خلاصه کتاب گردشگری و ژئوتوریسم با محوریت ایران ( نویسنده عارف شیرازی، عادل شیرازی، حسن کلانکی )
خلاصه کتاب گردشگری و ژئوتوریسم با محوریت ایران ( نویسنده عارف شیرازی، عادل شیرازی، حسن کلانکی )
کتاب «گردشگری و ژئوتوریسم با محوریت ایران» اثر عارف شیرازی، عادل شیرازی و حسن کلانکی، منبعی جامع برای درک عمیق صنعت گردشگری و زمین گردشگری در کشور است. این کتاب به بررسی مبانی، انواع، چالش ها و پتانسیل های بی نظیر ژئوتوریسم در ایران می پردازد و راهنمایی ارزشمند برای دانشجویان، پژوهشگران و فعالان این حوزه فراهم می آورد.
این اثر به دلیل جامعیت و رویکرد کاربردی خود، به مرجعی قابل اعتماد برای علاقه مندان به توسعه پایدار گردشگری و کشف جاذبه های زمین شناختی ایران تبدیل شده است. کتاب با ساختاری مدون، ابتدا به تبیین مفاهیم بنیادین گردشگری پرداخته و سپس، تمرکز خود را بر ژئوتوریسم معطوف می کند. نویسندگان با تحلیل وضعیت کنونی و چالش های پیش روی این صنعت در ایران، راهکارهای عملی و توصیه های مؤثری برای ارتقاء آن ارائه می دهند. همچنین، بخش قابل توجهی از کتاب به معرفی تفصیلی جاذبه های ژئوتوریسم ایران اختصاص یافته که آن را به یک راهنمای عملی برای کشف این گنجینه های طبیعی تبدیل می کند.
معرفی نویسندگان: پیشگامان حوزه ژئوتوریسم ایران
کتاب «گردشگری و ژئوتوریسم با محوریت ایران» ثمره همکاری و دانش عمیق سه متخصص برجسته در حوزه های مرتبط با گردشگری و علوم زمین است. عارف شیرازی، عادل شیرازی و حسن کلانکی با تخصص های مکمل خود، توانسته اند اثری خلق کنند که از جنبه های نظری و عملی غنی و راهگشا باشد. عارف شیرازی و عادل شیرازی در تألیف کتب و مقالات متعددی در زمینه دفاع شخصی، حفاظت و سلامتی فعال بوده اند که نشان دهنده دقت و نظم فکری آن ها در تدوین مطالب است. حسن کلانکی نیز با سابقه تألیفاتی چون «گچ، طلای سفید (از طبیعت تا صنعت)» و «مدیریت نقش ها در کار گروهی»، رویکردی چندوجهی به مسائل ارائه می دهد.
این نویسندگان با تکیه بر دانش تخصصی و تجربه خود، نقش مهمی در غنی سازی ادبیات علمی و عملی حوزه گردشگری و ژئوتوریسم در ایران ایفا کرده اند. تمرکز آنان بر محوریت ایران، کتاب را به منبعی بومی و کاربردی برای مخاطبان فارسی زبان تبدیل کرده و به درک بهتر پتانسیل ها و چالش های خاص این سرزمین کمک شایانی می کند. این اثر نه تنها به دانشجویان و پژوهشگران، بلکه به فعالان صنعت گردشگری و علاقه مندان به طبیعت و فرهنگ ایران، بینش های ارزشمندی ارائه می دهد.
فصل اول: مبانی و کلیات گردشگری؛ الفبای سفر و صنعت آن
نخستین فصل کتاب به طرح ریزی پایه های نظری و تعاریف بنیادی در صنعت گردشگری می پردازد. این بخش برای هر خواننده ای که قصد ورود به دنیای پیچیده و گسترده گردشگری را دارد، ضروری است. ابتدا به پرسش های اساسی «توریسم چیست؟» و «گردشگر کیست؟» پاسخ داده می شود. توریسم یا جهانگردی، فراتر از یک مسافرت تفریحی، شامل هرگونه جابه جایی می شود که فرد را از محیط کار یا زندگی روزمره خود خارج می سازد. گردشگر نیز فردی است که با هدف های مختلف، از محیط اقامت دائم خود به مکان دیگری سفر می کند.
