شهر ترمسوس متعلق به چه تمدنی است؟

شهر باستانی ترمسوس عمدتاً متعلق به تمدن پیسیدیا است. این شهر کوهستانی که در آناتولی باستان واقع شده توسط مردمان بومی پیسیدیه بنا نهاده شد و به دلیل موقعیت استراتژیک و روحیه جنگاورانه ساکنانش شهرت داشت و میراث فرهنگی و تاریخی غنی این تمدن را در خود جای داده است.

ترمسوس گنجینه ای پنهان در دل کوه های توروس نزدیک آنتالیا در ترکیه امروزی یکی از جذاب ترین سایت های باستانی منطقه مدیترانه است. این شهر که بر فراز ارتفاعات کوه گولوک (کوه سولوموس باستانی) بنا شده نه تنها بقایای معماری شگفت انگیز یک تمدن باستانی را به نمایش می گذارد بلکه در احاطه طبیعتی بکر و چشم نواز قرار دارد. بازدید از این مکان فرصتی بی نظیر برای قدم گذاشتن در تاریخ و درک مقاومت و پایداری مردمان آناتولی در برابر قدرت های بزرگ دوران باستان است.

تاریخچه شهر باستانی ترمسوس

شهر باستانی ترمسوس بر فراز دامنه جنوب غربی کوه گولوک که در دوران باستان با نام سولوموس شناخته می شد و در ارتفاعی حدود ۱۰۰۰ متری از سطح دریا تأسیس شد. این موقعیت مرتفع و استراتژیک در رشته کوه های توروس واقع در استان آنتالیای کنونی ترکیه به این سکونتگاه اهمیتی نظامی و دفاعی بی بدیل بخشیده بود. فلات طبیعی که شهر بر روی آن گسترش یافته در بالاترین نقطه خود به ارتفاع ۱۶۶۵ متر می رسد و دسترسی به آن را بسیار دشوار می ساخت.

ترمسوس یکی از معدود شهرهای باستانی در منطقه آناتولی است که بقایای آن به شکلی قابل توجه حفظ شده اند. بر اساس روایات تاریخی بنیان گذار اولیه این شهر سولیمس یکی از شخصیت های مرتبط با مردمان بومی منطقه پیسیدیه بوده است. اگرچه اطلاعات مستند و قطعی درباره تأسیس دقیق و تاریخ اولیه ترمسوس و سولیمس کمیاب است اما اشاره هومر شاعر حماسی یونان باستان در اثر مشهور خود «ایلیاد» به نام سولیمس در ارتباط با افسانه قهرمان اسطوره ای بلروفون نشان از قدمت و اهمیت این نام در سنت های کهن منطقه دارد.

تاریخ ترمسوس با مقاومت در برابر مهاجمان گره خورده است. موقعیت طبیعی آن به ساکنانش امکان می داد تا به خوبی از خود دفاع کنند و در برابر ارتش های بزرگ زمان خود ایستادگی نمایند. این ویژگی دفاعی نقش مهمی در بقا و استقلال نسبی شهر در طول قرن ها ایفا کرد.

مستندات تاریخی دقیق تر درباره ترمسوس از دوران هلنیستی و رومی آغاز می شود زمانی که این شهر با قدرت های بزرگ منطقه در تعامل بود. با این حال ریشه های آن به دوره های بسیار کهن تر بازمی گردد به زمانی که مردمان بومی پیسیدیه در این منطقه سکونت داشتند و فرهنگ و زبان خاص خود را داشتند.

این شهر در طول تاریخ فراز و نشیب های زیادی را تجربه کرد اما هرگز به طور کامل تحت سلطه برخی از قدرت های بزرگ قرار نگرفت که این خود شاهدی بر استحکام طبیعی و روحیه جنگاوری ساکنان آن است. بقایای باستانی که امروزه در ترمسوس دیده می شوند عمدتاً مربوط به دوران هلنیستی و رومی هستند زمانی که شهر به اوج شکوفایی خود رسید اما ساختار اولیه آن بر شالوده های پیسیدیایی بنا شده بود.

معرفی شهر ترمسوس

شهر باستانی ترمسوس که در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری شمال غرب شهر آنتالیا در کشور ترکیه واقع شده مقصدی استثنایی برای علاقه مندان به تاریخ باستان شناسی و طبیعت گردی است. این شهر در قلب پارک ملی کوه گولوک قرار گرفته و به همین دلیل تجربه ای ترکیبی از کاوش در ویرانه های باستانی و لذت بردن از محیط طبیعی بکر و کوهستانی را ارائه می دهد. ترمسوس بر روی یک فلات طبیعی در ارتفاعی قابل توجه در رشته کوه های توروس بنا شده که این موقعیت جغرافیایی به آن نه تنها اهمیتی استراتژیک می بخشید بلکه مناظری خیره کننده از دشت های اطراف و دریای مدیترانه در دوردست را فراهم می آورد.

