجاد فرصت های آموزشی برای فرزندان این عزیزان در نظر گرفته شده است. این سهمیه به دو دسته ۲۵ درصدی و ۵ درصدی تقسیم می شود:
سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران
این سهمیه به گروه های زیر تعلق می گیرد و ۲۵% از ظرفیت هر کد رشته محل به این داوطلبان اختصاص می یابد:
- همسر و فرزندان شهدا و مفقودالاثر.
- آزادگان و همسر و فرزندان آن ها.
- جانبازان ۲۵ درصد و بالاتر و همسر و فرزندان آن ها.
حد نصاب نمره: داوطلبان مشمول این سهمیه برای قبولی باید حداقل ۷۰% نمره آخرین فرد قبولی در گزینش آزاد همان رشته محل را کسب کنند.
نحوه تاثیر: تأثیر این سهمیه در رتبه، بسیار قابل توجه است. به دلیل رقابت در یک گروه کوچک تر و با ظرفیت اختصاصی، رتبه داوطلب در این سهمیه نسبت به رتبه کشوری بهبود چشمگیری می یابد.
سهمیه ۵ درصدی ایثارگران
این سهمیه به گروه های زیر تعلق می گیرد و ۵% از ظرفیت هر کد رشته محل به این داوطلبان اختصاص می یابد:
- جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسر و فرزندان آن ها.
- همسر و فرزندان رزمندگان با حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه متوالی یا متناوب در جبهه.
حد نصاب نمره: داوطلبان مشمول این سهمیه نیز باید حداقل ۷۰% نمره آخرین فرد قبولی در گزینش آزاد همان رشته محل را کسب کنند.
نحوه تاثیر: تأثیر این سهمیه نیز مانند سهمیه ۲۵ درصدی است، با این تفاوت که ضریب بهبود رتبه معمولاً کمتر است.
نکات مهم برای سهمیه ایثارگران
- محدودیت استفاده: هر داوطلب مشمول سهمیه ایثارگران، تنها یک بار برای دوره های روزانه و حداکثر دو بار برای سایر دوره ها (نوبت دوم/شبانه، پیام نور، غیرانتفاعی، دانشگاه آزاد و پردیس خودگردان) می تواند از این سهمیه استفاده کند. حتی در صورت انصراف از تحصیل، این فرصت از او سلب می شود.
- دریافت کد رهگیری: داوطلبان باید برای ثبت نام و بهره مندی از این سهمیه ها، کد رهگیری ۱۲ رقمی مربوطه را از طریق بنیاد شهید و امور ایثارگران دریافت و در فرم ثبت نام کنکور وارد نمایند.
۳. سهمیه رزمندگان
سهمیه رزمندگان به منظور ارج نهادن به مقام والای رزمندگانی که داوطلبانه در جبهه های حق علیه باطل حضور داشته اند، در نظر گرفته شده است. این سهمیه شامل همسر و فرزندان رزمندگان نمی شود؛ بلکه همانطور که در بخش سهمیه ۵ درصدی ایثارگران اشاره شد، آن ها از سهمیه ۵ درصدی ایثارگران بهره مند می شوند. مشمولین سهمیه رزمندگان عبارتند از:
- رزمندگان بسیجی.
- جهادگران جهاد کشاورزی.
- رزمندگان ستاد کل نیروهای مسلح.
شرط اصلی: حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه (متوالی یا متناوب) در جبهه های دفاع مقدس (از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷).
حد نصاب نمره: داوطلبان این سهمیه باید حداقل ۷۵% نمره آخرین فرد قبولی در گزینش آزاد رشته محل مورد تقاضا را کسب کنند.
نحوه تاثیر: این سهمیه نیز به بهبود رتبه داوطلب در گروه رقابتی خود کمک می کند.
نحوه ثبت نام: برای استفاده از این سهمیه، داوطلبان باید کد ۱۲ رقمی مربوطه را از ارگان ذی ربط (سازمان بسیج مستضعفین، جهاد کشاورزی، یا ستاد کل نیروهای مسلح) دریافت کرده و در زمان ثبت نام کنکور سراسری در فرم مربوطه وارد کنند.
