وقتی بقیه فوتبال بازی می‌کنند، این‌ها ساز می‌زنند!

به گزارش تیتر اول،‌ گفته می‌شود در اروپا نوازندگان ارکستر باید در دانشگاه‌ها و هنرستان‌های موسیقی، رشته نوازندگی در ارکستر را تحصیل کنند؛ به گونه‌ای که واحدهای درسی و قطعاتی که دانشجویان در مدت تحصیل تمرین می‌کنند، قطعاتی است که در ارکسترها نواخته می‌شود. در نتیجه زمانی که تحصیلاتشان تمام می‌شود و وارد ارکستر می‌شوند، می‌دانند که چگونه باید همنوازی کنند و نیازی ندارند که تازه در ارکستر همنوازی را یاد بگیرند؛ اما به نظر می‌رسد که این اتفاق در هنرستان‌ها و دانشگاه‌های ایران چندان جدی گرفته نمی‌شود.

همچنین اخیرا هنرستان‌های موسیقی دختران و پسران، شرایطی را فراهم کرده‌اند که نوازندگان جوان بتوانند طی اجراهای زنده و مقطعی در کنار هم بنوازند و به نوعی تمرین همنوازی داشته باشند و به نظر می‌رسد که قرار است این شرایط ادامه‌دار باشد.

برای همین طی یک گزارش، به پای صحبت‌های تعدادی از اساتید هنرستان موسیقی پسران نشستیم و نظر آنها را درباره این اظهار نظر که گفته می‌شود «دانش‌آموزان هنرستان‌های موسیقی همنوازی در ارکستر را در هنرستان‌ها یاد نمی‌گیرند» جویا شویم و از طرفی پرسشی داشته باشیم درباره مسیری که باید در جهت آموزش همنوازی به دانش‌آموزان باید در پیش گرفت.

پایان کرونا و آغازی زمان‌بر

پیش از هر چیزی گپ‌وگفتی با کیوان جولایی (نوازنده ترومبون و یکی از مدرس‌های هنرستان موسیقی پسران) داشتیم که اخیرا با حمایت جاوید مجلسی ارکستر سازهای بادی هنرستان پسران را در دو بخش بادی ـ چوبی و بادی ـ برنجی در تالار رودکی روی صحنه برده است و بر اساس گفته‌های او قرار است هر دو ماه یک بار به مدت یک شب در تالارهای مطرح تهران با دانش‌آموزان هنرستان موسیقی کنسرت برگزار کنند.

حال از آنجایی که هنرستان موسیقی مدتی بود که چندان بر اساس یک روال و روتین منظم کنسرتی برای دانش‌آموزان خود برگزار نکرده بود، آن هم درحالی که یکی از لازمه‌های آماده‌سازی نوازندگان جوان اجرای زنده است، از جولایی درباره تجربه او برای برگزاری این کنسرت سوال کردیم که در پاسخ گفت: بعد از پشت سر گذاشتن کرونا تعدادی از نوازندگان فارغ التحصیل شده بودند و تعدادی هم از ایران مهاجرت کرده بودند و ما مجبور شدیم، دوباره ارکستر را از نو بنیان بگذاریم؛ زیرا هر آنچه که متعلق به پیش از شیوع کرونا بود، از بین رفته بود. به همین جهت جای خالی نوازندگانی که از ارکستر رفته بودند را با افراد جدید پر کردیم که برخی از آنها حرفه‌ای بودند و برخی هم با زیرساخت‌ها آشنا نبودند و لازم بود که در کنار هم به یادگیری زیرساخت‌ها بپردازیم که خب این کار یک سال زمان برد.

او ادامه می‌دهد: در حقیقت ارکستر ما ترکیبی بود از نوازندگانی که روی هم رفته یک یا دو تجربه اجرای زنده داشتند و نوازندگانی که همواره با ارکسترهای مختلف و گروه‌های پاپ کنسرت می‌دهند؛ به همین دلیل هماهنگ کردن این دو گروه با هم کار سختی بود ولی به هر حال نوازندگان حرفه‌ای در کنار دیگر بچه‌ها، تجریبات خود را به اشتراک گذاشتند و در کنار هم به یک هماهنگی و صدادهی مناسب رسیدند.

کمبود بودجه را با جیب خانواده‌ها پر می‌کنند؟!

و اما در ادامه، صحبتی هم با جاوید مجلسی (نوازنده هورن و رهبر ارکستر) داشتیم.