برخلاف بسیاری از شهرهای باستانی دیگر که در طول تاریخ بارها مورد بازسازی و تغییر قرار گرفته اند ترمسوس به دلیل موقعیت صعب العبور و شاید عدم تسخیر کامل توسط قدرت های بزرگ بقایای خود را به شکل نسبتاً دست نخورده ای حفظ کرده است. این ویژگی به بازدیدکنندگان امکان می دهد تا تصویری واقعی تر از یک شهر باستانی را مشاهده کنند.

ویرانه های موجود در ترمسوس شامل سازه های عمومی مهمی مانند آمفی تئاتر معابد میدان اصلی (آگورا) و همچنین گورستان های وسیع با مقبره های سنگی چشمگیر است. این بقایا شواهدی از سطح پیشرفت معماری اجتماعی و مذهبی ساکنان شهر در دوران شکوفایی آن به ویژه در دوره های هلنیستی و رومی ارائه می دهند.

محیط طبیعی اطراف ترمسوس که بخشی از پارک ملی کوه گولوک است پوشیده از جنگل های انبوه کاج و سرو و زیستگاه گونه های گیاهی و جانوری متنوعی است. پیاده روی در مسیرهای سنگی منتهی به شهر و در داخل سایت باستانی فرصتی برای تنفس هوای پاک کوهستان و مشاهده زیبایی های طبیعی منطقه است. این ترکیب منحصر به فرد از تاریخ و طبیعت ترمسوس را به مکانی خاص و تأثیرگذار تبدیل کرده است که فضایی متفاوت از سایر سایت های تاریخی معمول ارائه می دهد و در فهرست آزمایشی میراث جهانی یونسکو نیز قرار دارد.

ترمسوس قلعه عقاب ها

یکی از القاب مشهور و برازنده شهر باستانی ترمسوس «قلعه عقاب ها» است. این نامگذاری به دلیل موقعیت جغرافیایی فوق العاده منحصربه فرد و استراتژیک شهر صورت گرفته است. ترمسوس بر فراز ارتفاعات کوه گولوک در میان صخره ها و در دل رشته کوه های توروس بنا شده است به گونه ای که دسترسی به آن از پایین بسیار دشوار و نیازمند صعود از مسیرهای کوهستانی پرشیب است. این موقعیت شهر را به دژی طبیعی و تقریباً نفوذناپذیر تبدیل کرده بود.

گفته می شود این لقب توسط اسکندر مقدونی فاتح بزرگ جهان باستان به ترمسوس داده شده است. پس از آنکه اسکندر در لشکرکشی های خود به آناتولی به منطقه پیسیدیا رسید و قصد تسخیر ترمسوس را داشت با مقاومت شدید و غیرقابل نفوذ ساکنان آن و موقعیت طبیعی شهر مواجه شد. او با وجود تلاش هایش نتوانست این شهر را فتح کند و سرانجام از محاصره آن دست کشید. در این هنگام بود که او به دلیل ارتفاع و دسترسی دشوار ترمسوس را به «قلعه عقاب ها» تشبیه کرد گویی که تنها عقاب ها می توانند به راحتی به آن دست یابند.

لقب «قلعه عقاب ها» نه تنها به موقعیت فیزیکی شهر در ارتفاعات اشاره دارد بلکه نمادی قدرتمند از روحیه سرسخت استقلال طلبی و تسلیم ناپذیری مردمان پیسیدیایی ساکن در ترمسوس است. این نام تا به امروز با هویت این شهر باستانی عجین مانده و یادآور مقاومت افسانه ای آن در برابر یکی از بزرگترین ارتش های تاریخ است.

این نامگذاری به خوبی استحکام طبیعی و دفاعی شهر را به تصویر می کشد و نشان می دهد که چگونه موقعیت جغرافیایی می توانست نقشی حیاتی در سرنوشت یک سکونتگاه باستانی ایفا کند. «قلعه عقاب ها» امروزه نیز همچنان نمادی از عظمت و پایداری ترمسوس در طول قرن هاست.

ترمسوس آنتالیا

شهر باستانی ترمسوس در فاصله تقریبی ۳۰ کیلومتری شمال غرب شهر پرجنب وجوش و توریستی آنتالیا در سواحل مدیترانه ترکیه قرار دارد. این نزدیکی به آنتالیا ترمسوس را به مقصدی جذاب برای گردشگرانی تبدیل کرده که به دنبال تجربه ای متفاوت فراتر از سواحل و استراحتگاه ها هستند. ترمسوس در محدوده جغرافیایی استان آنتالیا واقع شده و دسترسی به آن از طریق جاده اصلی ارتباطی میان آنتالیا و شهرهای داخلی تر مانند دنیزلی امکان پذیر است.

