استحکام خانه های آجری در مقابل خانه های بتنی

بشر از دیرباز در زیر سقف زندگی کرده است؛ زمانی در غارها، زمانی در خانه‌های چوبی، زمانی در خانه‌های گلی و تا امروز که خانه‌های آجری هم کم کم از شهرها و روستاها رخت بربسته‌اند و مصالح جدیدتر مانند سیمان و آهن جای آن‌ها را گرفته‌اند؛ در این میان آنچه اهمیت دارد آن است که خانه‌ها تا چه مقدار می‌توانند امن باشند و یا به عبارتی استحکام آن‌ها چگونه باید تأمین شود. امروزه با گسترش شهرها و ساختن ساختمان‌های غول پیکر مسئله استحکام ساختمان بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است؛ به طوری که قوانین زیادی در این باره تصویب شده‌اند و دولت‌ها مهندسان و پیمانکاران پروژه‌های ساخت‌وساز را ملزم به رعایت این قوانین می‌کنند. در حالی که استحکام ساختمان یک مؤلفه اساسی برای تشخیص کیفیت ساختمان به شمار می‌رود، بسیاری از افراد در کشور ما به این مسئله توجهی ندارند و یا حتی از ضرورت توجه به آن آگاه نیستند. معمولاً بسیاری از افراد در هنگام خرید خانه به معیارهای ظاهری توجه می‌کنند و کمتر کسی از استانداردهای فنی به کار رفته در ساختمان پرس و جو می‌کند. به همین خاطر ما در این مقاله قصد داریم درباره ساختمان و مسئله استحکام ساختمان نکاتی را توضیح دهیم. مطالعه این مقاله می‌تواند ما را از ضرورت استحکام ساختمان و چیستی این مقوله به خوبی آگاه کند. قبل از آن که بخواهیم درباره ضرورت استحکام ساختمان‌ها صحبت کنیم باید ببینیم که تعریف درست از استحکام ساختمان کدام است یا به عبارت دیگر وقتی از استحکام ساختمان صحبت می‌کنیم دقیقاً منظورمان چیست؟ شاید تصوری که بسیاری از ما از مقوله استحکام ساختمان داریم، در همان استحکام اسکلت بندی ساختمان خلاصه شود. اگر چه استحکام اسکلت‌ها بخش مهمی از استحکام یک ساختمان را به خود اختصاص می‌دهد، اما باید گفت که معنای استحکام درباره ساختمان معنای بسیار گسترده‌تری دارد. استحکام ساختمان به معنای آن است که یک ساختمان تا چه اندازه می‌تواند در برابر نیروهای مختلفی که به آن وارد می‌شود، از خود مقاومت نشان داده و آسیب نبیند. اصلی‌ترین عاملی که می‌تواند به ساختمان‌ها آسیب بزند، زلزله است که با لرزاندن تمام ساختمان می‌تواند همه چیز را درهم بریزد. در عین حال عوامل دیگری مانند سیل، آتش سوزی و حتی طوفان‌های شدید هم می‌توانند استحکام ساختمان را تهدید کرده و آن را خراب کنند. به همین خاطر گاه برای استحکام ساختمان گاه از عبارت «مقاوم سازی» نیز استفاده می‌شود که منظور از آن، مقاوم ساختن ساختمان در برابر کلیه عوامل تهدید کننده است. در حال حاضر قوانین زیادی به تصویب نهادهای نظارت کننده رسیده‌اند که اعمال آن‌ها در کلیه پروژه‌های ساخت‌وساز الزامی است. اگر چه این قوانین تا حد زیادی توانسته‌اند خطرات ناشی از تخریب ساختمان‌ها را از بین ببرند، اما هنوز هم برخی کارفرمایان و مهندسان به دلایل مختلف، قانون را دور می‌زنند و یا استانداردها را آن طور که باید، رعایت نمی‌کنند. مقوله استحکام ساختمان دو جنبه دارد؛ یک جنبه از آن ناظر به ساختمان‌هایی است که هنوز ساخته نشده‌اند و باید به صورت اصولی ساخته شوند؛ جنبه دیگر نیز به استحکام ساختمان‌هایی اشاره دارد که قبلاً ساخته شده‌اند و یا بسیار قدیمی هستند و باید مقاوم سازی شوند تا از استحکام لازم برای مقابله با آسیب‌های احتمالی برخوردار شوند. هر کدام از این دو جنبه روش‌های خاص خود را دارند که در قوانین اقدامات لازم برای آن‌ها پیش بینی شده است. در ادامه مقاله به راهکارهای استحکام ساختمان خواهیم پرداخت و در این باره توضیحاتی را ارائه خواهیم داد. مسئله استحکام و ایمنی ساختمان آن قدر بدیهی است که ممکن است بسیاری از ما تا به حال به آن فکر هم نکرده‌ باشیم! حتی شاید گاهی فکر کنیم که هر خانه ای که ساخته می‌شود، طبیعتا استانداردهای مربوط به استحکام را دارد و اصلا نیازی نیست که ما فکر خودمان را درگیر این مسئله کنیم! حقیقت آن است یک ساختمان بزرگ شاید در ظاهر بسیار مستحکم به نظر برسد؛ شاید با خودمان این‌طور فکر کنیم که یک ساختمان به این سنگینی را هیچ چیزی نمی‌تواند از جا تکان بدهد؛ اما حقیقت آن است که حتی بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین ساختمان‌ها هم گاه در برابر برخی از نیروهای وارده بسیار ضعیف عمل می‌کنند. در حقیقت برای آن که درک درستی از استحکام ساختمان داشته باشیم، باید درباره نکات فنی و اصول علم مهندسی عمران اطلاعاتی کسب کنیم تا بدانیم که انواع نیروهایی که به یک ساختمان وارد می‌شوند کدامند و نقاط آسیب پذیر ساختمان‌ها بیشتر در کدام نواحی از سازه‌ها قرار دارند. مسئله استحکام ساختمان در شهرهای بزرگ‌تر اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. زیرا در این شهرها تراکم جمعیت بسیار بالا است و در صورت بروز هرگونه حادثه تلفات جانی و مالی بسیار بیشتر خواهد بود. برای نمونه در شهر بزرگی مثل تهران استحکام ساختمان‌ها بسیار مهم است و این مسئله تنها یک مسئله شخصی نیست؛ بلکه با جان بقیه افراد نیز سروکار دارد؛ به خصوص آن که امروزه آپارتمان نشینی نیز رواج پیدا کرده و مجتمع‌های بزرگ آپارتمانی گاه تا چند صد نفر را در خود جای داده‌اند. به همین خاطر استحکام ساختمان‌ها اهمیت فوق‌العاده پیدا می‌کند. همچنین این موضوع در روستاها و نواحی اطراف شهرها نیز به‌گونه‌ای دیگر اهمیت دارد. زیرا در این مناطق خانه‌ها عمدتاً گلی یا آجری هستند که از سال‌ها پیش به روش‌های سنتی ساخته شده‌اند و هیچ‌گونه استحکامی ندارند. به همین خاطر در طول یک دهه اخیر قوانین متعددی به تصویب رسیده تا با الزامات فنی و مهندسی، خطرات ناشی از نبود استحکام ساختمان تا حد امکان از بین برود. در بخش بعد خواهیم دید که استحکام ساختمان بیشتر در چه بخش‌هایی خود را نشان می‌دهد و چگونه می‌توان ساختمان‌های مستحکمی را پی‌ریزی نمود. در پاسخ به این سؤال باید اظهار داشت که در استحکام ساختمان فاکتورهای زیادی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند. پی ساختمان و جوشکاری قسمت‌های مختلف در فرایند اسکلت بندی از جمله مهم‌ترین کارهایی هستند که باید به صورت اصولی انجام شوند تا استحکام مورد نیاز ساختمان تأمین گردد. مهم‌ترین بخش ساختمان پی آن است که با استفاده مصالحی همچون آب و سیمان بنا نهاده می‌شود. محاسبات مربوط به پی محاسباتی دقیق و پیچیده‌اند، به طوری که حتی میزان مخلوط شدن آب و سیمان و درصد هرکدام از آن‌ها باید بر اساس عدد و رقم‌های استاندارد انجام شود. در بابا استحکام ساختمان‌ها هم نظرات متفاوتی وجود دارد؛ برخی معتقدند ساختمان باید به‌گونه‌ای بسیار مستحکم ساخته شود که هیچ نیرویی نتواند به آن آسیبی برساند. اما برخی دیگر اعتقاد دارند که مهم‌ترین کار درباره ساختمان‌ها، ساختن آن‌ها به‌گونه‌ای انعطاف پذیر است؛ به طوری که در برابر نیروهای وارده، اثرات این نیروها را خنثی کنند. برای نمونه در ژاپن مجتمع‌های بزرگ تجاری و مسکونی به‌گونه‌ای انعطاف پذیر ساخته شده‌اند که در هنگام بروز زلزله بوسیله چرخ‌های بزرگی که در پی آن‌ها به کار رفته، حرکت می‌کنند و اثرات زلزله را خنثی می‌سازند. اگرچه انعطاف پذیری هم یک راه مؤثر است، اما می‌توان گفت که در هر صورت نه تنها منافاتی با استحکام ندارد بلکه حتی به آن نیازمند هم هست؛ زیرا تنها ساختمانی می‌تواند یکپارچگی خود را حفظ کند که اجزا و طبقات آن به صورت مستحکم به هم متصل باشند. بنابراین استحکام ساختمان قبل از هر چیز باید منجر به حفظ انسجام و یکپارچگی اجزای مختلف ساختمان شود و آن‌ها را به یک کلِ به هم پیوسته تبدیل سازد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که توجه به شیوه اتصال اجزای مختلف و پیاده سازی اصولی این اتصالات