انواع گردشگری با تمرکز بر ایران
کتاب به گونه شناسی جامع انواع گردشگری می پردازد و هر یک را با مثال های مرتبط با ایران تشریح می کند. این تنوع شامل موارد زیر است:
- گردشگری شهری (Urban Tourism): بازدید از شهرهای بزرگ و مراکز تاریخی و فرهنگی (مانند تهران، اصفهان، شیراز).
- گردشگری روستایی (Rural Tourism): سفر به روستاها برای تجربه سبک زندگی محلی و طبیعت (مانند روستاهای ماسوله، ابیانه).
- گردشگری قومی (Ethnic Tourism): آشنایی با فرهنگ ها و آداب و رسوم اقوام مختلف ایران (مانند بازدید از عشایر).
- گردشگری آموزشی (Educational Tourism): شرکت در دوره های آموزشی، کارگاه ها یا بازدیدهای علمی.
- گردشگری ادبی (Literary Tourism): بازدید از مکان های مرتبط با زندگی و آثار شاعران و نویسندگان برجسته (مانند آرامگاه حافظ و سعدی).
- گردشگری اجتماعی (Social Tourism): سفرهای گروهی با هدف های اجتماعی یا بازدید از خویشاوندان.
- گردشگری فرهنگی (Cultural Tourism): محوریت این نوع گردشگری بر میراث فرهنگی، تاریخی و هنری یک منطقه است. ایران با تمدن غنی خود، پتانسیل عظیمی در این زمینه دارد (مانند تخت جمشید، میدان نقش جهان).
- گردشگری تجاری (Business Tourism): سفرهای کاری، شرکت در نمایشگاه ها و کنفرانس ها.
- گردشگری تفریحی (Recreation Tourism): سفر برای استراحت و لذت بردن از فعالیت های تفریحی.
- گردشگری ماجراجویانه (Adventure Tourism): فعالیت هایی چون کوهنوردی، غارنوردی، و بیابان گردی (مانند صعود به دماوند، کاوش در غار علی صدر).
- گردشگری ورزشی (Sport Tourism): شرکت یا تماشای رویدادهای ورزشی.
- گردشگری پایدار (Sustainable Tourism): رویکردی که تأثیرات منفی زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی را به حداقل می رساند و به حفظ منابع کمک می کند.
- گردشگری سلامت (Health Tourism): سفر برای دریافت خدمات درمانی، چشمه های آب گرم و استراحت در محیط های آرام.
- طبیعت گردی – بوم گردی (Ecotourism): تمرکز بر بازدید از مناطق طبیعی بکر با حداقل آسیب زیست محیطی و آموزش (مانند جنگل های هیرکانی، کویر لوت).
همچنین، در این فصل به ارکان اصلی صنعت گردشگری شامل جاذبه ها، تسهیلات، خدمات و گروه های ذی نفع پرداخته می شود. شناخت این ارکان برای توسعه و مدیریت صحیح این صنعت حیاتی است. گروه های ذی نفع، از جمله جامعه محلی، سرمایه گذاران، دولت و سازمان های غیردولتی، همگی در شکل گیری و پایداری صنعت گردشگری نقش کلیدی ایفا می کنند. ویژگی های منحصربه فرد این صنعت مانند غیرقابل ذخیره سازی بودن خدمات، وابستگی به محیط و پویایی آن نیز مورد تحلیل قرار می گیرد.
فصل دوم: عرضه و تقاضا و پیامدهای گردشگری؛ نگاهی به ساختار و اثرات
فصل دوم کتاب به پویایی های عرضه و تقاضا در صنعت گردشگری و همچنین پیامدهای چندوجهی آن می پردازد. درک این مفاهیم برای برنامه ریزی استراتژیک و توسعه پایدار گردشگری در ایران ضروری است.