مهم تر از موقعیت اداری قرارگیری ترمسوس در قلب پارک ملی کوه گولوک است. این پارک ملی منطقه ای وسیع و حفاظت شده است که شامل رشته کوه های توروس و جنگل های انبوه می شود. ترمسوس در میان این طبیعت بکر و دست نخورده پنهان شده و بازدید از آن عملاً به معنای ورود به یک اکوسیستم غنی و متنوع است. این ترکیب منحصربه فرد از بقایای باستانی و محیط طبیعی فضایی آرام تأثیرگذار و متفاوت از بسیاری دیگر از سایت های تاریخی ایجاد می کند.

گردشگرانی که از آنتالیا به سمت ترمسوس حرکت می کنند از یک جاده اصلی به سمت یک جاده فرعی کوهستانی منحرف می شوند که مسیری پرپیچ وخم و دیدنی را در میان جنگل ها طی می کند تا به پارکینگ ورودی سایت باستانی برسد. این مسیر خود بخشی از تجربه بازدید است و زیبایی های طبیعی منطقه را به نمایش می گذارد.

ترمسوس به دلیل حفظ نسبی سازه های باستانی و قرارگیری در محیطی آرام و دور از هیاهوی شهرهای مدرن تجربه ای عمیق تر و معنادارتر از تاریخ را ارائه می دهد. این شهر باستانی پلی است میان گذشته دور و حال و بازدید از آن برای کسانی که به دنبال درک ریشه های تاریخی منطقه آناتولی و تعامل انسان با محیط کوهستانی هستند بسیار ارزشمند است. نزدیکی به آنتالیا باعث شده تا با وجود موقعیت کوهستانی دسترسی به این سایت برای گردشگران نسبتاً آسان باشد.

ساکنان شهر ترمسوس

ساکنان اصلی و بنیان گذاران شهر باستانی ترمسوس مردمان بومی منطقه معروف به پیسیدیا بودند. پیسیدیان ها گروهی از اقوام آناتولی بودند که در منطقه کوهستانی پیسیدیا در جنوب غربی آناتولی (ترکیه امروزی) سکونت داشتند. این مردمان به دلیل زندگی در نواحی کوهستانی و صعب العبور دارای ویژگی های فرهنگی و اجتماعی متمایزی نسبت به همسایگان خود در دشت ها مانند یونانیان و رومیان بودند. آن ها به خصوص به خاطر روحیه جنگاوری استقلال طلبی و سرسختی خود شهرت داشتند.

همین ویژگی ها باعث شد که پیسیدیان ها و به ویژه ساکنان ترمسوس در طول تاریخ در برابر قدرت های بزرگ منطقه مقاومت قابل توجهی از خود نشان دهند. آن ها به راحتی تحت سلطه امپراتوری های بزرگ قرار نمی گرفتند و اغلب به عنوان متحدان یا دشمنان سرسخت در تاریخ ظاهر می شدند. مقاومت آن ها در برابر اسکندر مقدونی که در بخش دیگری به آن می پردازیم نمونه بارز این روحیه است.

حتی در مواجهه با امپراتوری قدرتمند روم اهالی ترمسوس توانستند موقعیت نسبتاً مستقلی برای خود حفظ کنند. آن ها با رومیان وارد پیمان شدند اما طبق این پیمان ترمسوس به عنوان یک شهر داخلی مستقل (civitas libera et immunis) در داخل امپراتوری روم باقی ماند اگرچه متحد روم بود. این وضعیت نشان دهنده قدرت و نفوذ قابل توجه ترمسوس و ساکنان آن در منطقه در آن دوران بود و بیانگر توانایی آن ها در مذاکره و حفظ بخشی از خودمختاری خود در برابر یک ابرقدرت بود.

فرهنگ پیسیدیایی اگرچه اطلاعات کمی به طور مستقیم از آن در دست است اما از طریق بقایای باستان شناسی مانند گورستان ها معابد و کتیبه ها قابل درک است. زبان پیسیدیایی نیز زبانی هندواروپایی بود که با زبان های آناتولیایی مرتبط بود هرچند در نهایت تحت تأثیر زبان های یونانی و لاتین قرار گرفت. روحیه جنگاورانه و ساختار اجتماعی آن ها که بر اساس قبایل و رهبران محلی بنا شده بود نقش مهمی در دفاع از قلمروشان ایفا می کرد. ساکنان ترمسوس با سازگاری با محیط کوهستانی توانستند شهری مستحکم و مقاوم بسازند که برای قرن ها دوام آورد.

اسکندر بزرگ و شهر تاریخی ترموسس

برخورد اسکندر مقدونی با شهر باستانی ترمسوس یکی از رویدادهای مهم و نشان دهنده روحیه مقاومت این شهر است. اسکندر در جریان لشکرکشی های بزرگ خود به آسیای صغیر در سال ۳۳۴ پیش از میلاد پس از عبور از مناطق ساحلی و فتح شهرهای لیکیه و پامفیلیا به سمت مناطق داخلی تر آناتولی و منطقه کوهستانی پیسیدیا حرکت کرد. هدف او تثبیت کنترل خود بر منطقه و پیشروی به سمت شرق بود.