۴. سهمیه خانواده شهدا
سهمیه خانواده شهدا برای پدر، مادر، خواهر و برادر شهیدان گرانقدر در نظر گرفته شده است. این سهمیه با سهمیه فرزند و همسر شهید (که جزو سهمیه ۲۵ درصدی ایثارگران است) تفاوت دارد و دارای شرایط خاص خود است.
مشمولین: پدر، مادر، خواهر و برادر شهید.
نحوه استفاده: برای بهره مندی از این سهمیه، نیازی به دریافت کد رهگیری از بنیاد شهید و امور ایثارگران نیست. داوطلبان کافی است در زمان ثبت نام کنکور، بند مربوط به سهمیه خانواده شهدا را در تقاضانامه الکترونیکی ثبت نام تکمیل نمایند.
تاثیر: میزان و نحوه تاثیر این سهمیه بسته به مصوبات سالانه سازمان سنجش و شورای عالی انقلاب فرهنگی متغیر است و به ظرفیت های خاصی در رشته محل ها اختصاص می یابد.
۵. سهمیه بهیاران
سهمیه بهیاران به منظور جذب نیروهای متخصص و کارآمد در رشته های مرتبط با علوم پزشکی، به ویژه پرستاری، اتاق عمل و هوشبری، ایجاد شده است. این سهمیه دارای شرایط و محدودیت های خاصی است.
مشمولین: دارندگان دیپلم بهیاری با حداقل سه سال سابقه خدمت مرتبط به عنوان بهیار (با تأیید مراجع ذی صلاح) و گواهینامه اشتغال به خدمت.
رشته های مجاز: این سهمیه صرفاً برای ورود به رشته های پرستاری، اتاق عمل و هوشبری در دوره های روزانه دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی قابل استفاده است.
میزان ظرفیت: حداکثر ۵% از ظرفیت هر یک از رشته های پرستاری، اتاق عمل و هوشبری در دوره های روزانه به داوطلبان مشمول سهمیه بهیاران اختصاص می یابد.
حد نصاب نمره: داوطلبان باید حداقل ۷۰% نمره آخرین فرد قبولی در گزینش آزاد همان رشته محل را کسب کنند.
محدودیت زمانی: بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، این سهمیه برای یک دوره زمانی مشخص (مثلاً تا سال ۱۴۰۶) فعال است و پس از آن نیاز به بازنگری و تمدید دارد.
تعهد خدمت: داوطلبان پذیرفته شده با استفاده از سهمیه بهیاران، پس از فارغ التحصیلی موظف به ارائه تعهد خدمت در مناطق مورد نیاز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای مدتی مشخص (معمولاً دو برابر مدت تحصیل) خواهند بود.
۶. سهمیه مناطق محروم
سهمیه مناطق محروم در کنکور با هدف توزیع عادلانه فرصت های آموزشی و توسعه مناطق کمتر برخوردار کشور تعریف شده است. این سهمیه به داوطلبان بومی استان های خاصی تعلق می گیرد که با محدودیت های آموزشی و اقتصادی بیشتری مواجه هستند.
مشمولین: داوطلبان بومی استان های مشخص شده توسط سازمان سنجش، که حداقل سه سال آخر تحصیل خود (دهم، یازدهم و دوازدهم) را در مدارس آن استان گذرانده باشند. این استان ها معمولاً شامل: ایلام، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و هرمزگان می شوند. همچنین، برخی شهرستان ها در استان های دیگر نظیر جنوب استان کرمان و شهرستان بشاگرد هرمزگان نیز ممکن است تحت این سهمیه قرار گیرند.
میزان ظرفیت: معمولاً ۴۰% از ظرفیت کد رشته محل های ناحیه ای، قطبی و کشوری دوره روزانه دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی در این استان ها به داوطلبان بومی اختصاص می یابد. این میزان برای رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی در این مناطق، حدود ۳۰% از ظرفیت است.