شناخت محصول گردشگری و زیرساخت ها
محصول گردشگری تنها شامل جاذبه ها نیست، بلکه مجموعه ای از زیرساخت ها و خدمات است که تجربه سفر را شکل می دهند. این زیرساخت ها شامل موارد زیر می شوند:
- زیرساخت های فیزیکی: حمل ونقل (فرودگاه ها، جاده ها، راه آهن)، ارتباطات (اینترنت، تلفن)، انرژی و آب.
- خدمات اقامتی: هتل ها، اقامتگاه های بوم گردی، مهمان پذیرها.
- خدمات غذایی: رستوران ها، کافه ها.
- خدمات تفریحی و فرهنگی: مراکز تفریحی، موزه ها، گالری ها.
- خدمات پشتیبانی: آژانس های مسافرتی، راهنمایان تور، مراکز اطلاعات گردشگری.
کتاب به تفصیل به بخش های شش گانه خدمات و تسهیلات گردشگری اشاره می کند که شامل حمل ونقل، اقامت، پذیرایی، تفریح و سرگرمی، خدمات آژانس های مسافرتی و خدمات راهنمایی تور است. کیفیت و دسترسی به این خدمات، مستقیماً بر تجربه گردشگر و در نتیجه، تقاضا تأثیر می گذارد.
اثرات گردشگری: اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی
گردشگری، صنعتی با پیامدهای گسترده است که می تواند تأثیرات مثبت و منفی بر جوامع میزبان و محیط زیست داشته باشد. کتاب، این آثار را در ابعاد مختلف تحلیل می کند:
- اثرات اقتصادی صنعت گردشگری:
- فرصت های شغلی: ایجاد مشاغل مستقیم و غیرمستقیم در بخش های مختلف (هتل داری، حمل ونقل، صنایع دستی).
- درآمدزایی: ورود ارز خارجی و افزایش درآمد ملی از طریق هزینه کرد گردشگران.
- توسعه زیرساخت ها: سرمایه گذاری در زیرساخت های حمل ونقل، ارتباطات و رفاهی که به نفع جامعه محلی نیز هست.
- توزیع درآمد: کمک به توزیع ثروت در مناطق کمتر توسعه یافته و روستایی.
- اثرات فرهنگی و اجتماعی صنعت گردشگری:
- حفظ میراث فرهنگی: ترغیب به نگهداری و مرمت اماکن تاریخی و فرهنگی.
- تعاملات فرهنگی: تبادل فرهنگ و افزایش درک متقابل میان گردشگران و جوامع محلی.
- تقویت هویت محلی: تشویق به حفظ سنت ها و آداب و رسوم بومی.
- چالش های اجتماعی: افزایش قیمت ها، تغییرات در سبک زندگی محلی و گاهی اوقات نارضایتی های اجتماعی.
- اثرات زیست محیطی گردشگری:
- چالش ها: افزایش مصرف منابع (آب و انرژی)، تولید زباله، تخریب زیستگاه های طبیعی (در صورت عدم مدیریت صحیح).
- فرصت ها: افزایش آگاهی نسبت به محیط زیست، تأمین مالی برای حفاظت از مناطق طبیعی و حیات وحش (از طریق بوم گردی و ژئوتوریسم پایدار).
در مجموع، این فصل با نگاهی همه جانبه به مزایا و معایب توسعه گردشگری، لزوم رویکردی هوشمندانه و پایدار را برای بهره برداری حداکثری از پتانسیل های این صنعت و به حداقل رساندن پیامدهای منفی آن گوشزد می کند.
توسعه پایدار گردشگری تنها به معنی افزایش تعداد گردشگر نیست، بلکه نیازمند مدیریت منابع، حفظ محیط زیست و احترام به فرهنگ های محلی است تا نسل های آینده نیز بتوانند از این مواهب بهره مند شوند.
فصل سوم: انگیزه ها، چالش ها و آمار؛ صنعت گردشگری ایران در یک نگاه
فصل سوم کتاب به بررسی عوامل انگیزشی برای سفر، موانع پیش روی صنعت گردشگری در ایران و ارائه آمارهای مرتبط می پردازد. این بخش تصویری واقع بینانه از وضعیت کنونی و آینده این صنعت در کشور ارائه می دهد.