ترمسوس به دلیل موقعیت کوهستانی و دفاعی طبیعی خود همواره به عنوان یک دژ قدرتمند شناخته می شد. ساکنان آن مردمان بومی پیسیدیه به جنگاوری و عدم تمکین در برابر سلطه خارجی شهرت داشتند. هنگامی که اسکندر به نزدیکی ترمسوس رسید با مقاومت شدید اهالی شهر مواجه شد که آماده دفاع از استقلال خود بودند.

موقعیت جغرافیایی ترمسوس بر فراز کوهستان کار محاصره و حمله مستقیم را برای ارتش اسکندر بسیار دشوار می ساخت. مسیرهای منتهی به شهر باریک پرشیب و به راحتی قابل دفاع بودند. سربازان مقدونی برای رسیدن به دیوارهای شهر باید از زمین های ناهموار و مرتفع عبور می کردند در حالی که از بالا مورد حمله مدافعان قرار می گرفتند. این شرایط برتری عددی و نظامی ارتش اسکندر را تا حد زیادی خنثی می کرد.

اسکندر مقدونی که به سرعت در فتح شهرها شهرت داشت با وجود تلاش ها و تاکتیک های نظامی خود نتوانست ترمسوس را به زانو درآورد. مقاومت سرسختانه ساکنان و استحکامات طبیعی شهر او را وادار به پذیرش شکست و صرف نظر از تسخیر آن کرد. این رویداد نادر در کارنامه نظامی اسکندر گواهی بر پایداری و روحیه تسلیم ناپذیر اهالی ترمسوس است و به شهر لقب «قلعه عقاب ها» را بخشید.

اسکندر پس از ناکامی در فتح ترمسوس مسیر خود را تغییر داد و به سمت شهر سیده در سواحل پامفیلیا حرکت کرد. عدم توانایی او در تسخیر این شهر کوهستانی نشان دهنده توانمندی نظامی و دفاعی ساکنان آن و نقش حیاتی موقعیت جغرافیایی در تاریخ نظامی منطقه بود. این رویداد به بخشی جدایی ناپذیر از هویت تاریخی ترمسوس تبدیل شده است.

جاذبه های دیدنی شهر باستانی ترمسوس

شهر باستانی ترمسوس با وجود قدمت هزاران ساله و موقعیت کوهستانی خود دارای بقایای معماری و سازه های متعددی است که تا به امروز باقی مانده اند و اصلی ترین جاذبه های دیدنی این سایت باستانی را تشکیل می دهند. کاوش در این ویرانه ها فرصتی است برای درک بهتر زندگی فرهنگ و تمدن ساکنان باستانی این شهر و شاهد عظمت معماری دوران های گذشته بودن. این جاذبه ها در بخش های مختلف شهر پراکنده شده اند و بازدید از آن ها نیازمند پیاده روی در مسیرهای سنگی و شیب دار است.

مهم ترین بقایای ترمسوس شامل سازه های عمومی مذهبی و تدفینی است که هر یک اطلاعات ارزشمندی درباره سازماندهی شهری و باورهای ساکنان ارائه می دهند. از جمله این جاذبه ها می توان به آمفی تئاتر باشکوه که چشم اندازی بی نظیر دارد مجموعه ای از معابد باستانی که نشان دهنده فعالیت های مذهبی شهر بودند گورستان های گسترده با مقبره های سنگی منحصربه فرد و میدان اصلی یا آگورا که مرکز فعالیت های اجتماعی و اقتصادی شهر بود اشاره کرد.

بازدید از این جاذبه ها یک سفر در زمان است. قدم زدن در خیابان های سنگ فرش شده (اگرچه بسیاری از آن ها تخریب شده اند) تصور زندگی روزمره در آگورا تماشای نمایش ها یا مسابقات در آمفی تئاتر و تفکر در مقابل معابد و مقبره ها همگی به درک عمیق تر تاریخ این شهر کمک می کنند. هر بخش از سایت باستانی داستان خود را دارد و بقایای آن شواهدی از شکوه و پایداری ترمسوس در طول قرن ها هستند.

باستان شناسان و محققان با مطالعه این بقایا اطلاعات ارزشمندی درباره معماری هنر مذهب و ساختار اجتماعی ساکنان ترمسوس به دست آورده اند. با وجود آسیب هایی که در طول زمان به برخی سازه ها وارد شده به ویژه در گورستان ها ساختار کلی و جزئیات بسیاری از این جاذبه ها همچنان قابل مشاهده و تحسین برانگیز هستند و هر ساله بازدیدکنندگان زیادی را از سراسر جهان به سوی خود جذب می کنند تا شاهد این میراث باستانی باشند.

