نمونه دادخواست مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز

مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز، حق قانونی زن برای حفظ ارزش واقعی مهریه خود در برابر نوسانات اقتصادی است که بر اساس شاخص بانک مرکزی محاسبه می شود.

مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زن در عقد ازدواج، نقش حیاتی در تامین پشتوانه اقتصادی و تضمین استقلال مالی او ایفا می کند. در گذشته های نه چندان دور، تعیین مهریه به صورت وجه نقد، امری رایج بود که در اسناد نکاحیه ثبت می گردید. با گذشت زمان و پدیده تورم، ارزش اسمی این مهریه ها ثابت ماند، اما قدرت خرید و ارزش واقعی آن ها به شدت کاهش یافت. این چالش، ضرورت بازنگری در نحوه محاسبه مهریه های نقدی را آشکار ساخت و قانونگذار با تصویب تبصره ای به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، راهکار قانونی برای مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز را فراهم آورد. این تبصره به زوجه این امکان را می دهد تا مهریه نقدی خود را متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه از زمان عقد تا زمان تادیه، مطالبه کند.

مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز، فرآیندی حقوقی است که نیازمند آگاهی دقیق از مبانی قانونی، روش های محاسبه، و مراحل اجرایی آن است. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و تخصصی، به بررسی تمامی ابعاد این موضوع می پردازد. از تشریح مواد قانونی مرتبط و نحوه استعلام شاخص های تورم از بانک مرکزی گرفته تا ارائه فرمول دقیق محاسبه و مراحل گام به گام تقدیم دادخواست، تلاش شده است تا کلیه اطلاعات لازم برای زنانی که قصد استیفای حق مهریه وجه نقد خود را دارند، فراهم شود. همچنین، تفاوت های اساسی میان مطالبه مهریه سکه و وجه نقد به نرخ روز، به تفصیل تبیین خواهد شد تا از هرگونه ابهام یا خلط مبحث جلوگیری شود.

مبانی قانونی مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز

درک صحیح مبانی قانونی، سنگ بنای هر اقدام حقوقی موفق است. برای مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز، شناخت مواد قانونی مرتبط و تفسیر صحیح آن ها از اهمیت بالایی برخوردار است. این بخش به تشریح مواد کلیدی قانون مدنی، آیین نامه های اجرایی و قانون حمایت خانواده می پردازد.

ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و تبصره الحاقی

ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، اصلی ترین مبنای حقوقی مالکیت زن بر مهریه است. این ماده صراحتاً بیان می دارد: به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. این بدان معناست که به محض جاری شدن صیغه عقد نکاح، مهریه در مالکیت زن قرار می گیرد و او می تواند آن را مطالبه کند.

اوج اهمیت در بحث مهریه وجه نقد، تبصره الحاقی به این ماده است که در تاریخ ۲۹/۴/۱۳۷۶ به تصویب رسید. این تبصره مقرر می دارد: چنانچه مهریه وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.

هدف اصلی از تصویب این تبصره، حفظ ارزش واقعی مهریه های نقدی در برابر پدیده تورم و افت ارزش پول ملی بوده است. قبل از این تبصره، مهریه های نقدی به همان ارزش اسمی مندرج در عقدنامه قابل مطالبه بودند که این امر در بسیاری از موارد به اجحاف در حق زوجه منجر می شد. این تبصره تضمین می کند که قدرت خرید مهریه، معادل سال عقد، حفظ شود و در زمان پرداخت، متناسب با نرخ تورم تعدیل گردد.

آیین نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی

به منظور اجرای صحیح تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، آیین نامه ای در تاریخ ۱۳/۲/۱۳۷۷ توسط هیئت وزیران به تصویب رسید. این آیین نامه، وظیفه تعیین شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی را به بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران محول کرده است. بر اساس این آیین نامه، بانک مرکزی موظف است هر ساله شاخص های تورم را برای سنوات مختلف محاسبه و اعلام کند. این شاخص ها مبنای اصلی محاسبه نرخ روز مهریه وجه نقد هستند و مراجع قضایی در زمان رسیدگی به پرونده های مطالبه مهریه نقدی، بر اساس این شاخص ها اقدام به تعدیل و تعیین مبلغ روز مهریه می کنند.

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده

قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱، در ماده ۲۲ خود به بحث مهریه پرداخته و محدودیت هایی را برای میزان مهریه قابل وصول از طریق اجرای احکام مالی تعیین کرده است. این ماده مقرر می دارد: هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکّه تمام بهارآزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.

در خصوص مهریه وجه نقد، این ماده بدین معناست که اگر ارزش ریالی مهریه وجه نقد پس از محاسبه به نرخ روز، معادل یا کمتر از ارزش ۱۱۰ سکه بهار آزادی باشد، وصول آن مشمول قوانین مربوط به محکومیت های مالی بوده و امکان اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی (جلب) وجود دارد. اما اگر ارزش ریالی مهریه وجه نقد پس از تعدیل، از ارزش ۱۱۰ سکه تجاوز کند، برای وصول مازاد بر این میزان، صرفاً توانایی مالی زوج (ملائت) ملاک عمل خواهد بود و امکان جلب زوج برای مازاد بر آن وجود ندارد. نکته مهم و حائز اهمیت این است که تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، یعنی لزوم محاسبه مهریه به نرخ روز، کماکان به قوت خود باقی است و این ماده تاثیری در اصل محاسبه ندارد.