او گفت: بهترین استادان موسیقی کشور در هنرستان‌ها فعالیت می‌کنند و نوازندگان ارکسترها هم اکثرا از هنرستان‌های موسیقی فارغ التحصیل شده‌اند. سطح هنرستان‌های موسیقی نیز نسبتا بد نیست ولی نباید فراموش کنیم که در برخی سازها اصلا استاد نداریم و اگر هم داریم سطح آنها خیلی جالب نیست ولی چون کمتر کسی این سازها را می‌نوازد، مجبور هستیم با همان‌ها کار کنیم. ولی اگر بخواهیم سطح هنرستان‌ها را بالاتر ببریم باید کم‌کاری‌ها را کنار بگذاریم. اما مسئولان مربوطه با اینکه خودشان می‌دانند در کجا کاستی هست، گاهی کم لطفی می‌کنند.

از مجلسی درباره راهکار سوال کردیم که گفت: می‌توان فارغ‌التحصیلان ایرانی در اروپا و آمریکا را دعوت به همکاری کرد تا ارکسترها و هنرستان‌های ما را آموزش و ارتقا دهند. همچنین باید بودجه‌های کافی به هنرستان‌ها بدهند نه اینکه کمبود بودجه را با گرفتن پول از خانواده‌ها جبران کنند.

از این استاد موسیقی درباره صحت این فرضیه که می‌گوید: «متدهای آموزشی موسیقی در ایران قدیمی هستند» سوال کردیم و او توضیح داد: این مسئله مرتبط با به روز بودن استاد است. البته که امروزه به لطف اینترنت می‌توان به جدیدترین متدهای درسی و کتاب‌های آموزشی دست پیدا کرد و حتی کتاب‌های تازه انتشار را آنلاین خریداری کرد. با این حرف برخی از استادها چندان اهمیت نمی‌دهند و تلاشی برای به روز کردن خود نمی‌کنند.

مجلسی همچنین درباره علت وضعیت کنونی ارکسترهای ایران بیان کرد: علت این امر مدیریتی است. مدیران علاقه‌ای برای حل این مشکلات ندارند. اگر قرار بر حل مشکل باشد، پیش از هر چیزی باید با مشورت افراد حرفه‌ای، یک ارکستر با حضور نوازندگان حرفه‌ای تشکیل داد و سپس از یک رهبر ارکستر حرفه‌ای دعوت به کار کرد. اما می‌بینیم که در حال حاضر ابتدا از رهبر دعوت می‌کنند و بعد از او می‌خواهند که ارکستر را سامان دهد. حال رهبر هم ممکن است برخی از نوازندگان را اخراج و افراد دیگری را جایگزین آنها کند. به همین دلیل است که وضعیت ارکسترها خیلی خوب نیست و هر رهبر جدیدی که روی کار می‌آید، هر کاری که می‌خواهد با ارکسترها می‌کند. از طرفی هم دستمزد نوازندگان این ارکسترها کم است؛ اگرچه که آنها جزو حرفه‌ای‌های کشور هستند و بارها آزمون و خطا کرده‌اند؛ به گونه‌ای که پیش از ورود به هنرستان ابتدا تست گوش موسیقایی می‌دهند و بعد از ورود به هنرستان، زمانی که سایر دبیرستانی‌ها بعد از مدرسه فوتبال بازی می‌کنند، آنها ساز می‌زنند. در حقیقت این نوازندگان، نخبگان هنرستانی‌ها هستند.

برنامه‌های هنرستان موسیقی برای دانش‌آموزانش چیست؟

و اما با علیرضا ایلچی (مدیر هنرستان موسیقی پسران) این پرسش را مطرح کردیم که آیا درست است که می‌گویند دانش‌آموزان در هنرستان هم‌نوازی در ارکستر را یاد نمی‌گیرند؟ که پاسخ داد: بچه‌های هنرستان از کلاس دهم واحد همنوازی در ارکستر را دارند و برای این کار مشکلی ندارند؛ البته این امر به تجربه آنها مرتبط است و هر تعداد سال بیشتری که ساز بنوازند، عملکرد بهتری خواهند داشت و می‌توانند رپرتوار سخت‌تری را بنوازند وگرنه که آنسامبل شدن بچه‌ها در هنرستان شکل می‌گیرد.

او درباره برنامه این هنرستان برای آموزش هم‌نوازی به دانش‌آموزان گفت: برنامه‌ریزی‌های خوبی برای اجرای صحنه‌ای بچه‌ها در دو بخش وجود دارد؛ بخش اول اجراهای کارگاهی داخل هنرستان است که تقریبا هر روز و هر هفته برگزار می‌شود و بخش دوم هم اجراهای ماهانه است که بچه‌ها را برای اجراهای صحنه‌ای آماده می‌کند. ما با کمک شورای فنی هنرستان و اداره فرهنگ و ارشاد استان تهران برنامه‌ریزی می‌کنیم که بچه‌های هنرستان در بیشترین حالت بتوانند کنسرت‌های حرفه‌ای در خارج از هنرستان برای مخاطبان موسیقی داشته باشند.