آمفی تئاتر

یکی از برجسته ترین و چشمگیرترین سازه های باقی مانده در شهر باستانی ترمسوس آمفی تئاتر آن است که در بخش شرقی میدان اصلی (آگورا) و در موقعیتی مشرف به دشت های اطراف و کوهستان های دوردست قرار گرفته است. این آمفی تئاتر با معماری نیم دایره ای کلاسیک خود نه تنها یک سازه عمومی مهم برای برگزاری رویدادها بوده بلکه به دلیل چشم اندازهای پانورامیک خیره کننده ای که ارائه می دهد از نظر زیبایی شناسی نیز بسیار ارزشمند است.

ساختار آمفی تئاتر شامل ردیف هایی از صندلی های سنگی است که در دو بخش اصلی بالایی و پایینی چیده شده اند. بخش پایینی یا کاوئا (cavea) دارای ۱۶ ردیف صندلی بوده و بخش بالایی ۸ ردیف دیگر را شامل می شده است. برآوردها نشان می دهد که این آمفی تئاتر ظرفیتی حدود ۴۲۰۰ تماشاگر داشته است که برای شهری در اندازه ترمسوس در آن دوران ظرفیت قابل توجهی محسوب می شود و نشان دهنده اهمیت رویدادهای عمومی در زندگی ساکنان بوده است.

معماری صحنه نمایش (skene) و بخش های پشتی آن اطلاعات مهمی درباره کاربری این بنا ارائه می دهد. وجود راهروهای باریک و پنج اتاق در پشت صحنه این فرضیه را تقویت می کند که این فضاها احتمالاً برای نگهداری حیوانات وحشی مورد استفاده قرار می گرفته اند. این امر نشان می دهد که علاوه بر نمایش های تئاتر و مراسم عمومی مسابقات گلادیاتوری یا نبرد حیوانات نیز در این مکان برگزار می شده است که از سرگرمی های رایج در دوران رومی بوده است.

معماری کلی و سبک ساخت آمفی تئاتر ترمسوس نشان می دهد که این بنا احتمالاً در قرن دوم میلادی در اوج دوره رومی شهر ساخته یا به طور قابل توجهی بازسازی شده است. موقعیت آن بر دامنه کوه علاوه بر زیبایی بصری از شیب طبیعی زمین برای ایجاد ردیف های صندلی استفاده کرده است که نمونه ای هوشمندانه از سازگاری معماری با محیط طبیعی است. آمفی تئاتر ترمسوس امروزه یکی از اصلی ترین دلایل بازدید گردشگران از این سایت باستانی است.

معابد ترمسوس

در محوطه شهر باستانی ترمسوس بقایای چندین معبد باستانی دیده می شود که نشان دهنده اهمیت فعالیت های مذهبی و باورهای دینی ساکنان این شهر در طول تاریخ است. این معابد با اندازه ها و سبک های معماری متفاوت عمدتاً در نزدیکی آمفی تئاتر و در بخش های مرکزی شهر قرار گرفته اند. مطالعه بقایای این معابد اطلاعات ارزشمندی درباره خدایانی که مورد پرستش قرار می گرفتند و همچنین مهارت های معماری و هنری آن دوران ارائه می دهد.

در پشت ساختمان آمفی تئاتر بقایای شش معبد با اندازه مختلف قابل مشاهده است. چهار معبد از این مجموعه در کنار یکدیگر قرار دارند. یکی از این معابد به دلیل اندازه بزرگتر و تزیینات حجاری شده ظریف تر احتمالاً به زئوس (Zeus) خدای خدایان در پانتئون یونانی اختصاص داشته است. وجود معابد به خدایان اصلی یونانی نشان دهنده تأثیر فرهنگ هلنیستی بر زندگی مذهبی شهر است.

در جنوب غربی آمفی تئاتر معبد دیگری با کتیبه ای بر سر در آن کشف شده است. این کتیبه نشان می دهد که این مکان محل پرستش آرتمیس (Artemis) بوده است. آرتمیس الهه شکار و طبیعت یکی از خدایان مهم در آناتولی و به ویژه در مناطق کوهستانی مانند پیسیدیا بوده است. در شرق این معبد آرتمیس بقایای یک معبد بزرگتر به سبک دوریک (Doric) دیده می شود که یکی از بزرگترین معابد شهر بوده و نقوش برجسته آن نیز پرستش آرتمیس را تأیید می کنند.

در نزدیکی معبد دوریک ویرانه های معبد دیگری به سبک کلاسیک وجود دارد که به نظر می رسد در اوایل قرن سوم میلادی ساخته شده باشد. این تنوع در سبک ها و اندازه های معابد نشان دهنده تحولات معماری و مذهبی در طول قرون متمادی سکونت در ترمسوس است. این بقایای مذهبی بخش مهمی از میراث فرهنگی و تاریخی ترمسوس را تشکیل می دهند و نگاهی اجمالی به زندگی معنوی ساکنان آن دوران ارائه می دهند.