تفاوت کلیدی: مهریه وجه نقد در برابر مهریه سکه به نرخ روز

یکی از مهم ترین نقاط تمایز در دعاوی مهریه، افتراق میان مهریه وجه نقد و مهریه سکه است. این دو نوع مهریه، اگرچه هر دو تحت عنوان مهریه قرار می گیرند، اما در نحوه مطالبه و به ویژه در روش محاسبه نرخ روز تفاوت های اساسی دارند که درک آن ها برای هر دو طرف دعوا و مراجع قضایی ضروری است.

مهریه سکه

زمانی که مهریه به صورت سکه (مانند سکه تمام بهار آزادی، نیم سکه یا ربع سکه) تعیین شده باشد، مطالبه آن به دو شکل ممکن است: اول، مطالبه عین سکه که در این صورت، زوج مکلف به پرداخت همان تعداد سکه است. دوم، مطالبه قیمت لحظه ای سکه که در این حالت، ارزش ریالی سکه ها در زمان پرداخت ملاک قرار می گیرد. در هر دو حالت، ملاک، خود سکه یا قیمت بازار آزاد آن در زمان اجرای حکم است. ارزش سکه مستقیماً تابع عرضه و تقاضا در بازار طلا و ارز است و نوسانات آن بر اساس شاخص های اقتصادی کلی کشور تعدیل نمی شود، بلکه بر پایه ارزش ذاتی طلا و شرایط اقتصادی روز تعیین می گردد. به همین دلیل، برای مهریه سکه، اصطلاح به نرخ روز به معنای قیمت بازار لحظه ای سکه است و ارتباطی با شاخص تورم بانک مرکزی ندارد.

مهریه وجه نقد

در مقابل، مهریه وجه نقد (ریالی/تومانی) به طور مستقیم با شاخص تورم اعلامی بانک مرکزی مرتبط است. همانطور که در تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی اشاره شد، هدف از این تعدیل، حفظ قدرت خرید مبلغ مهریه در زمان عقد است. به عبارت دیگر، قانونگذار خواسته است که مبلغ مهریه در زمان پرداخت، ارزش واقعی و اقتصادی معادل همان مبلغ در سال عقد را داشته باشد. این محاسبه بر اساس شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی انجام می شود که نماینده ای از تورم عمومی در کشور است. تفاوت ماهوی در اینجاست که در مهریه سکه، ارزش ذاتی (طلا) خود را حفظ می کند و قیمت آن تابع بازار است، اما در مهریه وجه نقد، ارزش اسمی (عدد ریالی) ثابت است و ارزش واقعی آن در طول زمان دچار فرسایش می شود که برای جبران این فرسایش، از شاخص تورم استفاده می گردد.

اهمیت عدم خلط این دو مورد:

عدم تمایز بین مهریه سکه و وجه نقد در نگارش دادخواست و مراحل قضایی، می تواند منجر به سردرگمی، اطاله دادرسی و حتی صدور احکام نادرست شود. وکلای مجرب و مراجع قضایی به دقت این دو مفهوم را از یکدیگر تفکیک می کنند. ذکر صریح مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز بر اساس شاخص بانک مرکزی در دادخواست برای مهریه های نقدی، از الزامات است تا خواسته به درستی تبیین و مورد رسیدگی قرار گیرد.

نحوه محاسبه دقیق مهریه وجه نقد به نرخ روز (فرمول و مثال عملی)

محاسبه مهریه وجه نقد به نرخ روز، بر اساس یک فرمول مشخص و با استفاده از شاخص های تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی انجام می شود. دقت در این محاسبه، از ارکان اصلی موفقیت در مطالبه این حق است.

گام اول: دریافت شاخص تورم از بانک مرکزی

اولین گام برای محاسبه، دسترسی به شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی است. این شاخص ها، اعدادی هستند که میزان تغییر قیمت ها در طول زمان را نشان می دهند و توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر می شوند. روش های دسترسی به این شاخص ها عبارتند از:

• وب سایت بانک مرکزی: بخش آمار و اطلاعات اقتصادی، معمولاً شامل جداول شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (شاخص تورم) است که به تفکیک سال و حتی ماه قابل دسترسی است.
• دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: این دفاتر در هنگام ثبت دادخواست، امکان استعلام شاخص ها را فراهم می کنند.
• کارشناس رسمی دادگستری: در موارد پیچیده تر یا در صورت اختلاف نظر، دادگاه می تواند موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع دهد که او بر اساس دانش و تخصص خود، شاخص های صحیح را استخراج و محاسبه را انجام می دهد.

باید به خاطر داشت که شاخص مورد استفاده، شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (معروف به شاخص تورم) است و نه سایر شاخص های اقتصادی.

