زنان باردار و همسران آنها معمولا سوال می‌پرسند که آیا داشتن رابطه جنسی در دوران بارداری ایمن است؟ آیا این کار ممکن است به جنین آسیب برساند؟ آیا نیاز است که در این دوران از برخی پوزیشن‌های جنسی خاص اجتناب شود؟ چه کارهایی در بارداری خطرناک است و نمیتوان آنها را در حین رابطه جنسی انجام داد؟ اگر شما هم در ذهن خود سوالاتی در مورد رابطه جنسی در دوران بارداری و پس از آن دارید، در این مقاله همراه ما باشید. زیرا به صورت اجمالی به تمام این مسائل پرداخته شده است.
آیا رابطه جنسی در دوران بارداری ایمن است؟
داشتن رابطه جنسی در دوران بارداری کاملا طبیعی است. البته به شرط آن‌که خود بارداری نیز در شرایط طبیعی انجام شده باشد. مقاربت جنسی و حرکات آمیزشی به جنینی که تحت حفاظت رحم و جدار عضلانی شکم قرار دارد آسیبی نمی‌رساند. علاوه بر این، جنین توسط مایع آمنیوتیک نیز تحت محافظت قرار می گیرد. انقباضات ناشی از ارگاسم مشابه انقباضات زایمانی نیستند. هر چند هنوز هم برخی پزشکان به منظور رعایت جانب احتیاط، توصیه می کنند در هفته‌های نهایی بارداری از رابطه جنسی اجتناب شود. چرا که معتقدند هورمون‌های موجود در مایع منی، موسوم به پروستاگلاندین، می‌توانند باعث تحریک انقباضات رحمی شوند.
یکی از استثناهای موجود در این زمینه زنانی هستند که زایمان آنها به تاخیر افتاده است و قصد دارند زایمان خود را تسریع کنند. برخی پزشکان بر این باور هستند که پروستاگلاندین‌های موجود در مایع منی قادرند زایمان جنین بالغ یا پست ترم (جنینی که بیش از 42 هفته در رحم مادر بوده است) را تسریع کنند. ژل‌هایی که برای به اصطلاح “عمل آوردن” گردن رحم و القای زایمان مورد استفاده قرار می‌گیرند نیز حاوی پروستاگلاندین هستند. این در حالی است که برخی دیگر از پزشکان بر این باورند که ارتباط بین مایع منی و زایمان صرفا یک فرضیه است و رابطه جنسی باعث تسریع زایمان نمی‌شود. در رابطه با ارگاسم نیز باید گفت که از آن‌جایی‌که انقباضات بوجود آمده در هنگام ارگاسم با انقباضات حین زایمان تفاوت دارند، بنابراین از این نظر مشکلی وجود ندارد.
در چه مواقعی باید از رابطه جنسی در دوران بارداری پرهیز کرد؟
ممکن است در بارداری های پر خطری نظیر موارد زیر، پزشک از شما بخواهد که از رابطه جنسی در دوران بارداری خودداری کنید:
- خطر سقط یا سابقه قبلی آن
- خطر زایمان زودرس (شروع انقباضات زایمانی زودتر از هفته 37 ام)
- خونریزی یا ترشحات واژینال یا درد کرامپی و بدون علت شکم
- نشت مایع از کیسه آمنیوتیک و یا پارگی آن
- باز شدن زود هنگام گردن رحم
- قرارگیری جفت در بخش تحتانی رحم (جفت سر راهی یا Placenta previa)
- دو قلو، سه قلو یا چند قلو بودن بارداری
باید و نبایدهای مهم در دوران بارداری
1. مصرف مولتی ویتامین
یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی بهترین راه برای تأمین تمام مواد مغذی سالم مورد نیاز بدن برای حمایت از یک کودک در حال رشد است. ممکن است رژیم غذایی سالم به تنهایی برای بارداری کافی نباشد و نیاز به مولتی ویتامین داشته باشید. ویتامین‌های دوران بارداری حاوی مقادیر بیشتری از برخی مواد مغذی مورد نیاز مادران در دوزهای بالاتر هستند، مانند:
- اسید فولیک
- کلسیم
- آهن
این ویتامین‌ها به رشد جنین کمک کرده و از نقایص مادرزادی جلوگیری می‌کنند. پزشک متخصص زنان و زایمان می‌تواند در انتخاب مولتی ویتامین مناسب به شما کمک کند. یک مولتی ویتامین معمولاً شامل DHA ، EPA یا هر دو خواهد بود. این‌ها چربی‌های امگا 3 هستند که برای رشد مناسب مغز کودک بسیار مهم است. با این حال بیش از یک دوز مولتی ویتامین مصرف نکنید؛ زیرا زیاده‌روی در مصرف برخی ویتامین‌ها می‌تواند برای کودک مضر باشد.