گورستان ها درترمسوس

یکی از ویژگی های قابل توجه و کمی اسرارآمیز شهر باستانی ترمسوس گورستان های وسیع و پراکنده آن است که در نواحی جنوبی شمالی و غربی شهر در دامنه های اطراف و مسیرهای منتهی به شهر قرار گرفته اند. این گورستان ها شامل صدها مقبره سنگی هستند که با اشکال و اندازه های مختلف ساخته شده اند و دیدنی ترین مجموعه مقابر در منطقه پیسیدیا و حتی آناتولی به شمار می روند.

مقبره ها در ترمسوس به سبک های متفاوتی ساخته شده اند از جمله مقابر ساده تر حفره ای در سنگ و مقابر بزرگتر و باشکوه تر که شبیه خانه های کوچک یا معابد هستند. برخی از این مقابر دارای تزیینات هنرمندانه حجاری ها و کتیبه هایی بوده اند که اطلاعاتی درباره متوفی و جایگاه اجتماعی او ارائه می دادند. این تزیینات شامل نقوش گیاهی حیوانی صحنه های شکار یا نبرد و همچنین تصاویر شخصیت های مهم بود.

یکی از شناخته شده ترین مقبره ها مقبره سردار آلستاس (Alcetas) بود. آلستاس یکی از فرماندهان دیادوخوی (جانشینان اسکندر مقدونی) بود که پس از مرگ اسکندر در درگیری های قدرت شرکت داشت و در نهایت در ترمسوس کشته شد. مقبره او با حجاری های ظریف تزیین شده بود و تصویری از یک جنگجوی اسب سوار در سمت چپ آن دیده می شد. این مقبره نمونه ای از هنر تدفینی در ترمسوس و ارتباطات آن با دنیای هلنیستی را نشان می داد.

متأسفانه بسیاری از این مقابر از جمله مقبره آلستاس در طول زمان توسط غارتگران و جستجوگران گنج مورد آسیب و تخریب قرار گرفته اند. با این حال ساختار کلی گورستان ها و بسیاری از مقابر همچنان قابل مشاهده است و عظمت و گستردگی آن ها تصویری از جمعیت و اهمیت شهر در دوران باستان ارائه می دهد. گورستان های ترمسوس شاهدی بر باورهای ساکنان درباره زندگی پس از مرگ و نحوه احترام به مردگان هستند و بخش مهمی از میراث باستان شناسی این سایت را تشکیل می دهند.

میدان اصلی

میدان اصلی شهر باستانی ترمسوس که به آن آگورا (Agora) نیز گفته می شود مرکز فعالیت های عمومی اجتماعی تجاری و سیاسی شهر بوده است. این منطقه یک فضای نسبتاً مسطح در میان شیب های کوهستانی است که سازه ها و ساختمان های مهم عمومی در اطراف آن قرار داشته اند. آگورای ترمسوس از نظر معماری دارای ویژگی های منحصربه فردی است که با توجه به محدودیت های زمین کوهستانی شکل گرفته است.

در این منطقه بقایای یک بازار روباز دیده می شود که بر روی بلوک های سنگی بلندی ساخته شده بود تا سطح آن را هموار کند. این بازار از سه طرف با ایوان های سرپوشیده یا استواها (Stoa) احاطه شده بود. این استواها فضایی سایه دار برای تردد و تجمع مردم فراهم می کردند و قدمت آن ها به حدود ۱۳۰ تا ۱۵۰ سال پیش از میلاد مسیح یعنی اواخر دوره هلنیستی بازمی گردد. استواها محل مناسبی برای مغازه ها دفاتر و ملاقات های عمومی بودند.

یکی دیگر از سازه های مهم در میدان اصلی سیستم تأمین آب شهر بود. در قسمت شمال غربی میدان بقایای پنج انبار بزرگ آب یا سیسترن (Cistern) قرار داشت. این سیسترن ها برای جمع آوری و ذخیره آب باران و آب های سطحی مورد استفاده قرار می گرفتند و نیازهای آبی شهر را تأمین می کردند که در یک شهر کوهستانی اهمیت حیاتی داشتند.

در قسمت شمال شرقی بازار ویرانه های ساختمانی دیده می شود که به نظر می رسد بقایای یک سالن بدنسازی یا ژیمناسیوم (Gymnasium) باشند. ژیمناسیوم ها در شهرهای یونانی و رومی مراکز مهمی برای آموزش ورزش و فعالیت های اجتماعی جوانان بودند. این ویرانه ها شامل ساختمانی دوطبقه با حیاط داخلی و اتاق های اطراف آن است که تزیینات خارجی آن به قرن اول بعد از میلاد مسیح دوره رومی مربوط می شود. میدان اصلی ترمسوس با این مجموعه از سازه ها قلب تپنده شهر باستانی بوده و تصویری از زندگی عمومی و اجتماعی ساکنان آن را ارائه می دهد.