محدودیت ها: داوطلبان پذیرفته شده با این سهمیه، مجاز به تغییر رشته یا انتقالی به دانشگاه های خارج از استان بومی خود نیستند. همچنین، آن ها موظف به ارائه تعهد خدمت در استان بومی برای مدتی مشخص پس از فارغ التحصیلی خواهند بود.
تفاوت با سهمیه مناطق سه گانه: سهمیه مناطق سه گانه برای تمامی داوطلبان کشور اعمال می شود و بر اساس سطح توسعه یافتگی آموزشی منطقه تحصیل است، در حالی که سهمیه مناطق محروم به استان های خاصی اختصاص دارد که صرف نظر از تقسیم بندی منطقه ای، از وضعیت اقتصادی و آموزشی خاصی برخوردارند و با هدف جذب و ماندگاری نیروی متخصص بومی در این مناطق اعمال می شود.
۷. سهمیه مناطق درگیر بلایای طبیعی (سیل زده و زلزله زده)
این سهمیه در پی وقوع بلایای طبیعی نظیر سیل و زلزله در برخی مناطق کشور، به صورت موقت و برای حمایت از داوطلبان آسیب دیده، به تصویب می رسد. وضعیت فعال بودن این سهمیه بستگی به مصوبات جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی در هر سال تحصیلی دارد.
مشمولین: داوطلبانی که در مناطق مشخص شده آسیب دیده از سیل یا زلزله سکونت داشته و تحت تأثیر مستقیم این حوادث قرار گرفته اند.
میزان تاثیر: در صورت فعال بودن، معمولاً ۵% ظرفیت مازاد به ظرفیت پذیرش عادی رشته محل های دانشگاهی در استان های آسیب دیده اختصاص می یابد.
محدودیت ها: این سهمیه تنها برای دانشگاه های واقع در همان استان یا استان های هم جوار آسیب دیده قابل استفاده است. همچنین، داوطلبان ملزم به ارائه تعهد خدمت پس از فارغ التحصیلی در مناطق مورد نیاز خواهند بود. این سهمیه معمولاً برای مدت زمان محدودی (مثلاً حداکثر ۳ سال) پس از وقوع بلافاصله در نظر گرفته می شود و ممکن است برای کنکورهای آتی منقضی شود.
۸. سهمیه داوطلبان دچار سوختگی در حادثه آتش سوزی مدارس
این سهمیه یک مورد خاص و منحصر به فرد است که به دنبال حوادث ناگوار آتش سوزی در مدارس و برای حمایت از دانش آموزان آسیب دیده، به تصویب رسیده است. این سهمیه برای تعداد محدودی از افراد که در حوادث خاص (مانند حادثه آتش سوزی مدرسه شین آباد در سال ۱۳۸۵ یا موارد مشابه) دچار سوختگی شدید شده اند، اعمال می گردد.
مشمولین: افراد خاص آسیب دیده در حوادث آتش سوزی مدارس که توسط مراجع ذی صلاح شناسایی و تأیید شده اند.
شرایط و میزان تاثیر: این سهمیه به صورت مازاد بر ظرفیت عادی و در استان بومی داوطلبان اعمال می شود. داوطلبان مشمول باید حداقل ۸۰% نمره آخرین فرد قبولی در گزینش آزاد رشته محل مورد تقاضا را کسب کنند. مدت زمان اعمال این سهمیه نیز معمولاً برای سال های محدود و مشخصی تعیین می شود.
۹. سهمیه استعدادهای درخشان (المپیادهای علمی، جشنواره خوارزمی و…)
این سهمیه با هدف شناسایی و جذب نخبگان و استعدادهای برتر علمی کشور به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در نظر گرفته شده است. این سهمیه به طور مستقیم در فرم ثبت نام کنکور تحت عنوان سهمیه درج نمی شود، بلکه تسهیلاتی است که از طریق سازمان سنجش آموزش کشور و بنیاد ملی نخبگان به برگزیدگان اعطا می گردد.