فرمول محاسبه مهریه وجه نقد به نرخ روز

پس از به دست آوردن شاخص های مورد نیاز، می توان از فرمول زیر برای محاسبه مهریه وجه نقد به نرخ روز استفاده کرد:

مبلغ مهریه به نرخ روز = (مبلغ مهریه مندرج در عقدنامه × شاخص سال پرداخت) ÷ شاخص سال عقد

در این فرمول:

• مبلغ مهریه مندرج در عقدنامه: همان مبلغ ریالی است که در سند ازدواج به عنوان مهریه تعیین شده است.
• شاخص سال پرداخت (تأدیه): شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی برای سالی است که قرار است مهریه پرداخت شود یا حکم صادر گردد.
• شاخص سال عقد: شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی برای سالی است که عقد نکاح جاری شده است.

مثال عملی و عددی

فرض کنید مهریه زوجه در سال ۱۳۸۰ به مبلغ ۱۰۰,۰۰۰ ریال (یکصد هزار ریال) تعیین شده باشد و او قصد مطالبه آن را در سال ۱۴۰۲ داشته باشد. برای محاسبه، نیاز به شاخص های تورم از بانک مرکزی داریم. ارقام فرضی برای مثال:

• شاخص سال عقد (۱۳۸۰) = ۵۰
• شاخص سال پرداخت (۱۴۰۲) = ۱۵۰۰

با جایگذاری در فرمول:

مبلغ مهریه به نرخ روز = (۱۰۰,۰۰۰ ریال × ۱۵۰۰) ÷ ۵۰
مبلغ مهریه به نرخ روز = ۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ÷ ۵۰
مبلغ مهریه به نرخ روز = ۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال

بنابراین، مبلغ ۱۰۰,۰۰۰ ریال مهریه که در سال ۱۳۸۰ تعیین شده بود، در سال ۱۴۰۲ معادل ۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال ارزش خواهد داشت.

نکات مهم در محاسبه

برای اطمینان از صحت محاسبه، توجه به نکات زیر ضروری است:

• دقت در سال عقد و سال مطالبه: باید سال دقیق وقوع عقد و سالی که دادخواست تقدیم می شود یا پرداخت صورت می گیرد، به درستی مشخص و شاخص های مربوط به همان سال ها استخراج شوند. گاهی دادگاه برای محاسبه دقیق تر، شاخص ماه عقد و ماه پرداخت را نیز لحاظ می کند.
• استفاده از منابع رسمی: تنها شاخص های اعلامی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران معتبر هستند و باید از وب سایت رسمی این نهاد یا از طریق مراجع قضایی استعلام شوند.
• نقش کارشناس دادگستری: در صورت بروز اختلاف نظر میان خواهان و خوانده در خصوص نحوه محاسبه یا شاخص های مورد استفاده، دادگاه می تواند موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع دهد. نظر کارشناس، به عنوان یک مرجع فنی و تخصصی، معمولاً مورد پذیرش دادگاه قرار می گیرد.
• عدم تراضی: این فرمول زمانی اعمال می شود که زوجین در حین عقد به نحو دیگری برای تعدیل مهریه تراضی نکرده باشند. هرگونه توافق خاص باید در سند نکاحیه یا توافق نامه رسمی دیگری ذکر شده باشد.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز

مطالبه مهریه، چه سکه باشد و چه وجه نقد، نیازمند طی مراحل قانونی مشخصی است. آگاهی از این مراحل به زوجه کمک می کند تا با آمادگی کامل و بدون اتلاف وقت، برای استیفای حق خود اقدام کند.

قدم اول: اقدام از طریق اجرای ثبت (در صورت امکان)

بر اساس بند ۳ ماده ۲۸ لایحه احکام برنامه ششم توسعه، مطالبه مهریه ای که در سند رسمی ازدواج ثبت شده است، ابتدا باید از طریق «ادارات اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور» صورت گیرد. این قانون، زن را ملزم می کند تا پیش از مراجعه به دادگاه، برای صدور اجرائیه مهریه خود به دفترخانه ای که عقد در آن جاری شده یا دفتر اسناد رسمی محل اقامت خود مراجعه کند و درخواست صدور اجرائیه نماید.

چگونه درخواست صدور اجرائیه از طریق ثبت انجام می شود؟

1. مدارک لازم: زوجه باید اصل و کپی مصدق عقدنامه، شناسنامه و کارت ملی خود را به دفترخانه ارائه دهد.
2. مراحل اداری: پس از ارائه درخواست، دفترخانه مربوطه اجرائیه صادر و به اداره اجرای ثبت ارسال می کند. اداره ثبت، اجرائیه را به زوج ابلاغ می کند و به او ده روز فرصت می دهد تا مهریه را پرداخت یا اموالی را معرفی کند.
3. مزایا: این روش معمولاً سریع تر از فرآیند قضایی است و از نظر هزینه دادرسی نیز سبک تر است. در صورت شناسایی اموال، اداره ثبت می تواند مستقیماً نسبت به توقیف و فروش آن ها اقدام کند.
4. معایب: اگر زوج اموالی به نام خود نداشته باشد یا اموال او قابل شناسایی نباشد، اجرای ثبت نمی تواند اقدام موثری انجام دهد. در این صورت، پرونده مختومه شده و زوجه می تواند با استناد به گواهی عدم شناسایی اموال از ثبت، به دادگاه مراجعه کند.