تغییرات پیش روی گردشگری در آینده
صنعت گردشگری همواره در حال تحول است و عوامل متعددی بر انگیزه های سفر گردشگران در آینده تأثیرگذار خواهند بود. این عوامل شامل پیشرفت های تکنولوژیک، تغییرات اقلیمی، تغییر در سبک زندگی و ارزش های نسل های جدید، و همچنین پویایی های اقتصادی و سیاسی جهانی می شوند. کتاب به این تغییرات بالقوه اشاره کرده و لزوم سازگاری صنعت گردشگری ایران با این روندها را مورد تأکید قرار می دهد. از جمله مهمترین عوامل می توان به رشد سفر با انگیزه های خاص مانند گردشگری سلامت، آموزشی و ماجراجویانه اشاره کرد که نیازمند توسعه زیرساخت ها و خدمات متناسب با این سلایق است.
۱۰ چالش اصلی صنعت گردشگری در ایران
کتاب به دقت ۱۰ چالش کلیدی را که مانع از رشد و توسعه کامل صنعت گردشگری در ایران می شوند، شناسایی و تشریح می کند. این چالش ها، نیازمند راه حل های جامع و هماهنگ از سوی بخش دولتی و خصوصی هستند:
- ظرفیت اندک فرودگاه های بین المللی: بسیاری از فرودگاه های کشور، به ویژه در شهرهای کوچک تر، فاقد ظرفیت کافی برای پذیرش پروازهای بین المللی و خدمات مناسب هستند.
- کمبود واحدهای اقامتی: تعداد هتل ها و اقامتگاه های با کیفیت و استاندارد جهانی، به ویژه در مقاصد محبوب گردشگری، ناکافی است.
- کاستی های حمل ونقل: سیستم حمل ونقل عمومی بین شهری و بین المللی (هوایی، زمینی، ریلی) نیازمند توسعه و نوسازی است.
- آموزش نامناسب نیروی انسانی: فقدان برنامه های آموزشی جامع و استاندارد برای راهنمایان تور، کارکنان هتل و سایر بخش های خدماتی.
- وضعیت نامطلوب سرویس های بهداشتی: بسیاری از سرویس های بهداشتی عمومی در مسیرها و اماکن گردشگری، از نظر بهداشت و امکانات در سطح مطلوبی قرار ندارند.
- کیفیت ارائه خدمات و کمبود مراکز رفاهی: کیفیت خدمات در بسیاری از مراکز اقامتی و تفریحی با استانداردهای جهانی فاصله دارد و مراکز رفاهی کافی برای گردشگران خارجی وجود ندارد.
- عدم تنوع غذایی در منوی رستوران ها: بسیاری از رستوران ها، به ویژه در مناطق توریستی، منوی محدود و تکراری دارند و به تنوع ذائقه های بین المللی توجه کافی نمی شود.
- عدم ساماندهی اماکن تاریخی: بسیاری از اماکن تاریخی نیازمند مرمت، نگهداری و ساماندهی بهتر برای ارائه تجربه مطلوب به گردشگران هستند.
- زیرساخت های مالی نامساعد: مشکلات مرتبط با انتقال پول، استفاده از کارت های اعتباری بین المللی و سرمایه گذاری خارجی در این بخش.
- کمبود اطلاع رسانی و بازاریابی مؤثر: ایران در معرفی جاذبه های خود به بازارهای جهانی و بازاریابی هدفمند ضعیف عمل کرده است.
اوضاع گردشگری ایران و جایگاه جهانی
کتاب با ارائه آمارهای بین المللی و مقایسه ایران با کشورهای منتخب در حوزه گردشگری، جایگاه واقعی کشور را مشخص می کند. علیرغم پتانسیل های بی نظیر تاریخی، فرهنگی و طبیعی، ایران هنوز نتوانسته است سهم قابل توجهی از بازار جهانی گردشگری را به خود اختصاص دهد. این آمارها، اهمیت رفع چالش های فوق و اجرای توصیه های مفید را برجسته می سازند. توصیه های کتاب شامل برنامه ریزی استراتژیک، سرمایه گذاری در زیرساخت ها، توسعه آموزش، بازاریابی فعال و تسهیل قوانین و مقررات است.
