ابوعلی سینا را چرا همه دنیا بیش از ما می شناسند و به او احترام می گذارند؟

ابن سینا با توجه به گستردگی و غنای کار خود همواره در شرق و غرب مورد توجه بوده است و این باز هم مدیون علمای صادق و برجسته غربی است که روزها و شبها به مطالعه آثار این معجزه پرداختند. برای همه افراد در هر سنی به سوالات علمی و فلسفی مدرن پاسخ دهید.

تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و همچنین ابن سینو این اتفاق افتاده است. گزارش های ارائه شده در برخی از این سمینارها اصلا قابل مقایسه با آنچه در ایران نوشته ایم نیست.

یکی از دروس اجباری ما در زمینه فلسفه دکارت، در اوایل انقلاب و در زمان جنگ اجباری بود، زمانی که من در دانشگاه خوزه فرانسه در مقطع فوق لیسانس تحصیل می کردم. معلم ما دکتر دومینیک لوکور، یکی از دکارتیان برجسته فرانسه بود که این درس را تدریس کرد. در روز اول درس پرسید چرا دکارت با دیگر فیلسوفان فرانسوی قبل و بعد از خود متفاوت است و آیا واقعاً تافته ای جداست؟ در داخل پرانتز می گویم که فرانسوی ها همیشه خود را عقل گرا معرفی کرده اند و این عقل گرایی را نیز به دکارت نسبت می دهند.

با این حرف، سکوت در کلاس حاکم شد. برخی از دانشجویان پاسخی ارائه کردند که مورد قبول استاد قرار نگرفت. بعد خود معلم با جواب عجیبش کلاس را از تنش بیرون کشید که من را هم متعجب کرد. این روزها مصادف با روزهای انقلاب و جنگ اجباری بود و رسانه های فرانسوی شبانه روز اخبار جنگ و انقلاب ایران را به تفصیل پخش می کردند. معلم گفت: «اگر ریشه عناصر انقلاب ایران را جستجو کنید، به مذهب تشیع خواهید رسید که بر خلاف سایر مذاهب اسلامی، انقلابی است و همواره با آن در تضاد بوده و توسط پادشاهان و حاکمان به رسمیت شناخته نشده است. ابن سینا، فیلسوف بزرگ ایرانی که غرب قرون وسطی دانش و فلسفه او را مدیون اوست، نیز از همین مذهب انقلابی شیعه است. او به دلیل تعهد به این مذهب انقلابی، با حاکمان زمان خود به قدرت رسید و از شهر و ایالت کوچید.

وی ادامه داد: به نظر من دکارت که یکی از خوانندگان آثار فلسفی ابن سینا به زبان لاتین بود، نه تنها در علم و فلسفه، بلکه در سبک زندگی خود نیز تحت تأثیر سلف خود از ایران بوده است، من هستم. تحت تأثیر کار فلسفی ابن سینا در مورد بازگشت کننده. جدای از این بهره برداری علمی و فلسفی، می بینیم که دکارت در زمان حیات خود بی قرار بود و از شهری به شهری و از کشوری به کشور دیگر گریخت تا خانه ای امن بیابد و در سایه آن تحقیق کند و در این رفتار تو نخاه. می خواهد از ابن سینا الگو بگیرد. »

سر کلاس خیلی خوشحالم که استاد اینقدر از ابن سین تعریف کرد، اما متاسفم که ما ایرانی ها نتوانستیم برای ابن سین الگوی کار فرانسوی برای دکارت درست کنیم. این امر باعث شد که به فکر نوشتن کتابی درباره ابن سینو با دیدگاهی جدید در مورد برنامه تحقیقاتی آینده ام باشم.

پس از فارغ التحصیلی به ایران بازگشتم و در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دانشگاه صنعتی شریف به تحصیل علمای اسلام در ایران پرداختم. در آن زمان، دکتر. مهدی گلشنی رئیس یک پژوهشکده بود و من چند نسخه ویژه درباره خیام و خواجه نصیر منتشر کردم. سپس پروژه ابن سینا را به عهده گرفتم و از ایران و خارج از آن مقاله درخواست کردم تا اینکه کتاب منتشر شد. تا پیش از این، علمای بزرگ ابن سینا بیشتر به مسائل متافیزیکی و عرفان ابن سینا پرداخته بودند; اگر قرار بود جنبه‌های دیگری از ابن سینا مانند ریاضیات، نجوم، کیهان‌شناسی، موسیقی در غرب مورد مطالعه قرار گیرد، آنگاه به ابن سینای امروزی در کشور خودم روی می‌آورم تا ترجمه‌های این گونه آثار را ارائه کنم. نویسندگان و مترجمان این کتاب از نویسندگان برجسته و صاحب نظر در حوزه پژوهشی خود هستند. متاسفانه در جریان تیراژ این کتاب، نویسنده ایرانی دکتر. ساسان سپنتا و نویسنده فرانسوی آقای مائورو زونتا. آنها گفتند که نمی توانند شاهد انتشار مقاله خود باشند.