چه زمانی مستقیماً باید به دادگاه مراجعه کرد؟ در صورتی که مهریه در سند رسمی ثبت نشده باشد (که امروزه کمتر رایج است) یا زمانی که از طریق اجرای ثبت اقدام کرده اید و اجرای ثبت به دلیل عدم شناسایی اموال یا سایر موانع، قادر به وصول مهریه نبوده و گواهی مبنی بر عدم امکان اجرای مهریه صادر کرده باشد، زوجه می تواند مستقیماً به دادگاه خانواده مراجعه نماید.

مدارک لازم برای تقدیم دادخواست به دادگاه

برای تقدیم دادخواست مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز به دادگاه، مدارک زیر ضروری است:

• کپی مصدق عقدنامه (سند ازدواج)
• کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان (زوجه)
• استعلام شاخص بانک مرکزی (در صورت نیاز و عدم انجام توسط مرجع قضایی)
• وکالتنامه (در صورت داشتن وکیل)
• گواهی عدم امکان اجرای مهریه از اداره ثبت (در صورتی که ابتدا از طریق ثبت اقدام شده باشد)
• فهرست اموال زوج (در صورت اطلاع از وجود اموال برای تامین خواسته)

نحوه نگارش دادخواست (اصول کلی)

دادخواست، سند رسمی شروع فرآیند قضایی است و نگارش صحیح آن از اهمیت بالایی برخوردار است. دادخواست باید شامل بخش های زیر باشد:

1. خواهان: مشخصات کامل زوجه (نام، نام خانوادگی، نام پدر، شغل، محل اقامت).
2. خوانده: مشخصات کامل زوج (نام، نام خانوادگی، نام پدر، شغل، محل اقامت).
3. خواسته: در این قسمت باید به صراحت و وضوح درخواست خود را مطرح کنید. برای مهریه وجه نقد، باید عبارت مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز بر اساس شاخص بانک مرکزی ذکر شود و مبلغ تقریبی آن (حاصل از محاسبه اولیه) نیز قید گردد. درخواست خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل) نیز باید مطرح شود.
4. دلایل و منضمات: مدارک اثباتی مانند کپی مصدق عقدنامه، کپی شناسنامه، و استعلام شاخص بانک مرکزی در این بخش آورده می شوند.
5. شرح دادخواست: در این قسمت، خلاصه ای از وقایع و مستندات قانونی به صورت مختصر و مفید بیان می شود. باید به تاریخ عقد، مبلغ مهریه وجه نقد، و عدم پرداخت آن توسط زوج اشاره کرد و تاکید نمود که مطالبه بر اساس تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و شاخص بانک مرکزی صورت می گیرد.

ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از آماده سازی دادخواست و جمع آوری مدارک، زوجه یا وکیل او باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست را ثبت نماید. در این مرحله، هزینه های دادرسی نیز پرداخت می شود، مگر اینکه زوجه درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را داشته باشد. پس از ثبت، دادخواست به شعبه مربوطه در دادگاه خانواده ارجاع داده شده و برای زوج ابلاغ خواهد شد.

مراحل پس از تقدیم دادخواست

1. ابلاغ دادخواست به خوانده: دادخواست به زوج ابلاغ می شود و او فرصت دارد تا دفاعیات خود را ارائه دهد.
2. تشکیل جلسه دادرسی: دادگاه، زمانی را برای رسیدگی تعیین و طرفین را جهت حضور در جلسه دادرسی دعوت می کند.
3. صدور رأی و قطعیت آن: پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی مدارک، دادگاه رأی مقتضی را صادر می کند. این رأی ممکن است قابلیت تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی داشته باشد. پس از طی مراحل اعتراض و عدم اعتراض، رأی قطعیت می یابد.
4. اجرای حکم: پس از قطعیت حکم، زوجه می تواند درخواست اجرای حکم را به واحد اجرای احکام دادگاه ارائه دهد. در این مرحله، می توان برای توقیف اموال زوج یا جلب او (در محدوده ۱۱۰ سکه یا معادل آن در مهریه وجه نقد) اقدام کرد.

امکان درخواست تامین خواسته

تامین خواسته، روشی قانونی برای جلوگیری از نقل و انتقال اموال توسط زوج و تضمین وصول مهریه است. بر اساس ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان می تواند قبل از اقامه دعوی یا همزمان با آن یا در جریان دادرسی، از دادگاه درخواست تامین خواسته نماید. در مورد مهریه وجه نقد، اگر سند ازدواج رسمی باشد، نیازی به تودیع خسارت احتمالی نیست.