فصل چهارم: ژئوتوریسم (زمین گردشگری)؛ کشف زیبایی های زمین شناختی ایران
فصل چهارم کتاب به یکی از مهم ترین و نوظهورترین شاخه های گردشگری، یعنی ژئوتوریسم یا زمین گردشگری، اختصاص دارد. این بخش به تفصیل به تعریف، اصول، مزایا و پتانسیل های ژئوتوریسم در ایران می پردازد.
ژئوتوریسم چیست؟
ژئوتوریسم شاخه ای از گردشگری پایدار است که بر بازدید از جاذبه های زمین شناختی و ژئومورفولوژیکی (اشکال و پدیده های سطح زمین) با هدف آموزش، لذت بردن از زیبایی های طبیعی و حفظ میراث زمین شناختی تمرکز دارد. یک ژئوتوریست معمولاً علاقه مند به درک فرآیندهای زمین شناختی، تاریخ زمین و ارتباط آن با محیط زیست و فرهنگ محلی است. اصول ژئوتوریسم شامل حفظ منابع زمین شناختی، آموزش و افزایش آگاهی عمومی، مشارکت جوامع محلی و توسعه اقتصادی پایدار است.
مزایای ژئوتوریسم گسترده است و شامل ایجاد فرصت های شغلی، افزایش درآمد برای جوامع محلی، تقویت هویت فرهنگی و محلی از طریق پیوند با میراث زمین شناختی، و تشویق به حفاظت از سایت های زمین شناختی ارزشمند می شود. همچنین، ژئوتوریسم ابزاری قدرتمند برای آموزش عمومی در مورد علوم زمین و اهمیت حفاظت از آن است.
مفهوم ژئوپارک و اهمیت آن
ژئوپارک یک منطقه جغرافیایی واحد با مرزهای مشخص و وسعت کافی است که دارای میراث زمین شناختی با اهمیت بین المللی، ملی یا منطقه ای باشد. این منطقه از طریق مدیریت جامع و حفاظت از میراث زمین شناختی و سایر میراث های طبیعی و فرهنگی خود، توسعه اقتصادی پایدار جوامع محلی را ارتقاء می دهد. ژئوپارک ها در جهان به عنوان ابزاری مؤثر برای توسعه منطقه ای و جذب گردشگر با رویکرد پایدار شناخته شده اند.
ایران با تنوع زمین شناختی بی نظیر خود، پتانسیل عظیمی برای ایجاد ژئوپارک ها دارد. تنها ژئوپارک ثبت شده ایران در یونسکو، ژئوپارک قشم است که گنجینه ای از پدیده های زمین شناختی، زیستی و فرهنگی را در خود جای داده است. عوامل پیدایش تنوع زمین شناختی در ایران، از جمله قرار گرفتن در کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا، وجود گسل های فعال، فعالیت های آتشفشانی و تنوع اقلیمی، بستری بی نظیر برای توسعه ژئوتوریسم فراهم کرده است.
اهداف و مزایای ژئوتوریسم
اهداف اصلی ژئوتوریسم شامل:
- حفاظت: نگهداری و حفاظت از سایت های زمین شناختی ارزشمند.
- آموزش: افزایش آگاهی عمومی در مورد زمین شناسی، تاریخ زمین و فرآیندهای طبیعی.
- توسعه اقتصادی: ایجاد فرصت های درآمدزا برای جوامع محلی از طریق فعالیت های گردشگری.
- پژوهش: فراهم آوردن بستری برای تحقیقات علمی در زمینه های زمین شناسی، بوم شناسی و فرهنگی.
- فرهنگی: تقویت ارتباط بین میراث زمین شناختی و فرهنگ های محلی.
- درمانی: در برخی موارد، استفاده از خواص درمانی چشمه های آب گرم و گل فشان ها.