او ادامه داد: روند کار و رویکرد آموزشی ما به گونه‌ای است که بچه‌ها خارج از هنرستان هم بتوانند برنامه‌هایی را داشته باشند؛ در نتیجه از سال ۹۲ تاکنون به غیر از ایامی که کرونا شیوع پیدا کرد، بچه‌ها حداقل سالی دو بار خارج از هنرستان روی صحنه رفته‌اند. درحقیقت بچه‌های هنرستان حضور حرفه‌ای در ارکسترها را در کنار کلاس‌های سازشان فرا می‌گیرند و اجراهای ماهانه و هفتگی که برای آنها برگزار می‌کنیم هم به این موضوع کمک می‌کند.

همه چیز به مدیریت بستگی دارد

تقی ضرابی (نوازنده و رهبر ارکستر ) نیز در گفت‌وگو با تیتر اول درباره میزان اهمیت اجراهای زنده دانش‌آموزان هنرستان موسیقی گفت: مهم‌ترین شرح وظیفه نوازندگان روی صحنه رفتن آنها است که با ارائه یک اجرای خوب بتوانند، تأثیراتی که لازم است را روی شنوندگان بگذارند. بنابراین اگر در دوران تحصیل بتوانند تمرین کنند و تجربه کسب کنند هم سرمایه فرهنگی آنها بالا می‌رود، هم جسارت آنها بیشتر خواهد شد و روی صحنه رفتن در بزرگسالی برایشان سخت نخواهد بود؛ چراکه در گذشته تمریناتی را که لازم بوده انجام داده‌اند.

از او سوال کردیم که چرا برخی معتقد هستند که دانش‌آموزان در هنرستان موسیقی هم‌نوازی در ارکستر را یاد نمی‌گیرند که پاسخ داد: نمی‌دانم چه کسی این حرف را زده است ولی هر کسی که بوده به قدری بی‌انصافی کرده است؛ زیرا  دانش‌آموزان در دوران تحصیل خود از هم‌نوازی‌های گروهی سه چهار نفره شروع می‌کنند تا به ارکستر برسند. بنابراین در هیچ کدام از کلاس‌ها نیست که ارکستر نداشته باشند و تمرین این کار را نکرده باشند. حال استثنائاتی که شاید تمرین کافی نکرده‌اند را نمی‌توان منکر شد ولی به طور کلی اینطور نیست.

ضرابی همچنین درباره راه موفقیت نوازندگان در ارکسترها گفت: حرف اول را مدیریت محیطی که قرار است در آن فعالیت کنند می‌زند. مدیریت هرچه محیط را جذاب‌تر را فراهم کند، انسجام عمل داشته باشد، عمیق‌تر نگاه کند، اوضاع را درک کند و با بچه‌ها همراه شود، آنها هم می‌توانند موثر عمل کنند. ولی اگر مدیریت درست نباشد، همانطور که اکنون می‌بینیم مهاجرت بچه‌ها به خارج از کشور افزایش پیدا می‌کند.

برنامه ارشاد برای دانش‌آموزان هنرستان‌های موسیقی چیست؟

مصطفی نصیری (سرپرست معاونت امور هنری و سینمایی) نیز درباره ایجاد موقعیت برگزاری کنسرت برای دانش‌آموزان هنرستان‌های موسیقی گفت: در بحث سیاست‌گذاری اجرای ارکسترها بنا را بر این گذاشتیم که کار به صورت شورایی انجام شود. شورای عالی موسیقی به زودی با حضور نماینده معاونت فرهنگی هنری سینمایی اداره کل ارشاد استان تهران، مدیران هنرستان و نمایندگان انجمن اولیا تشکیل می‌شود و مجموعه سیاست‌گذاری‌های برگزاری کنسرت برای ارکسترها در آنجا صورت می‌گیرد تا بتوانیم یک روند اجرایی مستمر برای ارکسترهای هنرستان‌ها رقم بزنیم.

او ادامه داد: یکی از برنامه های ما این است که به سالن‌های مربوط به هنرستان‌ها، کد اجرای ارکستر بدهیم تا در خود هنرستان‌ها اجراهای کوچک برگزار شود و بدین ترتیب برای اجراهای بزرگتر آماده شوند. راهبرد اصلی ما این است که به منظور آموزش بهتر، تمرین‌هایی برای هر اجرا شکل بگیرد؛ حال آماده اجرا شدن هم نیاز دارد که تعاملاتی با سالن‌های مختلف در ابعاد مختلف در استان تهران و استان‌های دیگر داشته باشیم و برای اجراهای مستمر هنرجویان زمینه سازی کنیم.

انتهای پیام