رمز اصلی استحکام ساختمان‌ها محسوب می‌شود. مطالعات علمی و همچنین تجربه‌های متعدد زلزله در کشور نشان می‌دهد که محل اتصال دیوارها به هم و یا نقاطی که در و پنجره‌ها قرار گرفته‌اند، در برابر زلزله بسیار آسیب پذیرند؛ بنابراین در استحکام ساختمان‌ها باید به این بخش‌ها توجه ویژه کرد. اگر پی ساختمان به صورت اصولی و صحیح پیاده سازی نشود، ممکن است ساختمان به مرور زمان کج شده و در برابر نیروهای وارده نیز بسیار ضعیف گردد. همان طور که می‌دانید، ساختمان‌ها را به روش‌های مختلفی می‌سازند. از سبک‌های گوناگون در معماری ظاهری گرفته تا استفاده از مصالح مختلف در اجرای اسکلت بندی همگی دارای تنوع زیادی هستند که بسته به کارکرد، وضعیت آب و هوایی منطقه و شرایط جغرافیایی و توان مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در کشور ما اسکلت بندی ساختمان‌ها به دو روش عمده انجام می‌گیرد؛ در روش اول با استفاده از فلز و آهن اسکلت بندی فلزی را پیاده می‌کنند که در آن اتصالات با استفاده از جوش‌های قوی صورت می‌گیرد. روش دوم نیز اسکلت بندی بتنی است که با استفاده از بتن و میلگردهای به کار رفته در آن چارچوب اسکلت بندی را پیاده سازی می‌کنند. سوالی که در ذهن بسیاری از مردم وجود دارد، آن است که کدام یک از این دو نوع ساختمان استحکام بیشتری دارند؟ این سؤال به ویژه برای کسانی که قصد خرید مسکن را دارند، اهمیت عینی دارد؛ زیرا آن‌ها می‌خواهند بدانند که کدام ساختمان‌ها ایمنی بیشتری دارند و از این بابت خیالشان راحت باشد. حقیقت آن است که نمی‌توان به طور مشخص گفت که یکی از این دو نوع اسکلت بندی نسبت به دیگری از نظر استحکام بهتر است؛ زیرا در طراحی هر دو نوع به معیارها و استانداردهای سازه‌ای دقت می‌شود و اگر استانداردهای لازم را نداشته باشند، اصلاً مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. در این راستا کارشناسان معتقدند که به جای بحث درباره نوع اسکلت بندی، بحث درباره چگونگی طراحی سازه‌ها اهمیت دارد؛ طراحی سازه اگر نادرست باشد، فرقی نمی‌کند که از بتن استفاده شود یا آهن، در هرحال اثر نیروهای وارده باعث فروپاشی ساختمان خواهد شد. البته یک نکته درباره اسکلت بندی بتنی وجود دارد و آن وزن بالای بتن است که سنگینی آن سبب می‌شود تا بتواند نیروهای بیشتری را تحمل کند. همچنین سازه‌های بتنی دارای عمر مفیدی هستند که معمولاً ۵۰ تا ۶۰ سال برآورد شده است؛ در نظر گرفتن این عمر مفید به خاطر فرسایشی است که در بتن به وجود می‌آید و این فرسایش نتیجه نوسانات و تنش‌ها است که به تدریج استحکام آن را کم می‌کند. این مشکل درباره سازه‌های فلزی چندان وجود ندارد و این نوع از سازه‌ها در گذر زمان دچار فرسایش یا کاهش مقاومت نمی‌شوند. به همین خاطر برخی اسکلت‌های فلزی را نسبت به اسکلت بندی بتنی ترجیح می‌دهند. این نکته شاید درباره زلزله درست باشد، اما در مواردی مانند آتش سوزی اسکلت‌های بتنی ارجحیت دارند؛ زیرا آهن و فولاد در برابر حرارت بالا مقاومت خود را از دست داده و انعطاف پیدا می‌کنند؛ این در حالی است که سازه‌های بتنی در برابر آتش مقاوم هستند و تغییر شکل پیدا نمی‌کنند. پیاده سازی سازه بتنی در مرحله اجرا نسبت به اسکلت فلزی به تخصص، انرژی و زمان کمتری نیاز دارد و این را می‌توان از محاسن آن به حساب آورد. اما اسکلت فلزی به دلیل رعایت استانداردهای فنی برش، جوش و … بسیار حساس است و اجرای آن نیاز به تخصص بالا دارد. در پایان باید خاطر نشان کرد که اسکلت بتنی اگرچه هزینه ساخت کمتری دارد اما ارزش اسقاط آن نیز کمتر است و تخریب آن با هزینه‌های بالا روبرو است. اما اسکلت‌های فلزی از آنجایی که دارای ارزش اسقاط هستند هزینه تخریب کمتری را به جای می‌گذارند. همان طور که اشاره شد، در راستای افزایش استحکام ساختمان‌های ساخته شده قوانین زیادی به تصویب رسیده‌اند که اجرای آن‌ها برای پیمانکاران الزامی است. یکی از این الزامات استفاده از مهندس ناظر در تمام مراحل کار ساختمان سازی است که از سال ۱۳۷۰ به بعد برای پیمانکاران الزامی گشته است. بر این اساس زمانی که کار ساخت ساختمان به پایان می‌رسد، پیمانکاران برای دریافت پایان کار به شهرداری‌ها مراجعه می‌کنند و شهرداری نیز از آن‌ها یک برگ تائید استحکام بنا درخواست می‌کند. برگه پایان کار نشان دهنده هویت بنا است و هر ساختمانی که این برگه را نداشته باشد، دارای اعتبار حقوقی و قانونی نخواهد بود و به صورت قانونی هم قابل خرید و فروش نیست. برگه تائید استحکام بنا هم در حقیقت نشان دهنده نظارت مهندس ناظر پروژه و تأییدیه‌ها و مهر او است که نشان می‌دهد مهندس ناظر با تمام مراحل ساخت ساختمان موافقت کرده و آن‌ها را بی عیب و نقص ارزیابی کرده است. این برگه نشان دهنده استحکام بنا است و هر ساختمانی که چنین برگه‌ای را نداشته باشد، از دریافت پایان کار محروم خواهد بود. اهمیت برگه استحکام بنا به حدی است که اگر حادثه‌ای غیر از حوادث خارجی نظیر سیل و زلزله ، برای ملک اتفاق بیفتد، مهندس ناظر به عنوان مسئول و مقصر حادثه شناخته خواهد شد و باید در قبال پیامدهای حادثه به مراجع قانونی پاسخگو باشد. از آنجایی که موضوع استحکام ساختمان با همه افراد مرتبط است، در این بخش نکاتی را در این باره به شما خواهیم گفت تا در مواقع لزوم اطلاعات کافی را داشته باشید. یک نکته مهم آن است که هیچ گاه ظاهر ساختمان‌ها را نمی‌توان معیار خوبی برای اطلاع از استحکام آن‌ها قرار داد. بر این اساس آنچه مهم است، اطلاعات فنی مهندسی اعم از نوع سازه و جنس مصالح است. این نکته به طور خاص در هنگام خرید مسکن باید ورد توجه قرار گیرد و بهتر است قبل از انتخاب، درباره استحکام ساختمان اطلاعات کافی را کسب کنید. در این باره نقشه‌های اجرایی مربوط به زمان ساخت‌وساز می‌توانند منبع موثقی برای کسب اطلاع درباره ساختمان به کار روند. نکته دیگر توجه به ابعاد ستون‌ها است که باید ضخامت آن‌ها با ابعاد ذکر شده در نقشه فنی یکسان باشد. لازم به ذکر است که در ساختمان‌هایی با اسکلت فلزی ضخامت گچ روکش ۲ سانتی متر و در ساختمان‌های دارای اسکلت بتنی، این ضخامت ۵ سانتی متر است. برخی افراد بیشتر از آن که به استحکام ساختمان اهمیت دهند، به طراحی معماری داخلی اهمیت می‌دهند؛ بر این اساس معمولاً خانه‌هایی که دارای فضای باز و تعداد ستون کمتری هستند، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند؛ اما باید گفت که این معیار درستی برای انتخاب نیست؛ زیرا ستون‌ها استحکام خانه را بیشتر می‌کنند و اگر خانه‌ای دارای تعداد ستون کمتری باشد، باید اطمینان لازم را از این مسئله که می‌تواند بار ساختمان را به خوبی تحمل کند، حاصل کنید. برای ساختمان‌هایی که دارای آسانسور هستند، باید سه ستون در اطراف آسانسور وجود داشته باشد که در غیر این صورت آن ساختمان را نمی‌توان ایمن به حساب آورد. در کشور ما از سال ۱۳۸۷ به بعد نظارت‌های دقیقی بر روی ساخت‌وساز صورت گرفته و قوانین متعددی در این زمینه به تصویب رسیده‌اند. بنابراین اگر قصد خرید خانه را دارید، ترجیحاً خانه‌ای را بخرید که سال ساخت آن از ۸۷ به قبل نباشد؛ در غیر این صورت حتماً درباره ایمنی بنا تحقیقات زیادی را انجام دهید. همچنین ساختمان‌های قدیمی مانند ساختمان‌های گلی یا آجری به هیچ عنوان از استحکام کافی برخوردار نیستند. توجه به نکات گفته شده و رعایت آنها در موارد مقتضی می‌تواند تا حد زیادی شما را از مسائل مربوط به استحکام ساختمان ها آگاه کرده و در این باره برای شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چه تفاوتی با هم دارند. در زیر ما به جند نمونه از ساختمان هایی که در معماری شناخته شده اند اشاره می کنیم. و در آخر مشخصات ساختمان های آجری و خشتی را ذکر می کنیم تا متوجه تفاوت بین آن ها شویم.

