منابع تولید فاضلاب و الاینده ها و روش کاهش فاضلاب

فاضلاب چیست؟

به زبان ساده فاضلاب، به آبی گفته می‌شود که در نتیجه مصرف شدن آلوده شده و دیگر قابل استفاده نیست. فاضلاب‌ها را می‌توان به صورت زیر تقسیم بندی کرد.

• فاضلاب بهداشتی: شامل فاضلاب خانگی، فاضلاب اماکن تجاری و فاضلاب مؤسسات عمومی؛
• فاضلاب خانگی: شامل فاضلاب سرویس‌های بهداشتی خانه‌ها، مغازه‌ها، فروشگاه‌ها؛
• فاضلاب صنعتی: آب تولید شده از مصرف کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و مجموعه‌های صنعتی؛
• فاضلاب کشاورزی: فاضلاب‌های بوجود آمده از فعالیت‌های کشاورزی؛
• فاضلاب سطحی یا سیلاب: شامل آب‌های ناشی از ذوب برف و یخ و یا بارندگی

در این بین فاضلاب‌های صنعتی به دلیل مصرف بالا و تنوع نوع آلاینده‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و همواره تصفیه فاضلاب‌های صنعتی با دستگاه تصفیه آب صنعتی 10 متر مکعب؛ چالش‌های بیشتری دارد.

فاضلاب‌های صنعتی، محصولات جانبی کارخانجات تولیدی هستند. کارخانجات مختلفی که می‌توانند مواد غذایی، پوشاک، نوشیدنی، کاغذ و انواع مواد شیمیایی مورد نیاز ما را تولید کنند. در تمامی این محصولات آب بعنوان یک ماده مصرفی در بخشی از فرایند تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به تنوع کارخانجات صنعتی و حجم بالای فاضلاب صنعتی در کشور نیازمند شناسایی روش‌های مناسب برای مدیریت فاضلاب‌های صنعتی هستیم.

آشنایی با مواد آلوده کننده آب

انواع مختلف فعالیت‌های انسانی مواد آلاینده مختلفی ایجاد می‌کنند که ممکن است با راه یافتن به منابع آب، باعث آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی شوند.

فضولات انسانی و حیوانی حاوی باکتری و نیترات

نیترات و باکتری دو ماده آلاینده مهم هستند که فضولات انسانی و حیوانی یافت می‌شوند. چاه های فاضلاب و ها می‌توانند باعث آلودگی باکتریایی و نیتراتی آب شوند. همچنین هایی که از حیوانات را نگهداری می کنند. هم سیستم های سپتیک تانک، چاه های فاضلاب، پکیج  دستگاه تصفیه آب بزرگ و هم فضولات حیوانی باید طوری مدیریت شوند که از آلودگی جلوگیری شود. محل های جمع‌آوری فاضلاب و زباله ها نیز می‌توانند منشا آلودگی باشند.

کودکان و سالمندان و افراد دچار نقص دستگاه ایمنی به علت ایدز یا سرطان به باکتری‌ های منتقل شونده از آب حساس ترند. کودهای شیمیایی نیز ممکن است مشکل نیترات را تشدید کنند. نیترات زیاد برای نوزادان خطرناک است و ممکن است باعث ایجاد “سندروم نوزاد کبود” شود که ناشی از اختلال انتقال اکسیژن در خون است.

در دامدار‌ی های صنعتی و متمرکز هزاران حیوان در فضای کوچکی بزرگ می شود. مقدار زیاد فضولات حیوانی در این نوع دامداری ها ممکن است سلامت منابع آب را تهدید کند. در این موارد باید روش مناسبی برای دفع فضولات به کار رود. نمک‌های ناشی از مقادیر زیاد فضولات نیز ممکن است، آب‌های زیرزمینی را آلوده کند. همچنین فاضلاب و پساب تولیدی در این واحدها باید توسط ، تصفیه شده تا عوامل آلودگی آنها از بین بروند.

فلزات سنگین

فعالیت هایی مانند حفر و ساختمان سازی ممکن است مقادیر زیادی از فلزات سنگین را به منابع آب زیرزمینی مجاور وارد کند. برخی از باغ های قدیمی ممکن است حاوی مقادیر زیادی آرسنیک باشند که زمانی به عنوان آفت کش به کار می‌رفت. این فلزات در مقادیر بالا برای سلامتی خطرناک هستند.

کود‌ها و آفت کش ها

کشاورزان برای افزایش رشد محصولات و جلوگیری از آسیب حشرات از کودها و حشره کش ها استفاده می کنند. این ترکیبات همچنین در باغ های حومه شهر نیز به کار می رود. در این ترکیبات ممکن است نهایتا به آب‌ های زیرزمینی راه یابد. این نوع آلودگی به انواع و مقادیر مواد شیمیایی مورد استفاده و کاربرد آنها بستگی دارد. شرایط محیطی محلی مانند نوع خاک یا میزان بارش باران و برف فصلی نیز بر این نوع آلودگی موثر است.