نویسنده یک مقاله، گاسام فینیانوس، سوری، به دلیل حمله به داعش و گروه های تروریستی در سوریه، صندلی سابق خود را ترک کرده است و اکنون از او اطلاعی ندارم. یکی از مقالات خوب این کتاب متعلق به دکتر گلشنی و شاگردش دکتر جمالی که درباره ابن سینا از منظر آگاهی و رابطه ذهن و مغز است. همچنین دو مقاله در مورد آثار نجومی ابن سینا یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان فرانسه نوشته ام که امیدوارم مورد بررسی قرار گیرد. همچنین مقالاتی از منطق دانان خارجی در منطق مدالیته از دیدگاه ابن سینا داریم که توسط اساتید ایرانی به فارسی ترجمه شده است و این مقالات نیز دیدگاه جدیدی به مباحث منطقی ابن سینا دارد.

علت انتخاب تالیف کتابی درباره ابن سین تنها شناخت ابن سین نبود، بلکه نقش این نابغه بزرگ در تمدن اسلامی بود. او به تنهایی مصداق تمدن است، هر چه نگاه کنی! به عنوان مثال با خواندن زندگینامه برخی از دانشمندان شرق و غرب می بینید که برای پیشبرد اهداف علمی، گاه مجبور بوده اند از برخی خواسته های قلبی خود دست بردارند و دستورات پادشاهان یا پادشاهان را اطاعت کنند. حاکمان نام آنها را ذکر کنید. عده ای که فقط علم داشتند و به واسطه دلبستگی به زندگی مادی و مال دنیوی از اخلاق و دین بی بهره بودند، علم خود را در خدمت به دشمنان بشریت قرار دادند.

یکی دیگر از خصوصیات ابن سینا این بود که بسیاری از علوم زمان خود او را احاطه کرده بودند. با توجه به گسترش علم امروزه و پیدایش دانش های جدید، برخی معتقدند که بر خلاف گذشته، تنها در یک علم باید تخصص داشت و یک محقق مدرن با عمر انسانی برای کسب علوم متعدد کافی نیست؛ بلکه تنها در یک علم باید تخصص پیدا کرد. اما آنها همچنین اغلب قادر به نوآوری و اکتشاف در همان زمینه تخصصی نیستند. من با برخی از این اساتید هم در دانشگاه صنعتی شریف و هم در دانشگاه های دیگر آشنا شده ام و متوجه شده ام که نه تنها اصول ادبیات، دین، فلسفه و سیاست کشورشان را نمی دانند. آنها همچنین فاقد ابتکار عمل در حوزه صلاحیت خود هستند. مثلا من استادی در ریاضیات می شناسم که جبری است اما به بحث هندسی نمی پردازد و برعکس اگر ابن سینو را مطالعه کنید از اطرافیان او در علوم مختلف متعجب می شوید!

دانشگاه صنعتی شریف و استاد فلسفه علم این دانشگاه یادداشتی در خصوص لزوم توجه بیشتر به ابعاد ناشناخته این دانشمند بزرگ برای ما ارسال کرده اند که در ادامه می خوانید. ما ایرانیان آن طور که باید و شاید بزرگان علم و فلسفه خود و ابن سینو را به طور خاص نمی شناسیم و همین عدم آگاهی ما را از عرضه کالاهای ارزشمند خود در بازار جهانی باز داشته است. از طرف دیگر غربی ها در این زمینه از ما پیشی گرفته اند. ابن سینا با توجه به گستردگی و غنای کار خود همواره در شرق و غرب مورد توجه بوده است و این باز هم مدیون علمای صادق و برجسته غربی است که روزها و شبها به مطالعه آثار این معجزه پرداختند. برای همه افراد در هر سنی به سوالات علمی و فلسفی مدرن پاسخ دهید. تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و همچنین ابن سینو این اتفاق افتاده است. گزارش های ارائه شده در برخی از این سمینارها اصلا قابل مقایسه با آنچه در ایران نوشته ایم نیست. انگیزه اصلی من از تالیف این کتاب ترجمه و چاپ برخی از این مقالات بوده است و شما در بررسی مقالات این کتاب با من موافق خواهید بود.

23302