مشمولین:
- برگزیدگان المپیادهای علمی کشوری (طلا، نقره، برنز).
- برگزیدگان جشنواره بین المللی خوارزمی.
- برگزیدگان سایر طرح های ملی نخبگان و بنیاد ملی نخبگان (با تایید شورای عالی انقلاب فرهنگی یا سازمان سنجش).
مزایا و نحوه استفاده: مزایای این سهمیه شامل پذیرش بدون کنکور (در برخی رشته ها و سطوح خاص)، یا پذیرش با شرایط ویژه و تسهیل شده در رشته های مرتبط با حوزه تخصص فرد می شود. شرایط دقیق و نحوه استفاده از این سهمیه هر ساله در دفترچه راهنمای انتخاب رشته و اطلاعیه های سازمان سنجش و بنیاد ملی نخبگان اعلام می شود. به عنوان مثال، دارندگان مدال طلای المپیادهای علمی کشوری معمولاً بدون شرکت در کنکور و با رعایت برخی شرایط، مجاز به انتخاب رشته های مرتبط با رشته المپیاد خود هستند.
۱۰. سهمیه فرزندان اعضای هیئت علمی دانشگاه ها
این سهمیه، که بیشتر به عنوان یک تسهیلات شناخته می شود تا یک سهمیه مستقیم در دفترچه کنکور، به فرزندان اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی رسمی تعلق می گیرد. هدف از این تسهیلات، حمایت از خانواده اساتید و فراهم آوردن امکان تحصیل فرزندان آن ها در نزدیکی محل خدمت والدین است.
مشمولین: فرزندان اساتید رسمی شاغل و بازنشسته وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه ها، و همچنین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
نحوه اعمال: این تسهیلات عمدتاً به دو شکل است:
- انتقال به دانشگاه محل خدمت والدین: در صورتی که فرزند عضو هیئت علمی در یکی از دانشگاه های کشور قبول شود، می تواند درخواست انتقال به دانشگاه محل خدمت والدین خود را (در صورت وجود رشته و ظرفیت) مطرح کند. این انتقال مشروط به کسب نمره ای معین (مثلاً حداقل ۹۰% یا ۹۵% نمره آخرین فرد قبولی در رشته و دانشگاه مقصد) است.
- تغییر رشته: در برخی موارد و با کسب حد نصاب های بالاتر، امکان تغییر رشته به رشته ای دیگر در دانشگاه محل خدمت والدین نیز فراهم می شود.
توضیح: این سهمیه مستقیماً در دفترچه کنکور سراسری با عنوان سهمیه قید نمی شود و تسهیلات آن پس از اعلام نتایج اولیه کنکور و از طریق سازمان سنجش یا وزارتین علوم و بهداشت، به صورت جداگانه اعلام و اجرا می گردد. همچنین، این سهمیه شرایط خاص خود را دارد و به تمامی اعضای هیئت علمی تعلق نمی گیرد و نیاز به تأیید دانشگاه و وزارت مربوطه دارد.
۱۱. سهمیه کارمندان رسمی وزارت علوم
این سهمیه به منظور ارتقای سطح علمی و تخصصی کارمندان رسمی در حوزه آموزش عالی و همچنین تأمین نیروی انسانی مورد نیاز دانشگاه ها، به کارکنان واجد شرایط اختصاص می یابد.
مشمولین: کارمندان رسمی (رسمی-قطعی یا رسمی-آزمایشی) وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی وابسته به وزارت علوم. همچنین ممکن است شامل کارمندان رسمی وزارت بهداشت در دانشگاه های علوم پزشکی نیز شود.
میزان ظرفیت: معمولاً ۱۰% از ظرفیت رشته محل های دوره های نوبت دوم (شبانه) به این داوطلبان اختصاص می یابد.
محدودیت ها:
- محدودیت رشته: داوطلبان تنها مجاز به انتخاب رشته هایی هستند که با شغل و تخصص آن ها مرتبط باشد.