2. ترک سیگار
نوزادان متولد شده از زنانی که در دوران بارداری سیگار می‌کشند، به احتمال زیاد هنگام تولد وزن کمتری دارند و نسبت به کودکان دیگر بیشتر در معرض خطر اختلالات مادرزادی قرار دارند. علاوه بر این به دلیل اعتیاد فیزیولوژیک به نیکوتین، کودکان متولد شده از زنان سیگاری، به احتمال زیاد در سن پایین‌تری سیگاری می‌شوند.
3. خواب کافی
تغییر سطح هورمون‌ها، انتظار برای تولد بچه و اضطراب می‌تواند خواب را در طی 9 ماه بارداری مختل کند. بارداری به خصوص در سه ماهه آخر طاقت‌فرسا است و شما به خواب کافی احتیاج خواهید داشت. در صورت احساس خستگی بلافاصله استراحت کنید. ساعت‌های خواب را تنظیم کرده و طبق برنامه پیش بروید. هر شب 7-9 ساعت خواب را هدف قرار دهید. خستگی نشانه آن است که بدن شما به استراحت بیشتری نیاز دارد، بنابراین در حد امکان به خود استراحت بدهید.
4- اجتناب از مصرف الکل
الکل حین حاملگی می‌تواند رشد کودک را بسیار تحت تأثیر قرار دهد. امکان تولد نوزادی مبتلا به سندرم جنینی الکل (FAS) در افراد بارداری که الکل مصرف می‌کنند، بیشتر است.
علائم FAS شامل:
- وزن کم هنگام تولد
- ناتوانی های یادگیری
- مشکلات رفتاری
- الگوهای عقب ماندگی رشدی و تکاملی
حتی مقدار کم الکل نیز مشکل‌زاست. به نظر می‌رسد هیچ سطح ایمنی از مصرف الکل در بارداری وجود ندارد. اگر در حین بارداری به قطع مصرف مشروبات الکلی نیاز دارید، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید. هرچه زودتر اقدام کنید، احتمال سلامتی کودک شما بیشتر است.
5- ورزش
آن روزهایی که زنان باردار از انجام دادن کوچک‌ترین کارها اجتناب می‌کردند گذشته است: ما اکنون می‌دانیم که ورزش حین بارداری برای مادر و نوزاد مفید است. در حقیقت ورزش منظم ممکن است به مقابله با مشکلات شایع دوران بارداری کمک کند، از جمله:
- بی‌خوابی
- درد عضلانی
- افزایش بیش از حد وزن
- مشکلات خلقی
اگر قبل از بارداری مرتباً ورزش می‌کردید، این کار را ادامه دهید. با دکتر زنان و زایمان راجع به تغیرات در برنامه روزانه خود، به خصوص در سه ماهه دوم و سوم، مشورت کنید.
6. گوشت خام نخورید
گوشت و تخم مرغ خام و نیم‌پز در دوران بارداری خطر بیماری‌های غذایی مانند لیستریوز و توکسوپلاسموز را به همراه دارد. احتمال مسمومیت غذایی نیز وجود دارد. این شرایط می‌تواند باعث بیماری‌های جدی و خطرناک شود که نقایص مادرزادی شدید و حتی سقط جنین را به دنبال دارد. اطمینان حاصل کنید که تمام تخم مرغ‌ها و گوشت‌هایی که در دوران بارداری می‌خورید خوب پخته شده باشند.