ساختمانهای بتنی

ساختمان های بتنی به ساختمان هایی گفته می شود که سازندگان ساختمان برای ساخت اسکلت اصلی این ساختمان ها از بتن آرمه که شامل عناصری مانند: سیمان، شن، ماسه وفولاد به شکل میلگرد ساده می باشد، استفاده می کنند. در این ساختمان ها سقف ها با کمک دالهای بتنی پوشیده شده اند ، و یا سازندگان ساختمان از سقف های تیرچه و بلوک استفاده می کند. وبرای دیوارهای جداکننده که پارتیشن نام دارند، احتمال دارد از آجر هایی مانند سفال تیغه ای ، ماشینی سوراخ دار، آجر معمولی کوره ای همچنین تیغه گچی و یا چوب استفاده شده باشند. در هر صورت در این ساختمانهای بتنی، شاه تیرها و ستونها هم از بتن آرمه که بتن مسلح نام دارد، ساخته شده است.  کارخانه آجر اصفهان با بیش از  ده ها سال سابقه تولید کننده انواع آجرسفال، آجرنما، آجرنسوز و آجرلفتون است.

ساختمانهای فلزی

در ساختمانهای فلزی به منظور ساختن ستون ها ساختمان سازها از پروفیل های فولادی استفاده می کنند . در ایران اغلب برای ساخت ستون ها از تیر آهن های دوبل و آهنهای هاش استفاده می کنند و در این صورت دو قطعه را با کمک جوش به یکدیگر وصل می کنند. سقف ساختمان های فلزی شاید از تیرآهن و طاق ضربی درست شده باشد و یا ممکن است از سقف های گوناگون دیگر مانند تیرچه بلوک و غیره استفاده شده باشد. برای ساخت پارتیشن ها می شود مثل ساختمان های بتونی از آجر گوناگون و قطعه های گچی و یا چوب و سفالهای تیغه ای بهره برد .در هر صورت جدا کننده ها بایستی از مصالح خیلی سبک انتخاب شوند . بعضی از کشورها برعکس کشور ما ایران، به منظور متصل ساختن قطعات، از جوش استفاده نمی کنند بلکه اکثرا برای اتصال قطعات از پیچ و پرچ استفاده می کنند و همچنین برای ستون ها به جای استفاده از تیرآهن می شود از نبشی یا ناودانی استفاده کرد.