ابزارهای تفسیر در زمین گردشگری نقش حیاتی در ارتباط گیری با گردشگر ایفا می کنند. این ابزارها شامل زیبایی شناسی بصری، ابتکار در ارائه اطلاعات، و بهره گیری از افسانه ها و اسطوره های محلی مرتبط با پدیده های زمین شناختی است که به تجربه بازدیدکننده عمق و جذابیت بیشتری می بخشد.
فصل پنجم: جاذبه های ژئوتوریسم ایران؛ گنجینه ای پنهان در دل طبیعت
فصل پنجم کتاب به معرفی تفصیلی جاذبه های ژئوتوریسم ایران اختصاص یافته است. این بخش، گنجینه ای از پدیده های زمین شناختی منحصربه فرد را در سراسر کشور به نمایش می گذارد و پتانسیل عظیم ایران را در حوزه زمین گردشگری برجسته می سازد.
جاذبه های ژئوتوریسم قشم
جزیره قشم، به عنوان تنها ژئوپارک ایران در یونسکو، دارای مجموعه ای بی نظیر از پدیده های زمین شناختی است:
- تنگه چاه کوه: دره ای عمیق و زیبا که در اثر فرسایش آب و باد در سنگ های رسوبی ایجاد شده و دیواره های بلند آن با اشکال عجیب و حفره های متعدد، منظره ای خیره کننده خلق کرده است.
- دره ستاره افتاده: این دره با اشکال فرسایشی عجیب و غریب و صخره های مخروطی شکل، محلی برای افسانه ها و باورهای بومی شده است.
- دره تندیس ها: منطقه ای با سنگ های فرسایش یافته که به شکل تندیس های طبیعی درآمده اند.
- دره شور و دولاب: مناطق دیگر با ویژگی های زمین شناختی خاص.
- نمکدان و کورکوراکوه: شامل گنبد نمکی نمکدان، یکی از بزرگترین غارهای نمکی جهان.
ژئوتوریسم دامغان و کویر ریگ جن
شهرستان دامغان با پیشینه تاریخی غنی و موقعیت جغرافیایی خاص، دارای جاذبه های ژئوتوریسم مهمی است:
- باداب سورت: چشمه های پلکانی تراورتن ساز با رنگ ها و اشکال متنوع که منظره ای بی بدیل را پدید آورده اند.
- کویر حاج علی قلی دامغان: بخشی از دشت کویر با تپه های شنی و پدیده های کویری.
- کویر ریگ جن: یکی از اسرارآمیزترین و بکرترین مناطق کویری ایران، با تپه های شنی گسترده و سکوت مطلق که آن را به مقصدی برای ماجراجویان تبدیل کرده است.
گل فشان ها و کاربرد گل درمانی
گل فشان ها پدیده های زمین شناختی نادری هستند که در نقاط مختلف ایران از جمله سیستان و بلوچستان (مانند گل فشان های تنگ و پیرگل) و گلستان (مانند گل فشان های قارنیارق و گوبکلجه) یافت می شوند. این پدیده ها شامل خروج گل و گاز از اعماق زمین هستند و به دلیل خواص درمانی گل آن ها، در صنعت گردشگری سلامت نیز مورد توجه قرار گرفته اند. گل درمانی با استفاده از گل های غنی از مواد معدنی، برای درمان بیماری های پوستی و مفصلی کاربرد دارد.
گنبد نمکی قم و دریاچه نمک حوض سلطان
گنبد نمکی قم، یک پدیده زمین شناختی کم نظیر است که در نزدیکی شهر قم قرار دارد و شامل ساختارهای نمکی متنوع و زیبایی است. همچنین، دریاچه نمک حوض سلطان قم که به دلیل رنگ های متفاوت آب در فصول مختلف و بلورهای نمک، منظره ای چشم نواز خلق می کند. این مناطق نه تنها از نظر زمین شناسی، بلکه از نظر عکاسی و طبیعت گردی نیز جذاب هستند.