برای درخواست تامین خواسته، زوجه باید لیستی از اموال قابل توقیف زوج (مانند حساب بانکی، پلاک خودرو، پلاک ثبتی ملک) را به دادگاه ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی، قرار تامین خواسته صادر می کند که به موجب آن، اموال زوج تا زمان صدور حکم نهایی توقیف می شوند و او قادر به فروش یا انتقال آن ها نخواهد بود. این امر به خصوص زمانی که بیم تبانی یا فرار از دین وجود دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

امکان درخواست اعسار از هزینه دادرسی

اگر زوجه توانایی پرداخت هزینه های دادرسی را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار از پرداخت این هزینه ها را به دادگاه ارائه دهد. این حق بر اساس ماده ۵۰۴ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۵ قانون حمایت خانواده تضمین شده است.

برای درخواست اعسار، زوجه باید همراه با دادخواست اصلی مطالبه مهریه، دادخواست جداگانه ای تحت عنوان دادخواست اعسار از هزینه دادرسی نیز تقدیم کند. به همراه این دادخواست، باید استشهادیه حداقل دو شاهد (مرد) که از وضعیت مالی زوجه مطلع هستند و عدم تمکن مالی او را تایید می کنند، ارائه شود. دادگاه پس از بررسی، در صورت احراز اعسار زوجه، او را از پرداخت هزینه های دادرسی معاف می کند یا پرداخت آن را به زمان اجرای حکم موکول می نماید.

نمونه دادخواست مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز

در این بخش، سه نمونه دادخواست کاربردی برای مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز، با سناریوهای مختلف، ارائه می شود. این نمونه ها با هدف تسهیل فرآیند نگارش دادخواست و اطمینان از پوشش تمامی جنبه های حقوقی مورد نیاز، تدوین شده اند.

نمونه ۱: دادخواست مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز به همراه درخواست تامین خواسته

این نمونه برای مواردی مناسب است که زوجه علاوه بر مطالبه مهریه، نگران نقل و انتقال اموال توسط زوج است و قصد دارد قبل از صدور حکم نهایی، اموال او را توقیف کند.

خواهان:
  نام: [نام زوجه]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی زوجه]
  نام پدر: [نام پدر زوجه]
  کد ملی: [کد ملی زوجه]
  محل اقامت: [نشانی کامل زوجه]

خوانده:
  نام: [نام زوج]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی زوج]
  نام پدر: [نام پدر زوج]
  کد ملی: [کد ملی زوج]
  محل اقامت: [نشانی کامل زوج]

خواسته:
  1. مطالبه مهریه وجه نقد به مبلغ [مبلغ مهریه در عقدنامه] ریال به نرخ روز بر اساس شاخص بانک مرکزی (مقوم به مبلغ تقریبی [مبلغ تخمینی به نرخ روز] ریال در زمان تقدیم دادخواست).
  2. صدور قرار تامین خواسته از اموال بلامعارض خوانده معادل مبلغ مهریه و خسارات دادرسی.
  3. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل.

دلایل و منضمات:
  1. تصویر مصدق عقدنامه رسمی به شماره [شماره عقدنامه] تاریخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر].
  2. تصویر مصدق شناسنامه خواهان.
  3. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.
  4. استعلام شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی بانک مرکزی در سال عقد و سال تقدیم دادخواست (در صورت نیاز).
  5. فهرست اموال زوج جهت تامین خواسته (اختیاری).

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر/شهرستان]

با سلام و تقدیم احترام؛

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام خواهان] به موجب عقدنامه رسمی شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه] به همسری دائم خوانده محترم آقای [نام خوانده] درآمده ام. مهریه بنده به شرح مندرج در عقدنامه، مبلغ [مبلغ مهریه در عقدنامه] ریال وجه نقد تعیین گردیده است.

با توجه به اینکه خوانده محترم تاکنون اقدامی در جهت پرداخت مهریه مذکور ننموده و با لحاظ تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد (تبصره الحاقی به ماده 1082 قانون مدنی)، تقاضای محاسبه و پرداخت مهریه بنده به نرخ روز بر اساس شاخص های اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را دارم. مبلغ تقریبی مهریه بنده به نرخ روز در تاریخ تقدیم دادخواست [مبلغ تخمینی به نرخ روز] ریال می باشد.

نظر به اینکه بیم نقل و انتقال اموال توسط خوانده محترم وجود دارد و مستند به بند الف ماده 108 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، صدور قرار تامین خواسته از اسناد رسمی منوط به تودیع خسارت احتمالی نیست، بدواً تقاضای صدور قرار تامین خواسته معادل مبلغ مهریه و خسارات دادرسی از اموال بلامعارض خوانده را دارم. همچنین، مستند به ماده 117 قانون مذکور، درخواست اجرای این قرار قبل از ابلاغ به خوانده مورد استدعاست.

لذا، با تقدیم این دادخواست، از محضر محترم دادگاه استدعای رسیدگی و صدور حکم شایسته مبنی بر:
1. محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ مهریه وجه نقد به نرخ روز بر اساس شاخص بانک مرکزی.
2. صدور قرار تامین خواسته جهت توقیف اموال خوانده به میزان خواسته.
3. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی از جمله هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل، مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
امضاء خواهان / وکیل خواهان

نمونه ۲: دادخواست مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز به همراه درخواست اعسار از هزینه دادرسی

این نمونه برای زنانی است که توانایی پرداخت هزینه های دادرسی را ندارند و قصد دارند همراه با مطالبه مهریه، درخواست معافیت از این هزینه ها را نیز مطرح کنند.