ساختمانهای آجری

ساختمان هایی که کوچک باشند یعنی چهار طبقه بیشتر نداشته باشند، می توانند از این نوع ساختمان های آجری استفاده کنند. اسکلت اصلی ساختمانهای آجری از آجر است و به منظور ساخت سقف در ایران ساختمان سازها و معماران اغلب از پروفیلهای آجری به شکل طاق ضربی استفاده می کنند . راه دیگر این که از سقف تیرچه و بلوک بهره می برند. در این ساختمانهای آجری به منظور مقاومت در برابر نیروهای جانبی مثل زلزله باید از شناژهای روی کرسی چینی و زیر سقف ها بهره برد. در ساختمانهای آجری اغلب دیوارهای حمال یا حمل کننده در طبقات مختلف می توانند روی هم قرار گیرند و معمولا پارتیشن ها در واقع همین دیوار های حمل کننده یا حمال می باشند . باید دقت کرد که حداقل عرض این دیوارهای حمل کننده نمی تواند از ۳۵ سانتی متر کمتر باشد.

ساختمانهای خشتی

ساختمان های خشتی به خاطر اینکه قیمت زمین در شهرها گران است کمتر ساخته می شوند. این نوع ساختمان ها بیشتر در روستاهای دور دست که مردم به سختی به مصالح ساختمانی دسترسی دارند استفاده می شوند. اسکلت اصلی این ساختمان های خشتی یا گلی، خشت خام و گل است و طبقات آن نمی تواند بیشتر از یک طبقه باشد. این ساختمان ها در برابر نیروهایی از جمله زلزله اصلا مقاومت و تضمینی ندارند. باید توجه داشت که از ساختن ساختمان های خشتی یا گلی در شهر ها و جاهای زلزله خیز باید اکیدا خودداری کرد. به طور کلی ایران کشوری زلزله خیز است و ساخت این جور ساختمان ها عواقب بدی را می تواند برای ساکنان آن در پی داشته باشد.

در اینجا سعی نمودیم تا انواع ساختمان ها و تفاوت میان آن ها را ذکر کنیم. مخصوصا ساختمان های خشتی و آجری را. شرکت آجر ساحل با تهیه و تولید انواع آجرهای پر مصرف مانند ،  ، ، و غیره آماده خدمت رسانی به مشتریان گرامی می باشد. این آجر ها از خاک رس بسیار مخصوص تهیه شده است و برای عرضه به مشتریان اماده می باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس حاصل فرمایید.

از دیگر خدمات این مجموعه میاجرای روش‌هایی روی دیوار آجری غیر مسلح و آسیب دیده به دلایل مختلف، به منظور بالا بردن استحکام و مقاومت آن

عبارت است از اجرای روش‌هایی روی دیوار آجری غیر مسلح و آسیب دیده به دلایل مختلف، به منظور بالا بردن استحکام و مقاومت آن در برابر انواع نیروهایی که نسبت به آن اعمال‌ می‌شود. مقاوم سازی دیوار آجری عامل روش‌های مختلفی‌ می‌شود که استفاده یکی از آن ها به عوامل زیادی از جمله شدت آسیب، ضخامت دیوار و بودجه بستگی دارد.

اصولاً سازه های آجری مقاومت پایینی در برابر حوادثی نظیر زلزله دارند، از این رو باید این ضعف ها و کاستی ها شناخته شوند تا برای مقاوم سازی بهترین روش انتخاب گردد. به جرأت می توان گفت بناهای آجری در برابر لرزش های ناشی از زلزله آسیب پذیر هستند، خصوصاٌ بناهای قدیمی که مقاومت آن ها با گذشت زمان کم شده است.

اصولا نگهداری و یا بازسازی بنا هایی که به نسبت، از قدمت بیشتری برخوردارند، از اهمیت بالایی هم نیز برخوردار هستند. خالی از لطف نیست که بدانید، ساختمان های قدیمی و به ویژه باستانی در ایران بیشتر از چهار نوع مصالح استفاده می کردند.

این مصالح عبارت بودند از خاک یا آجر که از خاک درست می شده است، چوب، سنگ و الیاف گیاهی که در اصطلاح با نام کاهگل شناخته می شده اند. با استفاده از همین مصالح سازه هایی ساخته شده اند که تا امروز باقی مانده اند. با توجه به اقلیم کشور ایران و فرهنگ آن، حفظ این بناها ضروری  و حائز اهمیت است. این مسئله مسئولیتی را بر دوش مهندسان می گذارد .

درعناصر ستون و تیر به شکل امروز وجود ندارد. دیوارهای حمال عناصر باربر سازه هستند. به همین خاطر برای مرمت ساختمان آجری باید به مرمت دیوار حمال پرداخت. برای تقویت صحیح و مقاوم سازی دیوار آجری باید از مشاور مقاوم سازی ساختمان کمک گرفت.

• استفاده از آجرهای بی کیفیت
• استفاده از ملات سست و ضعیف
• عدم طراحی و محاسبه ی سازه ای
• اجرای ناصحیح دیوار چینی
• عدم انسجام بخش های مختلف از قبیل سقف با دیوارها و دیوارها با پی
• عدم رعایت ضوابط آیین نامه

از جمله خسارت ها و خرابی هایی که در ساختمان های بنایی و آجری مشاهده شده است میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

• ایجاد ترک و جداشدن دیوارها از یکدیگر
• فروریختن خارج از صفحه دیوارها
• ایجاد ترک های مورب کششی در کنار بازشوها
• فروریختن دیوارهای باربر و سقف ها
• از بین رفتن انسجام سقف و فروریزش آجرهای طاق ضربی
• خسارت در گوشه ساختمان و فروریختگی جزئی

مقاوم سازی دیوارهای آجری به دو صورت صورت می گیرد

روش های سنتی

۱–مقاوم سازی دیوار با استفاده از مصالحی همچون سیمان و گچ

نوع مصالح مورد استفاده در این روش به عمق و عرض ترک های موجود در دیوار آجری بستگی دارد میتوان از مواردی همچون ملات سیمان ، ملات دارای ترکیبات ضد انقباض و رزین های اپوکسی استفاده کرد .

ممکن است به دلایل مختلفی ترک هایی به علت جای خالی ملات بین آجرها ایجاد شود . در این حالت هم باید مجددا نسبت به بندکشی با استفاده از مصالح مقاوم تر اقدام کرد .

۲– اجرای عملیات دوغاب ریزی روی دیوار

دوغاب ریزی از متداول ترین روش های مقاوم سازی دیوار آجری است . استفاده از دوغاب باعث برقراری یک اتصال محکم میان اجزای آسیب دیده و سست شده می شود . دوغاب عمدتا شامل ۸۰ درصد سیمان پرتلند و ۲۰ درصد سیمان پوزولانی است . اجرای این روش علاوه بر ساده بودن ، هزینه بسیار کمی هم دربردارد . در نتیجه از این روش بطور گسترده استفاده می شود .

