ساماندهی مناطق حاشیه‌ای بهترین راهکار برای رفع معضل حاشیه‌نشینی
فرامرز یوسفوندی در گفتگو با خبرنگار تیتر اول کرمانشاه، اظهار کرد: حاشیه‌نشینی، بازتاب بی عدالتی اجتماعی و اقتصادی و نقض حقوق شهروندی و یکی از پدیده‌های همزاد شهرنشینی، رشد و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی و یا حاشیه‌نشینی است که بعد از انقلاب صنعتی همراه با توسعه شهرها در کشورهای پیشرفته و سپس در کشورهای در حال توسعه قارچ‌گونه در اطراف شهرهای بزرگ گسترش یافت و کماکان ادامه دارد.
وی افزود: حاشیه نشینان کسانی هستند که در قلمرو زندگی اقتصادی-اجتماعی شهرها به سر می برند لیکن در نظام اجتماعی آن‌ها ادغام نشدند و از این رو به عنوان شهروندان رسمی در جامعه پذیرفته نمی‌شوند و خود چنین احساسی دارند، این گسست از جامعه شهری همراه با ویژگی‌های زیست-حاشیه ای هم چون شکل و نوع مسکن، مهارت‌های شغلی است.
این کارشناس حقوقی تصریح کرد: حاشیه نشینان بیشتر افراد مهاجر روستایی هستند که بیشتر به علت رانش زادگاه خود و کمتر به دلیل عوامل جاذب شهری زادگاه خود را ترک کرده و به شهرها روی می آورند.
وی خاطرنشان کرد: آن‌ها از یک سو به دلیل عدم تطبیق با محیط شهری و از سوی دیگر بر اثر عوامل پس ران شهری از محیط‌های شهری پس زده می شوند.
یوسفوندی اذعان کرد: حاشیه نشینان کسانی هستند که در محدوده اقتصادی شهر زندگی می‌کنند و جذب نظام اقتصادی اجتماعی نشدند.
وی ادامه داد: فاقد توانمندی حرفه ای تحصیلات و بضاعت لازم برای هرگونه مشارکت در حیات اقتصادی شهر، دارای اشتغال کاذب در بخش غیررسمی اقتصاد شهر می‌شوند.
این کارشناس حقوقی بیان کرد: حاشیه نشینی عمدتا در زمین‌های حاشیه شهر که فاقد نظارت قانونی بوده، شکل می گیرد و در جوامع مختلف واژه‌هایی مانند کوخ نشینی، حصیرآباد، آلونک نشین نیز به این پدیده اطلاق می‌شود.
وی ابراز کرد: حاشیه‌نشینی در واقع نقض عدالت اجتماعی و نشان از عدم عدالت توزیع ثروت در کشور به خصوص کرمانشاه است و حاشیه نشینی یکی از چالش‌های شهرهای بزرگ است که البته خود مولود عواملی است که بسترساز هستند، عواملی مانند عدم توسعه پایدار در کل کشور، مازاد جمعیت روستایی، ایجاد شکاف طبقاتی، تورم.
یوسفوندی عنوان کرد: بعضی از آسیب‌های موجود در بین جمعیت حاشیه نشین را می‌توان طلاق، اعتیاد، مفاسد اخلاقی، تشکیل کلونی‌های فروش مواد مخدر و قاچاق سلاح و مهمات، باندهای جرایم باندی و دیگر موارد است.
وی تشریح کرد: آثاری مانند تخریب محیط زیست و اراضی، ساخت و ساز غیرقانونی، ناامنی، ضعف در بهداشت، اعتیاد و پخش مواد مخدر از بروندادهای اجتماعی این پدیده است لذا بنا بر آمار رسمی اعلام‌شده، یک‌سوم جمعیت شهرنشینان کشور در مناطق حاشیه شهر زندگی می‌کنند،حدود ۲۰ میلیون نفر تخمین زده می‌شود.
این کارشناس حقوقی اذعان کرد: کرمانشاه نیز طی سه دهه گذشته به دلیل گسترش فیزیکی وسیع شهری و نداشتن برنامه جامع یکی از کلان‌شهرهایی است که با بحران حاشیه‌نشینی روبرو است و در بین مراکز استان‌ها از نظر تعداد حاشیه‌نشینان در رتبه هفتم کشور قرار دارد.
یوسفوندی گفت: بر اساس آمارها از جمعیت یک میلیونی این شهر قریب به ۴۰۰ هزار نفر حاشیه‌نشین در ۳۶ نقطه زندگی می‌کنند که از این تعداد، ۱۳ نقطه معادل حدود یک هشتم مساحت کل شهر کرمانشاه به عنوان اسکان غیررسمی معرفی و به یکی از چالش‌های اساسی پیش روی استان تبدیل شده است.