خواهان:
  نام: [نام زوجه]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی زوجه]
  نام پدر: [نام پدر زوجه]
  کد ملی: [کد ملی زوجه]
  محل اقامت: [نشانی کامل زوجه]

خوانده:
  نام: [نام زوج]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی زوج]
  نام پدر: [نام پدر زوج]
  کد ملی: [کد ملی زوج]
  محل اقامت: [نشانی کامل زوج]

خواسته:
  1. مطالبه مهریه وجه نقد به مبلغ [مبلغ مهریه در عقدنامه] ریال به نرخ روز بر اساس شاخص بانک مرکزی (مقوم به مبلغ تقریبی [مبلغ تخمینی به نرخ روز] ریال در زمان تقدیم دادخواست).
  2. صدور حکم بر اعسار خواهان از پرداخت هزینه دادرسی.
  3. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (پس از صدور حکم اعسار) شامل حق الوکاله وکیل.

دلایل و منضمات:
  1. تصویر مصدق عقدنامه رسمی به شماره [شماره عقدنامه] تاریخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر].
  2. تصویر مصدق شناسنامه خواهان.
  3. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.
  4. استعلام شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی بانک مرکزی در سال عقد و سال تقدیم دادخواست (در صورت نیاز).
  5. استشهادیه شهود جهت اثبات اعسار از پرداخت هزینه دادرسی (حداقل 2 نفر).
  6. گواهی عدم امکان اجرای مهریه از اداره ثبت (در صورت اقدام قبلی از ثبت).

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر/شهرستان]

با سلام و تقدیم احترام؛

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام خواهان] به موجب عقدنامه رسمی شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه] به همسری دائم خوانده محترم آقای [نام خوانده] درآمده ام. مهریه بنده به شرح مندرج در عقدنامه، مبلغ [مبلغ مهریه در عقدنامه] ریال وجه نقد تعیین گردیده است.

با توجه به اینکه خوانده محترم تاکنون اقدامی در جهت پرداخت مهریه مذکور ننموده و با لحاظ تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد (تبصره الحاقی به ماده 1082 قانون مدنی)، تقاضای محاسبه و پرداخت مهریه بنده به نرخ روز بر اساس شاخص های اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را دارم. مبلغ تقریبی مهریه بنده به نرخ روز در تاریخ تقدیم دادخواست [مبلغ تخمینی به نرخ روز] ریال می باشد.

از آنجا که اینجانب به دلیل عدم تمکن مالی، قادر به پرداخت هزینه های دادرسی نمی باشم و مطابق با ماده 504 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 5 قانون حمایت خانواده، درخواست اعسار از پرداخت این هزینه ها را دارم و استشهادیه شهود نیز به پیوست تقدیم می گردد.

لذا، با تقدیم این دادخواست، از محضر محترم دادگاه استدعای رسیدگی و صدور حکم شایسته مبنی بر:
1. صدور حکم بر اعسار اینجانب از پرداخت هزینه دادرسی.
2. محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ مهریه وجه نقد به نرخ روز بر اساس شاخص بانک مرکزی.
3. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (پس از صدور حکم اعسار) شامل حق الوکاله وکیل، مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
امضاء خواهان / وکیل خواهان

نمونه ۳: دادخواست مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز (ساده و بدون درخواست های جانبی)

این نمونه برای مواردی است که زوجه صرفاً قصد مطالبه اصل مهریه وجه نقد به نرخ روز را دارد و نیازی به تامین خواسته یا اعسار از هزینه دادرسی ندارد (مثلاً زوج توانمند است یا اموال او مشخص و قابل توقیف هستند).

خواهان:
  نام: [نام زوجه]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی زوجه]
  نام پدر: [نام پدر زوجه]
  کد ملی: [کد ملی زوجه]
  محل اقامت: [نشانی کامل زوجه]

خوانده:
  نام: [نام زوج]
  نام خانوادگی: [نام خانوادگی زوج]
  نام پدر: [نام پدر زوج]
  کد ملی: [کد ملی زوج]
  محل اقامت: [نشانی کامل زوج]

خواسته:
  1. مطالبه مهریه وجه نقد به مبلغ [مبلغ مهریه در عقدنامه] ریال به نرخ روز بر اساس شاخص بانک مرکزی (مقوم به مبلغ تقریبی [مبلغ تخمینی به نرخ روز] ریال در زمان تقدیم دادخواست).
  2. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل.

دلایل و منضمات:
  1. تصویر مصدق عقدنامه رسمی به شماره [شماره عقدنامه] تاریخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه] شهر [نام شهر].
  2. تصویر مصدق شناسنامه خواهان.
  3. تصویر مصدق کارت ملی خواهان.
  4. استعلام شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی بانک مرکزی در سال عقد و سال تقدیم دادخواست (در صورت نیاز).
  5. گواهی عدم امکان اجرای مهریه از اداره ثبت (در صورت اقدام قبلی از ثبت).