روش های نوین

مقاوم سازی دیوار آجری با استفاده از پلیمر تقویت شده با فیبر یا همان FRP از روش هایی می باشد که امروزه بسیار به کار می رود .

تنوع این کامپوزیت ها زیاد است و کاربردهای بسیار متنوعی در زمینه مقاوم سازی دارند .استفاده از الیاف FRP بسته به نوع آن می تواند هزینه بر باشد.

کاربرد این مصالح بیشتر در سازه های تاریخی و ساختمانهای با ارزش فرهنگی است . در این روش یک سری نوار آماده و پیش ساخته روی سطح دیوار آسیب دیده چسبانده می شود به منظور چسباندن چند لایه کامپوزیت FRP به سطح زیرین از رزین های اپوکسی استفاده می شود .

• تقویت دیوارهای آجری بدون اعضای بتنی یا فولادی محیطی

الف : تقویت برشی

برای جبران ضعف برشی در دیوار ، صفحات FRP  در راستای طول دیوار و به صورت افقی در دو وجه دیوار نصب می گردد . نحوه عملکرد اف آر پی بدین صورت می باشد که پس از ایجاد ترک های برشی کرنش در آن منطقه افزایش یافته و نیروها به اف آر پی منتقل می گردد . در نتیجه مقاومت و شکل پذیری دیوار افزایش می یابد .

برای تقویت دیوار در خمش صفحات FRP در راستای ارتفاع و به صورت قائم در دو طرف نصب می گردد . در صفحات FRP که در راستای ارتفاع قرار گرفته اند باید انتهای آن در پای دیوار به طور مناسبی مهار شود تا نیروها به تکیه گاه پای دیوار منتقل گردد

در صورت استفاده همزمان از الیاف در هر دو راستا سختی و مقاومت و شکل پذیری بسیار افزایش می یابد . در این حالت الیاف های افقی خود مهارکننده ی الیاف خمشی می باشد .

• مقاوم سازی با استفاده از میلگرد و بتن شاتکریت

یکی از روش های موثر تقویت ساختمان های موجود ایجاد روکش بتنی روی دیوارهاست . در این روش ابتدا تاسیسات نازک کاری دیوارها تا رسیدن به سطح آجر تخریب و جمع می گردد به نحوی که سطح دیوار عاری از مصالحی مانند گچ و مواد مضر برای بتن باشد.

کف سازی پای دیوارها تا رسیدن به کلاف زیر دیوار جمع آوری می گردد . سپس میلگردهایی با فواصل مشخص و معین در فوندسیون قرار داده شده مش بندی روی دیوار صورت می پذیرد پس از آن عملیات بتن پاشی با ضخامت حداقل ۳ سانتیمتر انجام می پذیرد و مجددا نازک کاری و تاسیسات روی دیوارها اجرا می شود

در این روش در محل تقاطع دیوارهای طولی و عرضی و محل شناژای قائم که به طور معمول به صورت متقارن و منظم در ساختمان وجود دارند یک پشت بند بتن آرمه قرار می گیرد ضخامت این پشت بندها بین ۳۵ تا ۵۰ میلیمتر متغیر است

• مصالح به کار گرفته شده می بایست از کیفیت مناسب و مطلوبی برخوردار بوده و با مصالح موجود همخوان و منسجم باشند.
• وزن سازه با برداشتن عناصر سنگین فوقانی، کاهش داده شود.
• سیستم فونداسیون باید قادر باشد بار نهایی ساختمان را به صورت مطلوب به زمین منتقل نماید.
• دیوارها باید کاملا با یکدیگر و به هم متصل شوند‌، کف‌ ها باید به خوبی به دیوار متصل شوند تا از شکسته شدن خارج صفحه‌ای آن‌ ها جلوگیری شود.
• دیوارهای سازه باید در دو جهت عمود بر هم در ساختمان به صورت یکنواخت توزیع شوند و فاصله بین مرکز جرم و مرکز سختی ساختمان با اضافه کردن دیوارهای جدید یا بستن باز شوها در دیوارهای موجود، کاهش داده شود (با این عمل اثرات نامطلوب پیچش در ساختمان کم می‌شود.)
• سیستم سقف باید دارای انسجام کافی بوده و به صورت دقیق به دیوارهای ساختمان متصل شود.
• عناصر غیر سازه‌ای باید به طور کامل و به نحو مطلوب به عناصر و مصالح سازه‌ ای متصل شوند.تا بهبود استحکام ساختمان را سرعت ببخشند.

 توان به موارد زیر اشاره کرد:

ﯾﮑﯽ از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین اﻧﻮاع ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ها در ﺟﻬﺎن، ساختمان‌های ﺑﻨﺎﯾﯽ می‌باشند لذا مقاوم سازی ساختمان بنایی از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است. به‌طوری‌که ﺑـﯿﺶ از 30 درﺻـﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن در ساختمان‌های ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﺳﺎﮐﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﻏﺎﻟﺒﺎً (به‌ویژه ﻧـﻮع آﺟـﺮی آن ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ واﺣﺪﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﯾﮏ ﯾﺎ چندطبقه و ﯾﺎ واﺣﺪﻫﺎی ﺗﺠـﺎری و ﺗﻮﻟﯿـﺪی ، ﻣـﺪارس و بیمارستان‌های ﺷـﻬﺮﻫﺎی ﻣﺘﻮﺳـﻂ، ﮐﻮﭼـﮏ، بخش‌ها و روﺳﺘﺎﻫﺎ ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ. ﻃﺒﻖ آﻣﺎر ارائه‌شده ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾـﺮان، در ﺳـﺎل 1388، 78 درﺻـﺪ ساختمان‌های ﮐﺸـﻮر (به‌جز ﺷـﻬﺮ ﺗﻬﺮان) از آﺟﺮ ساخته‌شده‌اند ﮐﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً دارای دﯾﻮارﻫﺎی آﺟﺮی ﺑﺎرﺑﺮ و سقف‌های ﻃﺎق ﺿﺮﺑﯽ می‌باشند، ﻋﻠﺖ اﺻـﻠﯽ اﯾـﻦ ﮐـﺎرﺑﺮد وﺳـﯿﻊ، آﺳـﺎن ﺑﻮدن ﺗﻮﻟﯿﺪ آﺟﺮ، حمل‌ونقل ﻣﺘﺪاول، ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻮدن هزینه‌ها، ﻋﺪم ﻧﯿﺎز ﺑﻪ فنّاوری ﺑﺮﺗﺮ در ﻣﺮاﺣﻞ ساخت‌وساز، و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ ﺗﺼـﻮر ﻋﻤـﻮﻣﯽ و ﮐﻠﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﺪم ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺨﺼﺺ وﯾﮋه در ﻫﻤﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﻓﻮق را می‌توان ﻧﺎم ﺑﺮد. نکته‌ای ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻮرد ساختمان‌های ﺑﻨﺎﯾﯽ ﺑـﻪ آن اﺷـﺎره ﮐـﺮد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﺣﺪاث این‌گونه ساختمان‌ها در ﮐﺸﻮر، ﺿﻮاﺑﻂ و دستورالعمل‌های ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨـﺪ ساخت‌وساز، ﭼﻨـﺪان موردتوجه ﻗـﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘـﻪ اﺳﺖ و ساختمان‌های ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻨﺎﯾﯽ اﮐﺜﺮاً در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟـﻪ آسیب‌ پذیرند.