کویر مرنجاب و جاذبه های آن
کویر مرنجاب در نزدیکی آران و بیدگل اصفهان، یکی از معروف ترین و دسترس پذیرترین کویرهای ایران است. جاذبه های آن شامل:
- کاروانسرای عباسی مرنجاب: یک کاروانسرای تاریخی متعلق به دوره صفوی که به عنوان محل اقامت و استراحت گردشگران مورد استفاده قرار می گیرد.
- دریاچه نمک آران و بیدگل: سطحی وسیع از نمک که در فصول خشک به شکل چندضلعی های نمکی در می آید.
- جزیره سرگردان مرنجاب: تپه ای در میان دریاچه نمک که به دلیل خطای دید، به نظر می رسد در حال حرکت است.
کویر مصر و دیگر کویرها
کویر مصر با تپه های شنی روان، روستای دیدنی مصر و فعالیت هایی مانند پیاده روی روی شن ها و شترسواری، مقصدی محبوب برای کویرگردی است. در نزدیکی آن، دریاچه نمک سلکنون و نیزار مصر نیز از دیگر جاذبه ها هستند.
کویر ورزنه در استان اصفهان با تپه های شنی خاص و تفریحاتی مانند زیپ لاین و موتورسواری، گزینه ای مناسب برای علاقه مندان به فعالیت های ماجراجویانه است. همچنین، دشت عقیق فردوس در خراسان جنوبی، با سنگ های عقیق و پدیده های زمین شناختی، گنجینه ای برای زمین شناسان و کلکسیونرها محسوب می شود.
نکات عملی و ایمنی برای بازدید از مناطق کویری
بازدید از مناطق کویری نیازمند رعایت نکات ایمنی خاصی است تا تجربه ای لذت بخش و بی خطر را تضمین کند. کتاب توصیه های مهمی در این زمینه ارائه می دهد:
- همراهی با راهنمای محلی: هرگز به تنهایی به کویر نروید و حتماً با راهنمایان مجرب یا در قالب تورهای طبیعت گردی سفر کنید.
- مراقبت از وسایل الکترونیکی: شن به راحتی وارد دستگاه ها شده و آن ها را از کار می اندازد؛ از کاورهای محافظ استفاده کنید.
- آب آشامیدنی کافی: میزان آب آشامیدنی همراه خود را دو برابر مصرف معمول در نظر بگیرید (حدود ۴ لیتر برای هر نفر در روز)، زیرا تبخیر در کویر شدید است.
- خوراکی های کربوهیدرات دار: برای جلوگیری از افت قند خون، خوراکی های حاوی کربوهیدرات های پیچیده به همراه داشته باشید و از مصرف بیش از حد قندهای مصنوعی پرهیز کنید.
- کفش مناسب: استفاده از کفش های ساق دار برای محافظت از پا در برابر شن و حیوانات توصیه می شود. قدم زدن بدون کفش را برای مدت کوتاه تجربه کنید.
- مراقبت از حیوانات: از نزدیک شدن به حیوانات بیابانی مانند عقرب و مار خودداری کنید، زیرا برخی از آن ها سمی هستند.
- عکاسی در شب: اگر قصد عکاسی در شب و رصد آسمان را دارید، اطراف خود را با موادی مانند نفت یا گازوئیل دایره ای بکشید تا از نزدیک شدن خزندگان جلوگیری کنید.
این نکات، ضامن سلامت و ایمنی گردشگران در مواجهه با طبیعت بکر و گاه خشن کویر است و به حفظ اکوسیستم های حساس این مناطق نیز کمک می کند.
نتیجه گیری: چشم اندازی برای آینده گردشگری ایران
کتاب «گردشگری و ژئوتوریسم با محوریت ایران» اثر عارف شیرازی، عادل شیرازی و حسن کلانکی، نه تنها یک مرجع دانشگاهی است، بلکه یک نقشه راه عملی برای درک و توسعه یکی از پویاترین و پرپتانسیل ترین صنایع کشور محسوب می شود. این اثر با ارائه تحلیلی جامع از مبانی گردشگری، بررسی چالش های پیش رو و معرفی گسترده جاذبه های ژئوتوریسم ایران، نقش حیاتی در افزایش آگاهی و ارتقاء دیدگاه متخصصان و عموم مردم ایفا می کند.