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر/شهرستان]

با سلام و تقدیم احترام؛

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام خواهان] به موجب عقدنامه رسمی شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد] صادره از دفتر ازدواج شماره [شماره دفترخانه] به همسری دائم خوانده محترم آقای [نام خوانده] درآمده ام. مهریه بنده به شرح مندرج در عقدنامه، مبلغ [مبلغ مهریه در عقدنامه] ریال وجه نقد تعیین گردیده است.

با توجه به اینکه خوانده محترم تاکنون اقدامی در جهت پرداخت مهریه مذکور ننموده و با لحاظ تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد (تبصره الحاقی به ماده 1082 قانون مدنی)، تقاضای محاسبه و پرداخت مهریه بنده به نرخ روز بر اساس شاخص های اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را دارم. مبلغ تقریبی مهریه بنده به نرخ روز در تاریخ تقدیم دادخواست [مبلغ تخمینی به نرخ روز] ریال می باشد.

لذا، با تقدیم این دادخواست، از محضر محترم دادگاه استدعای رسیدگی و صدور حکم شایسته مبنی بر:
1. محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ مهریه وجه نقد به نرخ روز بر اساس شاخص بانک مرکزی.
2. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی از جمله هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل، مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
امضاء خواهان / وکیل خواهان

پاسخ به ابهامات رایج پیرامون مهریه وجه نقد

در فرآیند مطالبه مهریه وجه نقد، سوالات متعددی برای زوجین و افراد درگیر پیش می آید. این بخش به پاسخگویی به برخی از این پرسش های متداول می پردازد تا ابهامات رایج برطرف گردد.

مطالبه مهریه وجه نقد پس از فوت زوج

یکی از سوالات مهم این است که آیا مهریه وجه نقد (ریالی/تومانی) پس از فوت زوج قابل مطالبه است و چگونه باید اقدام کرد؟ بر اساس ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی، به محض وقوع عقد نکاح، زن مالک مهریه می شود. این مالکیت، یک حق مالی است که با فوت زوج ساقط نمی شود. بنابراین، پس از فوت زوج، مهریه زوجه به عنوان یکی از دیون ممتاز متوفی، از ماترک او قابل مطالبه است. زوجه می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده و ارائه گواهی فوت و گواهی حصر وراثت، مهریه خود را به نرخ روز از ترکه متوفی مطالبه نماید. وراث متوفی مسئول پرداخت مهریه از سهم الارث خود نیستند، بلکه این دین باید از اصل ترکه پرداخت شود.

تفاوت مهریه عندالمطالبه وجه نقد و مهریه عندالاستطاعه وجه نقد

تفاوت میان این دو نوع مهریه، در شرایط مطالبه و پرداخت آن ها است:

• مهریه عندالمطالبه وجه نقد: این نوع مهریه، به محض وقوع عقد و هر زمان که زوجه مطالبه کند، قابل پرداخت است و زوج مکلف به تأدیه آن است. اثبات توانایی مالی زوج بر عهده زوجه نیست و زوج در صورت عدم پرداخت می تواند با اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، تحت فشار قرار گیرد. این همان نوع مهریه ای است که در اکثر عقدنامه ها درج می شود.
• مهریه عندالاستطاعه وجه نقد: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به استطاعت و توانایی مالی زوج است. به عبارت دیگر، زوجه زمانی می تواند مهریه را مطالبه کند که ثابت کند زوج توانایی مالی برای پرداخت آن را دارد. اثبات توانایی مالی زوج در این نوع مهریه، بر عهده زوجه است و فرآیند مطالبه را پیچیده تر می کند.

مدت زمان معمول برای مطالبه و وصول مهریه وجه نقد چقدر است؟

مدت زمان مطالبه و وصول مهریه وجه نقد، ثابت نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:

• مسیری که انتخاب می شود (اجرای ثبت یا دادگاه).
• همکاری یا عدم همکاری زوج.
• وجود یا عدم وجود اموال قابل توقیف از زوج.
• نحوه رسیدگی مراجع قضایی و حجم پرونده ها.
• احتمال اعتراض به آراء و طول کشیدن فرآیند تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی.

به طور کلی، فرآیند مطالبه مهریه می تواند از چند ماه تا چند سال به طول بیانجامد. در صورت وجود وکیل متخصص و همکاری زوج، ممکن است فرآیند سریع تر طی شود.

امکان تقسیط مهریه وجه نقد برای زوج

بله، زوج می تواند پس از صدور حکم قطعی مبنی بر محکومیت به پرداخت مهریه وجه نقد، درخواست اعسار از پرداخت یکجای مهریه و تقسیط آن را به دادگاه ارائه دهد. در صورت اثبات عدم تمکن مالی زوج برای پرداخت یکجای مهریه، دادگاه با بررسی وضعیت مالی او (شغل، درآمد، دارایی ها، هزینه های ضروری)، مهریه را به صورت اقساطی تعیین می کند. این تقسیط معمولاً شامل پیش پرداختی معین و سپس اقساط ماهیانه است. در این فرآیند نیز ممکن است نیاز به ارائه شهادت شهود یا بررسی توسط کارشناس وجود داشته باشد.