روش های مقاوم سازی ساختمان بنایی

ساختمان‌های ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﻏﯿﺮﻣﺴﻠﺢ ساختمان‌هایی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ به‌جز دﯾﻮارﻫﺎی سازه‌ای (ﺑﺮﺷﯽ) ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﻓﺎﻗﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﺎزه ای ﻣﺸﺨﺼﯽ می‌باشند. به ﺳﺨﻦ دﯾﮕﺮ، در  ساختمان‌های بنایی، دﯾﻮارﻫﺎی ﺑﺮﺷﯽ ﺑﻨﺎﯾﯽ وﻇﯿﻔﻪ ﺗﺤﻤﻞ ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﺑﺎر ﺛﻘﻠﯽ و ﺟﺎﻧﺒﯽ زﻟﺰﻟﻪ را ﺑﺮ عهده‌ دارند. ﻟﺬا در اﺳﺘﺎﻧﺪارد 2800 اﯾﺮان ﺑﺮای تأمین ﻧﯿﺎز ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮﺷﯽ ﺳﺎختمان ﻫﺎی ﺑﻨﺎﯾﯽ ﻏﯿﺮﻣﺴﻠﺢ در ﻫﺮ ﺟﻬﺖ، از ﻣﻔﻬﻮم ﺣﺪاﻗﻞ دﯾﻮار ﻧﺴﺒﯽ سازه‌ای استفاده‌شده اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ در هر ﯾﮏ از اﻣﺘﺪادﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻨﺎﯾﯽ (ﺑﺎ ﮐﻼف و ﺑﯽ ﮐﻼف)، ﻣﻘﺪار دﯾﻮار ﻧﺴﺒﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻨﺪرج در اﯾﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ.

ساختمان‌های ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ، ﺑﻨﺎﻫﺎی ﺣﺠﯿﻤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﻨﮕﯿﻦ ساخته‌شده‌اند و ﻧﯿﺮوی ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﺼﺎﻟﺢ و فرم‌های سازه‌ ای ﺧﺎص وﻇﯿﻔﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﯿﺮوﻫﺎ و درنهایت ﭘﺎﯾﺪاری و ﻋﻤﻠﮑﺮد یکپارچه ﺑﻨﺎ را ﺑﺮ عهده‌ دارند. ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻼت و آﺟﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻓﺸﺎری ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ دارﻧﺪ وﻟﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﺟﺎﻧﺒﯽ و ﮐﺸﺸﯽ ﻣﻘﺎوﻣﺖ زﯾﺎدی ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﭘﺲ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﺗﻮان ﺧﻮد به‌یک‌باره ﺧﺮد می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر ﻓﺎﻗﺪ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ و شکل‌پذیری ﻫﺴﺘﻨﺪ.

ساختمان‌هایی که با آجر،سنگ و یا بلوک سیمانی ساخته‌شده‌اند و در آن ﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺑﺎرﻫﺎی ﻗﺎﺋﻢ ﺗﻮﺳﻂ دﯾﻮارﻫﺎی ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ تحمل می شود در ردﯾﻒ ساختمان‌های ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﻣﺤﺴﻮب می‌شود. ﭘﺲ از ورود آﻫﻦ ﺑﻪ ﺑﺎزار اﯾﺮان ساختمان‌های ﺧﺸﺘﯽ و ﮔﻠﯽ ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ساختمان‌های ﺑﻨﺎﯾﯽ ﺑﺪون ﮐﻼف دادﻧﺪ ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر آیین‌نامۀ 2800 ﺳﺎﺧﺖ ساختمان‌های ﺑﻨﺎﯾﯽ کلاف دار رواج ﭘﯿﺪا ﮐﺮد. ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺑﻌﺪ از وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ اﺳﺖ، ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺖ آن‌ها ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ آیین‌نامه 2800 زﻟﺰﻟﻪ اﯾﺮان ﺑﻮده ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺳﺮﭘﺎ ﺑﺮﺟﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧﯽ هیچ‌گونه آﺳﯿﺒﯽ ندیده‌اند ﭘﺎﺑﺮﺟﺎﺋﯽ ساختمان‌ها و ﻋﺪم رﯾﺰش سقف‌ها و دﯾﻮارﻫﺎ ازاین‌جهت قابل‌بحث می‌باشند ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖ ﻓﺮار و ﻋﺪم خسارت‌های ﺟﺎﻧﯽ در زﻟﺰﻟﻪ می‌شود ﮐﻪ اﯾﻤﻨﯽ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه می‌آورد. هرچند ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﺣﺪاث ساختمان‌های دارای اﺳﮑﻠﺖ ﻓﻠﺰی و ﺑﺘﻨﯽ رو ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ، اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ اﮐﺜﺮﯾﺖ ساختمان‌های ﻣﻮﺟﻮد در ﮐﺸﻮر از ﻧﻮع ساختمان‌های ﺑﻨﺎﯾﯽ می‌باشند. ازآنجاکه راه‌حل ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﭼﻨﯿﻦ خسارت‌هایی، های ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ، ﻟﺰوم ﺑﺮرﺳﯽ در ﻣﻮرد شیوه‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ های ﺑﻨﺎﯾﯽ ﻣﻮﺟﻮد به‌شدت اﺣﺴﺎس می‌شود. ﺷﻨﺎﺧﺖ دﻗﯿﻖ اﻧﻮاع آسیب‌های وارده ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﯾﺎﻓﺘﻦ روش‌های ﻣﻨﺎﺳﺐ مقاوم‌سازی ﺑﺎ ﺗﻘﻮﯾﺖ قسمت‌های اﺻﻠﯽ و ﺑﺎرﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و اﻓﺰودن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺎرﺑﺮ اﺿﺎﻓﯽ و ﻧﻮع ﺳﺎزه ﺑﻨﺎﯾﯽ می‌تواند راﻫﯽ ﺑﺮای دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻤﻨﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻟﺰﻟﻪ ﺑﺎشد.

ساختمان‌های مصالح بنایی چیست؟

منظور از ساختمان‌های ﻣﺼﺎﻟﺢ  بنایی ساختمان‌هایی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ آﺟﺮ,ﺑﻠﻮک ﺳﯿﻤﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﺳﻨﮓ ﯾﺎ ﺧﺸﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ می‌شوند و در آن‌ها ﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺑﺎرﻫﺎی ﻗﺎﺋﻢ ﺗﻮﺳﻂ دﯾﻮارﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﺗﺤﻤﻞ می‌گردد.ساختمان‌های ﺑﻨﺎﯾﯽ را می‌توان به دودسته ساختمان‌های ﺑﻨﺎﯾﯽ ﮐﻼف ﺑﻨﺪی ﺷﺪه و ساختمان‌های ﺑﺪون ﮐﻼف ﺑﻨﺪی ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد.