- محدودیت جغرافیایی: معمولاً پذیرش فقط در دانشگاه محل خدمت یا دانشگاه های نزدیک به محل خدمت امکان پذیر است.
- تعهد خدمت: داوطلبان پذیرفته شده با این سهمیه، پس از اتمام تحصیلات موظف به ادامه خدمت در ارگان مربوطه برای مدتی مشخص (معمولاً دو برابر مدت تحصیل) خواهند بود.
- محدودیت سنی: ممکن است برای استفاده از این سهمیه، محدودیت سنی خاصی برای داوطلبان در نظر گرفته شود.
۱۲. سهمیه داوطلبان معلول (توضیح سهمیه بهزیستی)
برخلاف تصور رایج، سهمیه ای تحت عنوان سهمیه بهزیستی به صورت مجزا در کنکور سراسری وجود ندارد. بلکه کلیه داوطلبان دارای معلولیت، مشمول سهمیه منطقه ۳ می شوند. این رویکرد به منظور تسهیل رقابت برای این دسته از داوطلبان و در نظر گرفتن شرایط خاص آن ها در دسترسی به امکانات آموزشی است.
مشمولین: تمامی داوطلبان دارای معلولیت که وضعیت معلولیت آن ها توسط سازمان بهزیستی کشور تأیید شده باشد. این شامل انواع معلولیت های بینایی (روشندل، کم بینا)، شنوایی (ناشنوا، نیمه شنوا)، جسمی-حرکتی، آسیب گفتار و زبان، تکاملی رشد، و اعصاب و روان می شود.
نحوه استفاده: داوطلبان باید در زمان ثبت نام کنکور سراسری، بند مربوط به نوع معلولیت خود را در فرم تقاضانامه الکترونیکی علامت بزنند و در صورت لزوم، مدارک تأییدیه معلولیت خود را به سازمان سنجش آموزش کشور ارسال نمایند.
تاثیر: همان طور که ذکر شد، این داوطلبان در سهمیه منطقه ۳ قرار می گیرند و رقابت آن ها با سایر داوطلبان منطقه ۳ خواهد بود. این امر به خودی خود می تواند به دلیل کمتر بودن میانگین سطح آموزشی و رقابتی در منطقه ۳، شانس قبولی این عزیزان را افزایش دهد.
میزان تاثیر هر یک از سهمیه ها در کنکور ۱۴۰۴: جدول مقایسه ای جامع
میزان و نحوه تاثیر هر یک از سهمیه ها در کنکور سراسری، بسته به نوع سهمیه و شرایط آن متفاوت است. درک این تفاوت ها برای انتخاب رشته ای واقع بینانه و موفق، بسیار مهم است. جدول زیر خلاصه ای از سهمیه های اصلی، مشمولین، حداقل نمره لازم و نحوه تأثیر آن ها را ارائه می دهد:
| نام سهمیه | مشمولین | حد نصاب نمره (نسبت به آخرین قبولی آزاد) | میزان ظرفیت / نحوه تاثیر |
|---|---|---|---|
| سهمیه مناطق (۱، ۲، ۳) | تمامی داوطلبان | ملاک رقابت در سهمیه است (حد نصاب خاص ندارد) | رقابت در گروه های هم سطح آموزشی. هر منطقه ظرفیت مجزا دارد. |
| سهمیه ۲۵% ایثارگران | همسر/فرزندان شهید، آزاده و همسر/فرزندان آن، جانباز ۲۵% و بالاتر و همسر/فرزندان آن | ۷۰% | ۲۵% از ظرفیت هر رشته محل |
| سهمیه ۵% ایثارگران | جانباز زیر ۲۵% و همسر/فرزندان آن، همسر/فرزندان رزمنده با حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه | ۷۰% | ۵% از ظرفیت هر رشته محل |