طبیعت ترموسس

شهر باستانی ترمسوس در قلب پارک ملی کوه گولوک (Güllük Dağı Milli Parkı) واقع شده است و به همین دلیل طبیعت نقش بسیار مهمی در جذابیت و فضای کلی این سایت ایفا می کند. این پارک ملی منطقه ای حفاظت شده است که شامل بخش هایی از رشته کوه های توروس و پوشش گیاهی غنی آن می شود. ترمسوس در میان جنگل های انبوه درختان کاج مدیترانه ای و سرو پنهان شده است که این پوشش گیاهی متراکم به شهر حالتی رازآلود و دور از دسترس می بخشد.

محیط طبیعی اطراف ترمسوس بسیار بکر و دست نخورده باقی مانده و زیستگاه گونه های گیاهی و جانوری متنوع و گاه کمیابی است که تحت حفاظت قرار دارند. تنوع زیستی در این منطقه به ویژه در فصول بهار و تابستان بسیار چشمگیر است. گل های وحشی درختان کهنسال و احتمالاً حیات وحش منطقه همگی بخشی از تجربه بازدید از ترمسوس را تشکیل می دهند.

پیاده روی در مسیرهای منتهی به ترمسوس و در داخل خود شهر نه تنها یک سفر تاریخی است بلکه فرصتی عالی برای لذت بردن از زیبایی های طبیعی منطقه نیز محسوب می شود. بازدیدکنندگان می توانند در حین کاوش در ویرانه ها از هوای تازه کوهستان تنفس کرده و از مناظر پانورامیک دشت ها و کوهستان های اطراف لذت ببرند. ترکیب بقایای سنگی باستانی با پوشش گیاهی سبز و متراکم فضایی خاص و تأثیرگذار ایجاد می کند که ترمسوس را از بسیاری دیگر از سایت های تاریخی در مناطق باز و خشک متمایز می سازد.

طبیعت بکر و دست نخورده پارک ملی کوه گولوک فضایی آرامش بخش و الهام بخش در اطراف ویرانه های باستانی ترمسوس ایجاد کرده است. این همزیستی تاریخ و طبیعت تجربه ای چندبعدی برای بازدیدکنندگان فراهم می آورد که در آن می توان همزمان با گذشته ارتباط برقرار کرد و از زیبایی های حال لذت برد.

حفاظت از این محیط طبیعی به همان اندازه حفاظت از بقایای باستانی اهمیت دارد و پارک ملی نقش مهمی در نگهداری از این میراث طبیعی و فرهنگی ایفا می کند. بازدید از ترمسوس به معنای ورود به دنیایی است که در آن تاریخ و طبیعت به شکلی هماهنگ در هم تنیده اند.

راه های دسترسی به ترمسوس

شهر باستانی ترمسوس در فاصله حدود ۳۴ کیلومتری از مرکز شهر آنتالیا قرار دارد و اصلی ترین راه دسترسی به آن از طریق جاده است. برای کسانی که با خودروی شخصی سفر می کنند مسیر نسبتاً سرراست است. باید از جاده اصلی آنتالیا به سمت شمال غربی در مسیر دنیزلی (D585) حرکت کرد. پس از طی حدود ۲۵ کیلومتر بر روی این جاده اصلی تابلوی راهنمای مشخصی به سمت ترمسوس در سمت چپ جاده دیده می شود.

از این نقطه باید وارد یک جاده فرعی شوید که به سمت کوهستان و پارک ملی کوه گولوک پیش می رود. این جاده فرعی حدود ۸.۵ کیلومتر طول دارد و مسیری کوهستانی پرپیچ وخم و نسبتاً باریک است. رانندگی در این بخش از مسیر نیازمند احتیاط است اما مناظر طبیعی اطراف بسیار زیبا و دیدنی هستند. این جاده مستقیماً به پارکینگ ورودی سایت باستانی ترمسوس منتهی می شود.

برای کسانی که از وسایل حمل ونقل عمومی استفاده می کنند دسترسی به ترمسوس کمی چالش برانگیزتر است. گزینه استفاده از تاکسی از آنتالیا وجود دارد اما به دلیل مسافت و مسیر کوهستانی هزینه آن معمولاً بالا است. گزینه ارزان تر استفاده از اتوبوس های محلی است که از ترمینال اتوبوسرانی آنتالیا به سمت شهرهایی مانند کورکوتلی یا دنیزلی حرکت می کنند. این اتوبوس ها می توانند شما را در ابتدای جاده فرعی منتهی به ترمسوس پیاده کنند.