بسیاری از کودها حاوی اشکالی از نیتروژن هستند که می تواند به صورت ماده زیانبار نیترات درآید. این نیترات به سایر منابع نیترات که در بالا ذکر شد، اضافه می شود. برخی از سیستم های زهکشی زیرزمینی در کشاورزی کودها و آفت کش‌ ها را در خود جمع می کنند. این آب آلوده می تواند باعث آلودگی آب های زیر زمینی و نهرها و رودخانه های محلی شود که باید توسط تصفیه شود. به علاوه مواد شیمیایی مورد استفاده برای نابود کردن حشرات و سایر بندپایان مزاحم در ساختمان ها نیز ممکن است آلاینده باشد. باز میزان مشکل ایجاد شده به مقدار و نوع ماده شیمیایی مورد استفاده برای این کار دارد. همچنین نوع خاک و مقدار آبی که از خاک می گذرد، در میزان آلودگی موثر است.

مواد و فاضلاب های صنعتی

بسیاری از مواد شیمیایی زیانبار به طور گسترده‌ای در صنایع و کارخانجات محلی به کار می روند. این مواد ممکن است اگر به درستی دفع نشوند، باعث آلودگی آب‌ آشامیدنی شوند.
شایع ترین منابع آلاینده صنعتی عباتند از:

• کارخانه های محلی: اینها شامل کارخانه های مجاور، طرح های صنعتی، و حتی کسب‌ و کار های کوچکی مانند پمپ بنزین و خشک شویی ها می شود. در همه این مکان ها به انواع گوناگونی از مواد شیمیایی به کار می رود که به دفع با مراقبت دقیق دارد. دفع نادرست و رها شدن این مواد شیمیایی یا پسمانده های صنعتی می تواند منابع آب زیرزمینی را تهدید کند.
• نشت تانک ها و لوله های زیرزمین: ، مواد شیمیایی و فاضلاب هایی که در محفظه ها یا لوله های زیرزمینی ذخیره می شوند، ممکن است نهایتا به آب های زیرزمینی راه یابند. این لوله ها و تانک ها اگر به درستی ساخته یا نصب نشوند، نشت خواهند داد. تانک ها یا لوله‌ های فولادی ممکن است به مرور زمان خورد شوند. امکان نشت تانک های حاوی نفت یا مواد شیمیایی در مزارع قدیمی و به حال خود رها شده بسیار زیاد است.
• محل های جمع آوری فاضلاب: بسیاری از محل های جدید جمع آوری فاضلاب ها و پسماند ها طوری ساخته شده اند که نشت نکنند. اما بروز سیلاب ها ممکن است از این موانع بگذرد و آب آلوده شود. در محل های قدیمی نگهداری فاضلاب که به درستی ساخته نشده اند، ممکن است انواع مختلفی از مواد آلاینده به آب های زیرزمینی نشت کند.

فاضلاب های خانگی

دفع نادرست ترکیبات خانگی که به طور بسیار رایجی مورد استفاده قرار می گیرد، ممکن است آب های زیرزمینی را آلوده کند. از جمله این مواد حلال‌‌ ها، روغن موتور استفاده شده، رنگ ها، حلال های رنگ ها. حتی صابون و مواد شوینده و پاک‌کننده ممکن است نهایتا آب آشامیدنی را آلوده کنند. این وضعیت معمولا هنگامی که چاه های فاضلاب و سپتیک تانک ها نامناسبی مورد استفاده می گیرد، رخ می دهد.

سرب و مس

وسایل لوله کشی خانگی شایع ترین منبع سرب و مس در آب آشامیدنی هستند. آب ممکن است به تدریج باعث خورده شدن لوله ها شود و این مواد به درون آب خانه نشت کند. میزان اسیدی یا قلیایی بودن آب ورودی خانه (که با pH بیان می‌‌شود) در میزان خورده شدن لوله ها موثر است. درجه حرارت یا میزان مواد معدنی آب هم در این زمینه نقش دارد. سرب و مس در لوله ها، سه‌ راهی ها یا سایر وسایل مربوط به آب مانند شیر ها و سینک ظرفشویی به کار می روند.

سرب می تواند باعث آسیب جدی به مغز، کلیه ها، دستگاه عصبی و سلو‌ل های قرمز خون شود. قدمت وسائل و موادی که در لوله کشی خانه به کار رفته اند هم مهم است، به خصوص در مورد لوله های مسی و سه راهی حاوی سرب. این فلزات حتی در مقادیر کم می توانند زیانبار باشند.

سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا میزان مجاز سرب را در آب آشامیدنی 15 بخش در هر یک میلیارد بخش تعیین کرده است. در دهه های اخیر نیز در این کشور تنها به لوله‌ ها، سه راهی ها و شیر های بدون سرب اجازه استفاده در سیستم‌ های آب آشامیدنی داده می شود.

منبع : shjoygoal