نمونه دادخواست تامین خواسته در حین رسیدگی
نمونه دادخواست تامین خواسته در حین رسیدگی
تامین خواسته در حین رسیدگی ابزاری حیاتی برای خواهان است تا پیش از صدور حکم نهایی، از انتقال یا تضییع اموال خوانده جلوگیری کرده و اجرای رأی آتی را تضمین کند. این اقدام حقوقی، با توقیف موقت اموال، اطمینان خاطر می دهد که حق خواهان در پایان دادرسی تضییع نخواهد شد و حکم دادگاه قابلیت اجرا خواهد داشت.
در سیستم قضایی، رسیدگی به دعاوی ممکن است زمان بر باشد و در این مدت، خوانده این فرصت را داشته باشد تا اموال خود را به طرق مختلف از دسترس خارج کند. این وضعیت می تواند منجر به بی اثر شدن حکم نهایی و تضییع حقوق خواهان شود. ازاین رو، نهاد حقوقی «تامین خواسته» در قانون آیین دادرسی مدنی ایران پیش بینی شده است تا از چنین خطراتی جلوگیری کند. تمرکز این مقاله بر بررسی جامع و کاربردی «تامین خواسته در حین رسیدگی» است؛ حالتی که خواهان در میانه دادرسی دعوای اصلی، درخواست توقیف اموال خوانده را مطرح می کند. این راهنما، با ارائه مبانی قانونی، شرایط، مراحل عملی و نمونه های کاربردی، به شما کمک می کند تا با درک عمیق از این ابزار حقوقی، از منافع خود در طول دادرسی به درستی دفاع کنید.
درک مفهوم تامین خواسته و اهداف آن
تامین خواسته در نظام حقوقی ایران، به توقیف موقت اموال خوانده به میزان خواسته خواهان اطلاق می شود. این اقدام حقوقی، یک قرار حفاظتی است که هدف اصلی آن، حفظ حقوق خواهان و تضمین اجرای حکمی است که در آینده به نفع او صادر خواهد شد. به عبارت دیگر، تامین خواسته، مانع از آن می شود که خوانده در طول دادرسی یا پیش از آن، اموال خود را منتقل کرده یا به گونه ای از دسترس خارج کند که پس از صدور حکم قطعی، امکان اجرای آن فراهم نباشد.
اهداف کلیدی تامین خواسته را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- حفظ حقوق خواهان: اصلی ترین هدف، جلوگیری از تضییع یا تفریط خواسته و اطمینان از استیفای حق خواهان پس از موفقیت در دعوای اصلی است.
- جلوگیری از فرار از دین: این قرار، مانع از آن می شود که خوانده با فروش، انتقال یا مخفی کردن اموال خود، از پرداخت بدهی یا ایفای تعهدات خود شانه خالی کند.
- تضمین اجرای حکم: با توقیف اموال، زمینه ای فراهم می شود تا در صورت صدور حکم قطعی له خواهان، اجرای آن بدون مانع انجام شود.
تامین خواسته نباید با «تامین دلیل» اشتباه گرفته شود. تامین دلیل به معنای حفظ و جمع آوری ادله اثباتی دعوا (مانند معاینه محل، تحقیق محلی یا شهادت شهود) پیش از طرح دعوا یا در حین رسیدگی است تا در آینده امکان استناد به آن دلایل وجود داشته باشد. در حالی که تامین خواسته به معنای حفظ و ایمن کردن موضوع دعوا یا اموال معادل آن است تا حکم نهایی قابلیت اجرا داشته باشد. هرچند هر دو، قرارهای تأمینی هستند، اما هدف و ماهیت متفاوتی دارند.
زمان های درخواست تامین خواسته بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی
قانون گذار در ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، سه مقطع زمانی را برای درخواست تامین خواسته پیش بینی کرده است که هر یک شرایط و ویژگی های خاص خود را دارند:
- قبل از تقدیم دادخواست اصلی: در این حالت، خواهان پیش از آنکه دعوای اصلی خود را مطرح کند، بیم آن دارد که خوانده اموال خود را از دسترس خارج سازد. لذا با ارائه یک دادخواست مجزا برای تامین خواسته، از دادگاه تقاضای توقیف اموال می کند. در این صورت، خواهان مکلف است ظرف مدت ده روز از تاریخ صدور قرار تامین، دادخواست مربوط به اصل دعوا را تقدیم کند. در غیر این صورت، قرار تامین به درخواست خوانده لغو خواهد شد.
- همراه با دادخواست اصلی: شایع ترین روش درخواست تامین خواسته، ارائه همزمان آن با دادخواست مربوط به اصل دعوا است. در این حالت، خواهان در متن دادخواست اصلی خود یا در برگه ای جداگانه که به دادخواست ضمیمه می شود، درخواست تامین خواسته را مطرح می کند. دادگاه به این درخواست همزمان با رسیدگی به اصل دعوا رسیدگی و قرار مقتضی را صادر می کند.
- در جریان دادرسی (موضوع اصلی مقاله): این حالت، زمانی است که خواهان پس از تقدیم دادخواست اصلی و آغاز رسیدگی، در طول مراحل دادرسی و تا زمانی که حکم قطعی صادر نشده است، درخواست تامین خواسته را مطرح می کند. این وضعیت غالباً به دلیل اطلاع خواهان از قصد خوانده برای انتقال اموال یا مشاهده نشانه هایی از تضییع و تفریط خواسته به وجود می آید. در این صورت، درخواست تامین خواسته معمولاً در قالب یک «لایحه» جداگانه به شعبه رسیدگی کننده به دعوای اصلی تقدیم می شود.