وی ابراز کرد: شهر کرمانشاه تنها شهری در کشور است که چهار طرف آن محلات حاشیه نشین قرار دارد و اگر آمار حاشیه‌نشینان شهرستان‌های استان را هم به این آمار اضافه کنیم باید گفت که بیشترین جمعیت حاشیه‌نشین را به خود اختصاص داده است.
این کارشناس حقوقی خاطرنشان کرد: مناطق حاشیه‌نشین از یک‌سو می‌توانند تهدیدها و مسائلی برای نظام شهر کرمانشاه ایجاد کنند و از سوی دیگر زندگی حاشیه‌نشینی می‌تواند مسائل و مشکلات عدیده‌ای برای ساکنان این مناطق به دنبال داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شکل‌گیری نقاطی مستعد شکل‌گیری و ترویج ناهنجاری‌های اجتماعی، وقوع جرم و جنایت و بحران‌های امنیتی برای شهر است.
وی گفت: علاوه بر فقر و بیکاری ناهنجاری‌های اجتماعی در محلات حاشیه‌نشینی مانند جعفرآباد، آقاجان، دره دراز و باغ ابریشم از قبیل؛ اعتیاد، فروش مواد مخدر و اسلحه، اشتغال افراد به شغل‌های کاذب و در محلات ملاحسینی، جعفر آباد، دیزل آباد، خیابان ارتش، دولت‌آباد و چند محله دیگر ضایعات فروشی رواج دارد.
این کارشناس حقوقی ابراز کرد: ویژگی بارز خانه‌های ساخته شده در این محلات معمولاً غیراصولی و غیر فنی و با متراژ و مساحت کوچک است که با هر حادثه‌ای مانند سیل، زلزله و حتی بارندگی شدید آسیب‌پذیر هستند.
وی افزود: این محلات نیازمند ایجاد زیرساخت‌های اولیه، عمران و آبادانی از جمله ساماندهی معابر، آسفالت معابر، پیاده‌روسازی، تسهیل در تردد مردم، زیباسازی، ساخت پارک و مسجد و پروژه‌های فاضلاب کشی و دیگر موارد هستند و به لحاظ فرهنگی نیز نیاز به ایجاد و توسعه مراکز فرهنگی و مذهبی در این محلات وجود دارد.
این کارشناس حقوقی گفت: محلات حاشیه‌نشین نیازمند اقدامات جدی‌تر از لحاظ زیرساخت‌ها، اقتصادی و ایجاد اشتغال و بالا بردن درآمد مردم است، و من معتقدم اگر همه ادارات و سازمان‌های مسئول عزم جدی برای حضور قوی و اقدام در این محلات داشته باشند، می‌توانیم برای ارتقا سطح زندگی و رفع مشکلات این محلات اقدامات خوبی را انجام دهیم.
وی ادامه داد: ریشه عمده حاشیه‌نشینی در شهر کرمانشاه را می‌توان در فقر، بیکاری، درآمد پایین، نامناسب بودن نظام مقررات ساختمان، نابرابری اجتماعی، رانده‌شدگی تدریجی خانواده‌های فقیر و یا افراد از مرکز به حاشیه شهر دانست.
یوسفوندی افزود: برای حل پدیده حاشیه‌نشینی باید راهکار پیشگیری از قبیل به رسمیت شناختن این پدیده توسط مدیران استان کرمانشاه و اعطای وام و اعتبارات کشاورزی به روستاییان و بالا بردن سطح رفاه و کیفیت زندگی در روستاها و راهکار مداوا را با گسترش عدالت اجتماعی و اقتصادی در نظر گرفت.
این وکیل دادگستری تصریح کرد: بهبود بخشیدن کیفیت زندگی و وضعیت زیرساخت‌ها، به رسمیت شناختن حق سکونت، ایجاد اشتغال و کارآفرینی، ساخت یا ساماندهی مراکز آموزشی، خانه‌های بهداشتی و فضای سبز و تفریحی و جذب و مشارکت در نظام شهری برای ساکنین این محلات نیز جزء برنامه‌هایی است که باید اجرا کرد.
یوسفوندی خاطرنشان کرد: ساماندهی و بهسازی مناطق حاشیه به جای تخریب و تخلیه اجباری می‌تواند بسیار موفق‌تر و مفیدتر برای رفع معضل حاشیه‌نشینی شهر کرمانشاه باشد.