چه زمانی مهریه وجه نقد به نرخ روز تعلق نمی گیرد؟

در برخی شرایط خاص، ممکن است تمام یا بخشی از مهریه به زوجه تعلق نگیرد یا به نرخ روز محاسبه نشود:

• قبل از نزدیکی و طلاق: اگر طلاق قبل از وقوع نزدیکی (رابطه زناشویی) صورت گیرد، زوجه مستحق نصف مهریه خواهد بود (ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی).
• فسخ نکاح: در صورت فسخ نکاح قبل از نزدیکی به هر دلیلی، زن حق مهریه ندارد، مگر در مورد عنن (ناتوانی جنسی مرد) که در این صورت مستحق نصف مهریه است (ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی).
• توافق بر نحوه دیگر: اگر زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری در مورد نحوه تعدیل یا مبلغ مهریه تراضی کرده باشند، همان توافق ملاک عمل خواهد بود و تبصره ماده ۱۰۸۲ اعمال نمی شود.
• بطلان عقد نکاح: در صورتی که عقد نکاح از ابتدا باطل بوده و نزدیکی نیز واقع نشده باشد، زن حق مهریه ندارد.

محاسبه مهریه هایی با واحد پولی قدیمی

مهریه هایی که به واحد پولی قدیمی (مثلاً هزار تومان قبل از تغییر واحد پولی یا ریال قبل از حذف صفر) تعیین شده اند، چگونه محاسبه می شوند؟ در این موارد، مبنای محاسبه همچنان مبلغ اسمی مندرج در عقدنامه است. تفاوت در واحد پولی صرفاً یک مسئله اسمی است و باید به معادل جدید آن تبدیل شود. به عنوان مثال، اگر مهریه ۱۰۰۰ تومان (۱۰۰۰۰ ریال) در سال ۱۳۶۰ تعیین شده باشد، برای محاسبه نرخ روز، همان ۱۰۰۰۰ ریال را در فرمول قرار داده و بر اساس شاخص تورم از سال ۱۳۶۰ تا سال پرداخت، تعدیل می شود. تغییرات واحد پولی تاثیری در نحوه اعمال شاخص تورم ندارد و صرفاً باید دقت شود که مبلغ اسمی اولیه به واحد رایج فعلی معادل سازی شود.

نقش وکیل در پرونده های مطالبه مهریه وجه نقد چیست؟

با توجه به پیچیدگی های حقوقی، مراحل اجرایی و نیاز به دقت در محاسبه و نگارش دادخواست، حضور یک وکیل متخصص خانواده در پرونده های مطالبه مهریه وجه نقد بسیار حائز اهمیت است. وظایف وکیل شامل موارد زیر است:

• مشاوره حقوقی: ارائه مشاوره دقیق در خصوص حقوق و تکالیف زوجه، نحوه محاسبه، و بهترین مسیر اقدام.
• جمع آوری مدارک: کمک به جمع آوری کلیه اسناد و مدارک لازم، از جمله استعلام شاخص بانک مرکزی.
• نگارش دادخواست: تنظیم و نگارش صحیح و تخصصی دادخواست مطالبه مهریه، تامین خواسته، یا اعسار.
• نمایندگی در مراجع قضایی: حضور در جلسات دادرسی، ارائه دفاعیات، و پیگیری پرونده تا مرحله اجرای حکم.
• مذاکره و سازش: در صورت امکان، مذاکره با زوج یا وکیل او برای رسیدن به توافق و حل و فصل مسالمت آمیز.

وکیل با تسلط بر قوانین و رویه قضایی، می تواند به زوجه کمک کند تا با کمترین هزینه و در کوتاه ترین زمان ممکن، به حق خود برسد و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند.

نتیجه گیری

مطالبه مهریه وجه نقد به نرخ روز، یک حق قانونی و ابزاری قدرتمند برای حفظ ارزش واقعی مهریه زنان در برابر نوسانات اقتصادی است. درک صحیح مبانی قانونی، تسلط بر فرمول محاسبه بر اساس شاخص های بانک مرکزی و آگاهی از مراحل دقیق قضایی و اداری، از اصول اساسی استیفای این حق محسوب می شود. از لحظه اقدام از طریق اجرای ثبت تا نگارش دقیق دادخواست و پیگیری آن در دادگاه، هر گام نیازمند توجه و دقت فراوان است تا زوجه بتواند به بهترین نحو ممکن، حقوق مالی خود را محقق سازد.

توصیه اکید می شود که در این مسیر، به دلیل پیچیدگی های خاص حقوق خانواده و نیاز به تخصص در تفسیر قوانین و رویه های قضایی، حتماً از مشاوره وکلای مجرب و متخصص در این حوزه بهره مند شوید. این اقدام نه تنها به تسریع و تسهیل فرآیند کمک می کند، بلکه از بروز خطاها و هدر رفتن زمان و منابع نیز جلوگیری به عمل می آورد. با آگاهی کامل و حمایت حقوقی مناسب، می توان اطمینان حاصل کرد که مهریه وجه نقد، به ارزش واقعی خود و مطابق با عدالت، به صاحبان حق بازگردانده شود.