از ابتدای جاده فرعی تا پارکینگ ورودی سایت باستانی مسافتی حدود ۸.۵ کیلومتر است که باید پیاده طی شود. این پیاده روی در مسیری شیب دار و کوهستانی است و نیازمند آمادگی جسمانی مناسب است. گزینه دیگر این است که در ابتدای جاده فرعی یک تاکسی محلی کرایه کنید تا شما را تا پارکینگ برساند اما ممکن است یافتن تاکسی در آن نقطه دشوار باشد. بنابراین راحت ترین و متداول ترین راه دسترسی به ترمسوس استفاده از خودروی شخصی یا کرایه خودرو است.

بازدید از شهر باستانی ترمسوس

بازدید از شهر باستانی ترمسوس تجربه ای بی نظیر و متفاوت است اما نیازمند آمادگی قبلی و تجهیزات مناسب است. دلیل اصلی این امر موقعیت کوهستانی شهر و ماهیت سایت باستانی است که بر روی دامنه شیب دار کوه قرار گرفته و مسیرهای داخلی آن عمدتاً سنگی ناهموار و پرشیب هستند. برای کاوش کامل در ترمسوس و دسترسی به بخش های مختلف آن از جمله آمفی تئاتر که در بالاترین نقطه قرار دارد نیاز به پیاده روی قابل توجهی در سربالایی دارید.

مدت زمان لازم برای بازدید کامل از ترمسوس و لذت بردن از تمامی بخش های آن بسته به سرعت و علاقه شما می تواند بین سه تا پنج ساعت یا حتی بیشتر متغیر باشد. بنابراین داشتن آمادگی جسمانی کافی برای پیمایش این مسیرها توصیه می شود. پوشیدن لباس و کفش مناسب برای پیاده روی در کوهستان و مسیرهای سنگی مانند کفش های پیاده روی یا کوه نوردی امری ضروری است تا از پیچ خوردگی مچ پا و ناراحتی جلوگیری شود.

به دلیل قرارگیری در منطقه مدیترانه ای هوا در آنتالیا و مناطق اطراف در فصول گرم سال می تواند بسیار گرم باشد. بنابراین توصیه می شود بازدید خود را از ساعات اولیه صبح آغاز کنید تا از گرمای شدید ظهر در امان بمانید و در طول روز زمان کافی برای گشت وگذار داشته باشید. همراه داشتن آب آشامیدنی کافی و مقداری خوراکی سبک برای تأمین انرژی در طول پیاده روی نیز بسیار مهم است.

در سایت باستانی ترمسوس معمولاً راهنمای رسمی یا تابلوهای اطلاعاتی بسیار محدود هستند. بنابراین بهتر است قبل از بازدید اطلاعات لازم درباره تاریخ و بخش های مختلف سایت را کسب کنید. استفاده از یک نقشه سایت یا اپلیکیشن های راهنمای سفر می تواند مفید باشد. همچنین برخی افراد ترجیح می دهند همراه با یک راهنما یا تور لیدر مجرب سفر کنند تا اطلاعات کامل تری دریافت کنند. پارک ملی کوه گولوک که ترمسوس در آن واقع شده معمولاً از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۵:۳۰ عصر برای بازدید باز است و برای ورود به پارک نیاز به پرداخت ورودی دارید.

شهر ترمسوس متعلق به چه تمدنی است؟

شهر باستانی ترمسوس عمدتاً متعلق به تمدن پیسیدیا است. این شهر توسط مردمان بومی پیسیدیه در منطقه کوهستانی آناتولی باستان بنا نهاده شد و فرهنگ و هویت اصلی آن ریشه در این تمدن دارد اگرچه در دوره های بعدی تحت تأثیر فرهنگ های هلنیستی و رومی نیز قرار گرفت.

شهر ترمسوس کجاست؟

شهر باستانی ترمسوس در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری شمال غرب شهر آنتالیا در کشور ترکیه واقع شده است. این شهر در محدوده پارک ملی کوه گولوک و بر فراز ارتفاعات رشته کوه های توروس قرار دارد.

آیا می توان از شهر ترمسوس بازدید کرد؟

بله بازدید از شهر باستانی ترمسوس امکان پذیر است. این سایت باستانی در ساعات کاری پارک ملی کوه گولوک باز است اما به دلیل موقعیت کوهستانی و مسیرهای پیاده روی در شیب بازدید از آن نیازمند آمادگی جسمانی و استفاده از کفش و لباس مناسب است.

چه کاری می توانم در ترمسوس انجام دهم؟

در ترمسوس می توانید بقایای شگفت انگیز سازه های باستانی مانند آمفی تئاتر معابد گورستان های سنگی گسترده و میدان اصلی (آگورا) را کاوش کنید. همچنین می توانید از طبیعت زیبا و بکر پارک ملی کوه گولوک لذت ببرید پیاده روی در مسیرهای کوهستانی داشته باشید و از مناظر خیره کننده اطراف بهره مند شوید.