| سهمیه رزمندگان | رزمندگان بسیجی، جهاد کشاورزی، ستاد کل نیروهای مسلح (حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه) | ۷۵% | ظرفیت مجزا (رقابت با رزمندگان) |
| سهمیه خانواده شهدا | پدر، مادر، خواهر و برادر شهید | ندارد (مشمول سهمیه منطقه هستند) | تکمیل بند مربوطه در تقاضانامه، ظرفیت مازاد بر اساس مصوبات |
| سهمیه بهیاران | دارندگان دیپلم بهیاری با حداقل ۳ سال سابقه خدمت | ۷۰% | حداکثر ۵% از ظرفیت رشته های پرستاری، اتاق عمل، هوشبری (روزانه) |
| سهمیه مناطق محروم | داوطلبان بومی استان های محروم (۳ سال آخر تحصیل) | ندارد | ۴۰% از ظرفیت رشته محل های روزانه (۳۰% برای پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی) |
| سهمیه بلایای طبیعی | داوطلبان مناطق سیل زده/زلزله زده (در صورت فعال بودن) | ندارد | ۵% ظرفیت مازاد (در دانشگاه های همان استان یا همجوار) |
| سهمیه داوطلبان دچار سوختگی | افراد خاص آسیب دیده از آتش سوزی مدارس | ۸۰% | سهمیه مازاد بر ظرفیت در استان بومی |
| سهمیه استعدادهای درخشان | برگزیدگان المپیادها، جشنواره خوارزمی و… | ندارد (بر اساس قوانین بنیاد نخبگان و سازمان سنجش) | پذیرش بدون کنکور یا با تسهیلات ویژه |
| سهمیه فرزندان اعضای هیئت علمی | فرزندان اساتید رسمی وزارت علوم/بهداشت | ۹۰% یا ۹۵% (برای انتقال/تغییر رشته) | تسهیل انتقال/تغییر رشته به دانشگاه محل خدمت والدین |
| سهمیه کارمندان رسمی وزارت علوم | کارمندان رسمی وزارت علوم/دانشگاه ها | ندارد | ۱۰% از ظرفیت رشته های نوبت دوم (شبانه) |
| سهمیه معلولین | کلیه داوطلبان دارای معلولیت تأیید شده | ندارد (مشمول سهمیه منطقه ۳ هستند) | رقابت در سهمیه منطقه ۳ |
پرسش های متداول (FAQ) در مورد سهمیه های کنکور
در ادامه به برخی از پرتکرارترین پرسش ها و ابهامات داوطلبان درباره سهمیه های کنکور سراسری پاسخ داده می شود تا مسیر تصمیم گیری برای انتخاب رشته با وضوح بیشتری همراه باشد.
آیا می توان همزمان از دو سهمیه استفاده کرد؟
خیر، امکان استفاده همزمان از دو سهمیه در کنکور سراسری وجود ندارد. هر داوطلب صرفاً می تواند از یکی از سهمیه ها که واجد شرایط آن است، بهره مند شود. در صورتی که داوطلبی مشمول سهمیه خاص (مانند ایثارگران یا رزمندگان) باشد و همچنین سهمیه مناطق سه گانه نیز به او تعلق گیرد، سهمیه خاص بر سهمیه مناطق ارجحیت خواهد داشت و سهمیه مناطق برای او لغو می شود.
اگر دو سهمیه داشته باشم، کدام سهمیه برایم محاسبه می شود؟
همان طور که ذکر شد، اولویت با سهمیه های خاص است. به عنوان مثال، اگر داوطلبی هم مشمول سهمیه ایثارگران باشد و هم سهمیه منطقه ۳ به او تعلق گیرد، سهمیه ایثارگران برای او اعمال خواهد شد. این قانون به این معنی است که سهمیه های خاص، سهمیه مناطق را پوشش می دهند و در صورت احراز شرایط، جایگزین آن می شوند.