ساختمان مصالح بنایی

رفتار کلی ساختمان های بنایی در برابر نیروها

رفتار ساختمان‌های بنایی به عواملی مانند نیروی چسبندگی مصالح ساختمانی بستگی دارد که باعث پیچیدگی در بررسی رفتار سازه بنایی شده است.

ازآنجاکه ﻣﺼﺎﻟﺢ آﺟﺮ و ﻣﻼت به‌ شدت ﺗﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ هنگامی‌ که ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻧﯿﺮو ﻗﺮار می‌گیرند ﭘﺲ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻮد، یک‌باره دﭼﺎر ﺷﮑﺴﺖ ﺷﺪه و ﺧﺮد می‌شوند، برخلاف ﺑﺘﻦ ﻣﺴﻠﺢ و ﻓﻮﻻد ﮐﻪ ﭘﺲ از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻮد وارد ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻻﺳﺘﻮ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ و ﺳﭙﺲ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺷﺪه و ﺗﻐﯿﯿﺮ شکل‌های قابل‌ توجهی ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد.

درنتیجه ﺿﻌﻒ اﺳﺎﺳﯽ ساختمان‌های آﺟﺮی در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻟﺰﻟﻪ، ﮐﻤﺒﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻠﮑﻪ ﮐﻤﺒﻮد ﻧﺮﻣﯽ (شکل‌پذیری) اﺳﺖ ﻣﯿﺰان ﺧﺴﺎرت سازه‌های ﻧﺮم ﺗﺎ ﺣﺪودی ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺰرﮔﯽ زﻟﺰﻟﻪ اﺳﺖ و در زلزله‌ای ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺨﺮب ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﯿﺶ از7 ، در ﻧﺎﺣﯿﮥ ﻣﺮﮐﺰی زﻟﺰﻟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ آﺳﯿﺐ ﻣﺸﺎﻫﺪه می‌شود و از ﻣﺮﮐﺰ ﮐﻪ دور می‌شویم به‌تدریج از ﺷﺪت آﺳﯿﺐ ﮐﺎﺳﺘﻪ می‌شود.

مقاوم‌سازی ساختمان های بنایی چگونه انجام می شود؟

عوامل مؤثر در تخریب ساختمان‌ها با مصالح بنایی به موارد زیر دسته بندی می شوند:

• استفاده از آجرهای بی کفیت
• استفاده از ملات سست و ضعیف
• بی‌نظمی در پلان در جهت عمودی
• ضعف دیوارهای باربر
• کمبود المان‌های عمودی محدود کننده
• وجود کنسول و بالکن نامناسب

خسارات مشاهده شده در ساختمان‌های بنایی

از جمله خسارت ها و خرابی هایی که در ساختمان های بنایی مشاهده شده است می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اﯾﺠﺎد ﺗﺮک و ﺟﺪا ﺷﺪن دیوارها از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ
• فروریختن ﺧﺎرج از ﺻﻔﺤﻪ دﯾﻮارﻫﺎ
• اﯾﺠﺎد ترک‌های ﻣﻮرب ﮐﺸﺸﯽ در ﮐﻨﺎر بازشوها
• ﻓﺮورﯾﺨﺘﻦ دﯾﻮارﻫﺎی ﺑﺎرﺑﺮ و سقف‌ها
• از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ اﻧﺴﺠﺎم ﺳﻘﻒ و فروریزش آﺟﺮﻫﺎی ﻃﺎق ﺿﺮﺑﯽ
• ﺧﺴﺎرت در ﮔﻮﺷﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و فروریختگی ﺟﺰﺋﯽ

ترک خوردن دیوار در ساختمان بنایی در زلزله

روش‌ها مقاوم‌ سازی ساختمان‌های بنایی

ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻘﻒ

سقف طاق ضربی باید منسجم و در صورت نیاز صلب گردد. در سقف های طاق ضربی برای ایجاد انسجام و یکپارچگی از روش های زیر استفاده می شود:

1.1 ابتدا خاک، سنگ و نخاله روی آجرها را برداشته و مطابق شکل میلگردهایی را به تیرها جوش می دهند. سپس روی سقف بتن ریزی شده تا پوششی به ضخامت حداقل 5 سانتی متر روی تیرها ایجاد شود.

در مواردی که استفاده از روش فوق میسر و اقتصادی نباشد می توان از روشهای دیگر استفاده نمود، البته درجه صلبیت به اندازه روش گفته شده در بالا افزایش نمی یابد.

1.2 اندود سقف را از داخل هر اتاق به صورت ضربدری برداشته می شود و یک جفت میلگرد نمره 8 یا تسمه را مطابق با شکل، به زیر تیر آهن ها جوش داده می شود.

1.3 روی دیوارهای باربر، فاصله بین تیرها را تمیز کرده پس از جوش دادن سه میلگرد نمره 18 به تیرها روی آنها بتن ریزی به گونه ای انجام می شود که کلاف افقی به ارتفاع حداقل 25سانتی متر ایجاد شود.

جزئیات اجرای مقاوم سازی ساختمان بنایی با ایجاد کلاف جدید

روش و تکنیک مقاوم سازی با FRP

تکنیک پایه  که در طیف گسترده ای به کار می رود، شامل روش چسباندن نوارهای تولید شده پیش ساخته است. نکته ای که در اینجا وجود دارد این است که در راستای نوارهای FRP و یا الیافی که به کمک در محل به کامپوزیت FRP تبدیل می شوند، باید تا حدی که امکان اجرایی وجود دارد، در جهت محور اصلی تنشهای کششی عضو باشد.

مقاوم سازی دیوار بنایی با الیاف FRP

تقویت دیوارهای آجری بدون اعضای بتنی یا فولادی محیطی

الف: تقویت برشی

دیوارهایی که نسبت بعدی (ارتفاع به طول) کمی دارند دچار شکست برشی شده و ترک های قطری در آنها ظاهر می شوند. مود شکست در این حالت به صورت ترد در دیوار رخ می دهد.

برای جبران ضعف برشی دیوار، صفحات FRP در راستای طول دیوار و به صورت افقی در دو وجه دیوار نصب می گردد. نحوه عملکرد FRP بدین صورت می باشد که پس از ایجاد ترک های برشی در دیوار، کرنش در ّFRP در آن منطقه افزایش یافته و نیروها به FRP منتقل می گردد. نتایج نشان میدهد تقویت برشی دیوار با FRP سبب افزایش مقاومت و شکل پذیری دیوار می گردد.

ب: تقویت خمشی

برای جبران ضعف خمشی دیوار، صفحات FRP در راستای ارتفاع و به صورت قائم در دو طرف نصب می گردد.

در صورتی که به منظور افزایش مقاومت خمشی بر روی دیوار به صورت ارتفاعی استفاده شود، لازم است که انتهای آن به نحو مناسبی در پای دیوار مهار گردد تا نیروهای درون این صفحات به تکیه گاه پای دیوار انتقال یابد. برای مهار انتهای صفحات خمشی می توان از مقطع نبشی فولادی در مجاورت تکیه گاه دیوار که بر آن پیچ می گردد و یا از صفحه برشی FRP عمود بر لایه FRP خمشی در انتهای لایه استفاده نمود.