7. غذاهای دریایی بخورید
غذاهای دریایی مملو از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند اسیدهای چرب امگا 3 سالم، روی و آهن هستند. غذاهای دریایی هم برای مادر و هم کودک در دوران بارداری و حاملگی مهم می‌باشند. اما غذاهای دریایی نیم‌پز یا خام مشکلاتی را ایجاد خواهند کرد. غذاهای دریایی ممکن است حاوی باکتری‌ها و ویروس‌های مضر باشند که با پخت کامل از بین می‌روند. همچنین، زنان حین بارداری باید از مصرف ماهی خام و ماهی با مقادیر بالای جیوه خودداری کنند.
8. غذای آماده نخورید
گوشت‌های خوراکی (از جمله هات‌داگ، سوسیس، ماهی قزل آلا دودی و سایر گوشت‌های فرآوری شده) می‌توانند موجب بیماری‌های غذایی مانند لیستریوز و توکسوپلاسموز شوند. گوشت‌هایی که قطعه‌قطعه شده‌اند سطح بسیار بیشتری برای رشد باکتری دارند. برای کاهش خطر، باید از پخت کامل این پروتئین‌های فرآوری شده اطمینان حاصل کرد. همچنین خوردن شیر و پنیر پاستوریزه (نه خام) بسیار مهم است. برای از بین بردن باکتری‌های مضر همیشه محصولات مصرفی را با آب کافی بشویید.
مصرف برخی داروهای خاص
اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که عادت به مصرف خودسرانه دارو دارید، بهتر است در دوران بارداری این عادت خود را کاملا ترک کنید، وگرنه به ضرر جنین‌تان تمام می‌شود. برخی از داروها هستند که مصرف آنها در حالت عادی مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما اگر در دوران حاملگی مصرف شوند، تاثیرات مضری روی مادر و جنین دارند و حتی در مواردی ممکن است باعث سقط جنین شوند. بنابراین، لازم است قبل از مصرف هرگونه دارویی، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
برخی از داروهای خطرناک در دوران حاملگی عبارتند از:
- داروهای اعصاب و روان، مانند لیتیوم که مصرف آن باعث بروز عوارض شدید قلبی برای جنین خواهد شد؛
- برخی آنتی بیوتیک‌ها، مانند جنتامایسین، فلوکونازول و غیره که ممکن است منجر به ایجاد برخی از ناهنجاری‌ها یا مرده‌زایی شوند؛
- رتینوئیدها، شامل داروهای ساخته شده از رتینوئید و مشتقات ویتامین A که مصرف آنها باعث ایجاد برخی از بیماری‌ها مانند شکاف کام و لب، بیماری‌های قلبی، عقب‌ماندگی ذهنی و غیره در جنین خواهد شد؛
- داروهای ضد آکنه، مانند آکوتان و رتین-آ که برخی از عوارض آنها، نقایص قلبی و ناهنجاری‌های مغزی در جنین است.
استفاده از گیاهان دارویی
وقتی صحبت از گیاهان دارویی می‌شود، اکثر مردم تصور می‌کنند که این گیاهان هیچ‌گونه خطر و عوارضی ندارند و هرچه بیشتر از این گیاهان مصرف کنند، بهتر است! این در حالی است که مصرف خودسرانه این گیاهان حتی برای افراد عادی هم می‌تواند خطرناک باشد، چه برسد به زنانی که دوران بارداری خود را می‌گذرانند. پس اگر باردار هستید، برای مصرف گیاهان دارویی حتما با پزشک خود مشورت کنید، وگرنه خطر سقط جنین، شما را تهدید می‌کند.
از جمله گیاهانی که می‌توانند برای مادر و جنین مشکل‌ساز شوند و خطر سقط جنین را بالا می‌برند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زعفران
- کوهوش
- سنبل ختایی
- ریشه آنجلیکا
- گل بنفشه
- گل ختمی
- شیرین بیان
- مارچوبه
- رازیانه
- زیره
- نعنا فلفلی
- دارچین
- سیاه‌دانه