تأکید کتاب بر پتانسیل های بی نظیر ژئوتوریسم در ایران، از جمله گنجینه های زمین شناختی و تنوع اقلیمی، امیدواری ها را برای توسعه پایدار و متوازن این صنعت افزایش می دهد. با پرداختن به چالش های مهمی چون ضعف زیرساخت ها، کمبود آموزش و مشکلات مالی، نویسندگان راهکارهایی را برای تبدیل ایران به یک مقصد برجسته گردشگری در سطح جهانی ارائه می دهند. مطالعه عمیق این کتاب برای دانشجویان رشته های مرتبط، پژوهشگران، برنامه ریزان شهری و روستایی، فعالان صنعت گردشگری و هر علاقه مندی که به آینده روشن گردشگری ایران باور دارد، ضروری است. عمل به توصیه ها و بینش های ارائه شده در این اثر، گام مؤثری در راستای بهره برداری مسئولانه و پایدار از ثروت های طبیعی و فرهنگی ایران خواهد بود.
سوالات متداول
موضوع اصلی کتاب گردشگری و ژئوتوریسم با محوریت ایران چیست؟
موضوع اصلی این کتاب، بررسی جامع مفاهیم و مبانی صنعت گردشگری، با تمرکز ویژه بر ژئوتوریسم (زمین گردشگری) و پتانسیل ها و چالش های آن در ایران است. این اثر به معرفی جاذبه های منحصربه فرد زمین شناختی ایران و راهکارهای توسعه پایدار این صنعت می پردازد.
چه کسانی نویسندگان این کتاب هستند؟
نویسندگان این کتاب عارف شیرازی، عادل شیرازی و حسن کلانکی هستند که با همکاری یکدیگر، این منبع ارزشمند را در حوزه گردشگری و ژئوتوریسم تألیف کرده اند.
کتاب برای چه کسانی مفید است؟
این کتاب برای دانشجویان رشته های جغرافیا، گردشگری، مدیریت جهانگردی، علوم زمین، فعالان صنعت گردشگری، راهنمایان تور، پژوهشگران و همچنین هر فرد علاقه مند به ایران گردی و جاذبه های زمین شناختی ایران بسیار مفید و کاربردی است.
ژئوتوریسم چه تفاوتی با طبیعت گردی دارد؟
طبیعت گردی (Ecotourism) به طور کلی شامل بازدید از مناطق طبیعی با هدف لذت بردن از طبیعت و آموزش در مورد اکوسیستم ها و حیات وحش است. اما ژئوتوریسم (Geotourism) شاخه تخصصی تری است که بر جاذبه های زمین شناختی، پدیده های ژئومورفولوژیکی (اشکال سطح زمین)، و فرآیندهای زمین شناختی تمرکز دارد و هدف آن علاوه بر لذت و آموزش، حفظ میراث زمین شناختی است.
آیا در این کتاب به چالش های صنعت گردشگری ایران پرداخته شده است؟
بله، فصل سوم کتاب به طور مفصل به ۱۰ چالش اصلی پیش روی صنعت گردشگری در ایران می پردازد. این چالش ها شامل مواردی چون ظرفیت فرودگاه ها، کمبود اقامتی، کاستی های حمل ونقل، آموزش نیروی انسانی، وضعیت سرویس های بهداشتی، کیفیت خدمات، عدم تنوع غذایی، ساماندهی اماکن تاریخی و زیرساخت های مالی نامساعد می شوند.
مهم ترین جاذبه های ژئوتوریسم ایران که در کتاب معرفی شده اند کدامند؟
کتاب مجموعه ای از جاذبه های برجسته ژئوتوریسم ایران را معرفی می کند. از جمله این موارد می توان به تنگه چاه کوه، دره ستاره افتاده (قشم)، باداب سورت، کویر ریگ جن، گل فشان های سیستان و گلستان، گنبد نمکی قم، دریاچه نمک حوض سلطان، کویر مرنجاب، کویر مصر و کویر ورزنه اشاره کرد.