آیا سهمیه نوه جانباز، فرزند طلاق، بسیج ورزشکاران یا خواهر فرد اوتیسم در کنکور تاثیر دارد؟
خیر، هیچ یک از موارد ذکر شده در حال حاضر به عنوان سهمیه مستقل و رسمی در کنکور سراسری اعمال نمی شود. سهمیه های کنکور محدود به مواردی است که در دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی به صراحت ذکر شده اند. لذا، شایعات و اطلاعات نادرست در این زمینه فاقد اعتبار است و داوطلبان باید صرفاً به منابع رسمی سازمان سنجش و بنیاد شهید و امور ایثارگران مراجعه کنند.
آیا سهمیه هلال احمر در کنکور وجود دارد؟
خیر، سهمیه ای تحت عنوان هلال احمر در کنکور سراسری وجود ندارد. این موضوع یک شایعه یا تصور غلط رایج است. داوطلبان باید همواره اطلاعات مربوط به سهمیه ها را از منابع معتبر و رسمی سازمان سنجش آموزش کشور استعلام نمایند.
آیا می توان پس از یک بار استفاده و عدم قبولی یا انصراف، مجدداً از سهمیه ایثارگری استفاده کرد؟
استفاده از سهمیه ایثارگری (۲۵ درصدی و ۵ درصدی) محدودیت دارد. برای دوره های روزانه، تنها یک بار امکان استفاده وجود دارد. برای سایر دوره ها (نوبت دوم/شبانه، پیام نور، غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد)، حداکثر دو بار می توان از این سهمیه بهره مند شد. پس از اتمام این فرصت ها، حتی در صورت عدم قبولی یا انصراف، امکان استفاده مجدد از سهمیه ایثارگری در آن مقطع تحصیلی وجود نخواهد داشت.
برای پذیرش صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی، سهمیه اعمال می شود؟
خیر، برای پذیرش در رشته محل هایی که صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی (بدون کنکور) صورت می گیرد، هیچ گونه سهمیه ای اعم از سهمیه مناطق یا سهمیه های خاص اعمال نمی شود. ملاک پذیرش در این دوره ها صرفاً معدل و سوابق تحصیلی داوطلب است.
چگونه از مشمولیت سهمیه خود اطمینان حاصل کنم؟
بهترین و معتبرترین راه برای اطمینان از مشمولیت سهمیه، مراجعه دقیق به دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری همان سال است. همچنین، برای سهمیه های خاص نظیر ایثارگران و رزمندگان، باید با ارگان های مربوطه (مانند بنیاد شهید و امور ایثارگران، سازمان بسیج مستضعفین) تماس گرفته و کد رهگیری یا تأییدیه لازم را دریافت نمایید. مشاوران متخصص تحصیلی نیز می توانند در این زمینه راهنمایی های دقیق و کاربردی ارائه دهند.
مطالعه دقیق و به روز دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری هر سال برای آگاهی از آخرین قوانین و شرایط سهمیه ها ضروری است.
نتیجه گیری
سهمیه ها در کنکور سراسری، ابزاری مهم برای برقراری عدالت آموزشی و فراهم آوردن فرصت های برابر برای تمامی داوطلبان با شرایط متفاوت هستند. از سهمیه فراگیر مناطق سه گانه گرفته تا سهمیه های خاص ایثارگران، بهیاران و استعدادهای درخشان، هر یک با سازوکار و ضوابط منحصر به فرد خود، بر شانس قبولی داوطلبان تأثیر می گذارند. شناخت جامع و به روز این سهمیه ها، درک تفاوت رتبه کشوری و رتبه در سهمیه، و آگاهی از نحوه اعمال هر یک از آن ها، به داوطلبان کمک می کند تا با بینشی عمیق تر و واقع بینانه تر، مسیر انتخاب رشته خود را ترسیم کنند. مطالعه دقیق دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری و بهره گیری از مشاوره های تخصصی، دو گام اساسی برای هر داوطلب در این مسیر پرفراز و نشیب به شمار می رود. با آگاهی کامل از حقوق و فرصت های موجود، داوطلبان می توانند بهترین نتیجه ممکن را از تلاش های خود در آزمون سرنوشت ساز کنکور به دست آورند.