مقاوم سازی دیوار بنایی با الیاف FRP

در صورتیکه از هر دو تقویت خمشی و برشی به صورت قرارگیری الیاف به طور افقی و عمودی بر روی دیوار به صورت توام استفاده گردد افزایش سختی، مقاومت و شکل پذیری بیشتر از حالتهای قبل است. در این سیستم قرارگیری الیاف به صورت افقی خود مهار کننده الیاف خمشی می باشند.

تعبیه میلگرد در دیوار و روکش بتنی

یکی از روشهای موثر تقویت ساختمانهای موجود ایجاد روکش بتنی روی دیوارهاست. در این روش شبکه ای از میلگردهای افقی و قائم روی دیوار نصب می شود و سپس بر روی آن بتن می پاشند.
استفاده از روکش بتنی برای سازه های بتنی و آجری نتایج مفیدی دربرداشته و تجربه نشان م یدهد که بتن پاشیده شده به خوبی درزها را پر کرده، اتصال  مناسبی را فراهم می آورد. در این روش سطوح آجری کاملاً تمیز می شوند و برای ایجاد چسبندگی بیشتر سطوح صاف زخمی می گردند. قبل از پاشیدن بتن، زیرکار را کمی تر می کنند اما نه چندان که بتن فرو ریزد.
همچنین قبل از شروع، قسمتهایی از زیرکار را که خرد شده یا سست است تراشیده و عمل پاشش در چند لایه صورت می گیرد تا گودشدگی به حداقل برسد و در نقاطی که پاشش خوب انجام نشده و به عوارضی همچون گودشدگی، برآمدگی و یا پوسته شدن، انجامیده است بتن تراشیده، دوباره پاشیده می شود.
با ایجاد روکش بتنی در سطوح بیرونی یا درونی دیوارهای آجری می توان مقاومت لرزه ای ساختمان را به طور چشمگیری افزایش داد، آنگاه این دیوارهای آجری- بتنی می توانند مانند دیوارهای برشی بتنی نیروی جانبی زلزله را بگیرند.
برای ایجاد روکش بتنی باید در دیوار شیارهای قائم ایجاد کرد تا پس از پاشیدن بتن این شیارها همچون کلاف قائم عمل کرده و علاوه بر تقویت مقاومت خمشی دیوار، روکش بتنی و دیوار آجری را به طور مناسبی با هم یکپارچه کنند.

مقاوم سازی ساختمان بنایی با ایجاد روکش بتنی

استفاده از میلگرد ها در مرحله خطی اثری در افزایش مقاومت و سختی ندارد و میلگرد ها باعث افزایش مقاومت وسختی در مرحله پلاستیک می شوند و این افزایش تا مرحله جاری شدن میلگردها ادامه می یابد و پس از آن افت نمودار اتفاق می افتد. با افزایش حجم میلگرد نیز سختی و مقاومت دیوار در مرحله خطی تغییر نمی کند. ولی در مرحله پلاستیک باعث افزایش سختی ومقاومت نسبت به حالت های قبلی می شود و این افزایش تا مرحله جاری شدن میلگردها ادامه می یابد ولی پس از آن افت می کند. با مقایسه الگوی گسترش در دیوار های بدون تقویت و تقویت شده می توان به این نتیجه رسید که شکست غالب، شکست برشی است. اما استفاده ازمیلگردها باعث پراکندگی ترک ها شده و از تخریب زود هنگام دیوار جلوگیری می کنند.

فاصله کلاف های قائم S می تواند بین 2 تا  2.5 متر باشد. در کنار بازشوها حتما باید کلاف قائم قرار گیرد. ایجاد کلاف افقی گرچه می تواند عملکرد روکش را بهبود بخشد اما به سبب آنکه بارهای قائم به دیوار آجری وارد می شوند، کندن شیار افقی می تواند خطرناک باشد و لذا استفاده از کلافهای افقی ایجاد شده با روکش بتنی توصیه نمی شود.
در موردی که ایجاد روکش در سطوح بیرونی ممکن نباشد باید سطوح داخلی را روکش کرد. باید توجه داشت که در محل اتصال دیوار به سقف، روکش قطع می شود و در نتیجه نیروهای خمشی وارد به روکش در طبقه بالا به طبقه پایین منتقل نمی شوند.

استقرار دیوارهای جدید

در حین زلزله، ساختمانهای نامتقارن در معرض اثرات پیچش واقع می شوند. با جداسازی قسمتهایی از ساختمان می توان مرکز جرم را بر مرکز سختی منطبق نمود که در این صورت پیچش در ساختمان اتفاق نمی افتد. همچنین با ایجاد دیوارهای جدید (مصالح بنایی) می توان واحدهایی را به طور اختصاصی قرینه نمود.

ضمناً استقرار دیوارهای متقاطع، قدرت باربری بیشتری برای دیوارهای طویل ساختمانهایی نظیرخوابگاهها، مدارس و غیره فراهم می نماید. تنها باید دقت شود که تغییرات معماری بوجود آمده باعث از بین رفتن کاربری های مدنظر نگردد.

مساله اصلی در این چنین اصلاحاتی، ایجاد گیرداری بین دیوارهای جدید و قدیم می باشد. عموماً با استفاده از کلیدهای فولادی و بتنی تعبیه شده در دیوارهای قدیمی این گیرداری تامین می شود.
در استقرار دیوارهای جدید باید به یک نکته توجه داشت که دیوار جدید باید در طول مدت بهره برداری ساختمان مستقر بوده و هیچگاه برداشته نشود. بنابراین در مقاوم سازی ساختمانهایی که امکان تغییر کاربری دارند باید همواره به این نکته توجه نمود که پس از تغییرات کاربری دیوارهای جدید از معماری ساختمان حذف نشود.

سوالات متداول

روش‌ها مقاوم‌ سازی ساختمان‌های بنایی کدام است؟

روش‌ها مقاوم‌ سازی ساختمان‌های بنایی عبارتند از: ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻘﻒ، روش و تکنیک مقاوم سازی با FRP،تعبیه میلگرد در دیوار و روکش بتنی، و استقرار دیوارهای جدید

مقاوم سازی برشی دیوار مصالح بنایی با FRP چگونه است؟

برای جبران ضعف برشی دیوار، صفحات FRP در راستای طول دیوار و به صورت افقی در دو وجه دیوار نصب می گردد.

مقاوم سازی خمشی دیوار مصالح بنایی با FRP چگونه است؟

برای جبران ضعف خمشی دیوار، صفحات FRP در راستای ارتفاع و به صورت قائم در دو طرف نصب می گردد.

خسارات مشاهده شده در ساختمان‌های بنایی به هنگام زلزله کدام است؟

از جمله خسارت ها و خرابی هایی که در ساختمان های بنایی مشاهده شده است می توان به موارد زیر اشاره کرد: اﯾﺠﺎد ﺗﺮک و ﺟﺪا ﺷﺪن دیوارها از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ، فروریختن ﺧﺎرج از ﺻﻔﺤﻪ دﯾﻮارﻫﺎ، اﯾﺠﺎد ترک‌های ﻣﻮرب ﮐﺸﺸﯽ در ﮐﻨﺎر بازشوها

شما امنیت خاطر نسبی را فراهم کند.