درخواست تامین خواسته در حین رسیدگی، ابزاری قدرتمند برای خواهان است تا در طول دادرسی، از تغییر وضعیت اموال خوانده جلوگیری کرده و تضمین کننده اجرای حکم نهایی باشد.
اهمیت این روش در آن است که خواهان در هر مرحله از دادرسی که احساس خطر کند، می تواند برای حفظ منافع خود اقدام نماید و منحصر به زمان خاصی نیست، بلکه تا پیش از قطعیت حکم، این امکان وجود دارد.
مبانی قانونی و شرایط صدور تامین خواسته در حین رسیدگی
صدور قرار تامین خواسته، چه قبل از دعوا، چه همراه آن و چه در حین رسیدگی، مستلزم وجود شرایط قانونی خاص و استناد به مواد قانونی مرتبط است. فهم دقیق این مبانی برای تنظیم یک درخواست موجه و اثربخش ضروری است.
مواد قانونی مرتبط با تامین خواسته در آیین دادرسی مدنی
قانون آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران، در مواد مختلفی به بحث تامین خواسته پرداخته است. برخی از مهمترین این مواد عبارتند از:
- ماده ۱۰۸ ق.آ.د.م: این ماده، هسته مرکزی قوانین مربوط به تامین خواسته است و چهار شرط اصلی را برای صدور این قرار بیان می کند که در صورت وجود هر یک از آن ها، دادگاه «مکلف به قبول درخواست تامین» است:
- الف – دعوا مستند به سند رسمی باشد: اگر خواسته بر مبنای یک سند رسمی (مانند سند مالکیت، سند ازدواج یا قرارداد رسمی) باشد، خواهان بدون نیاز به ایداع خسارت احتمالی، می تواند درخواست تامین خواسته نماید.
- ب – خواسته در معرض تضییع یا تفریط باشد: این بند به مواردی اشاره دارد که خواهان دلایلی ارائه دهد که نشان دهد خوانده قصد انتقال، از بین بردن یا کم ارزش کردن مال موضوع خواسته را دارد. اثبات این امر بر عهده خواهان است و می تواند با هر دلیلی از جمله شهادت شهود یا تحقیقات محلی صورت گیرد.
- ج – در مواردی از قبیل اوراق تجاری واخواست شده که به موجب قانون، دادگاه مکلف به قبول درخواست تامین باشد: این بند به مواردی نظیر چک، سفته یا برات واخواست شده اشاره دارد. در دعاوی مستند به این اوراق تجاری (که در مهلت قانونی واخواست شده باشند)، خواهان نیز از ایداع خسارت احتمالی معاف است.
- د – خواهان، خساراتی را که ممکن است به طرف مقابل وارد آید نقداً به صندوق دادگستری بپردازد: در صورتی که هیچ یک از شرایط سه گانه فوق وجود نداشته باشد، خواهان می تواند با ایداع مبلغی به عنوان خسارت احتمالی خوانده (که میزان آن توسط دادگاه تعیین می شود)، درخواست تامین خواسته نماید.
- تبصره ماده ۱۰۸: تعیین میزان خسارت احتمالی بر عهده دادگاهی است که درخواست تامین را می پذیرد و صدور قرار تامین موکول به ایداع این خسارت خواهد بود.
- ماده ۱۰۹: به امکان درخواست تامین خسارات احتمالی توسط خوانده از خواهان اشاره دارد (تامین متقابل).
- ماده ۱۱۰: موارد عدم نیاز خوانده به ایداع تامین خسارات احتمالی را بیان می کند، مانند دعاوی مستند به چک یا سند رسمی و دعاوی علیه متوقف (ورشکسته).
- ماده ۱۱۷: مقرر می دارد قرار تامین باید فوراً به خوانده ابلاغ و سپس اجرا شود، اما در موارد فوری (بیم تضییع یا تفریط) می تواند ابتدا اجرا و سپس ابلاغ گردد. این ماده در تامین خواسته در حین رسیدگی، به خصوص در مواردی که سرعت عمل اهمیت دارد، بسیار حائز اهمیت است.
- ماده ۱۱۸: به موارد رفع تامین خواسته (مانند صدور حکم قطعی علیه خواهان یا استرداد دعوا) اشاره دارد.
- ماده ۱۲۱: تامین را به معنای توقیف اموال منقول و غیرمنقول تعریف می کند.
- ماده ۱۲۲: در صورتی که خواسته، عین معین باشد و توقیف آن ممکن باشد، دادگاه نمی تواند مال دیگری را توقیف کند.
- ماده ۱۲۴: حق خوانده را برای تبدیل مال توقیف شده به وجه نقد یا اوراق بهادار یا مال دیگر بیان می کند.
- ماده ۱۲۷: نحوه توقیف محصول املاک و باغ ها را شرح می دهد.
- ماده ۲۱۸ مکرر: به توقیف اموال برای فرار از دین اشاره دارد که می تواند با تامین خواسته مرتبط باشد.
مبانی قانونی تامین خواسته در سایر قوانین
علاوه بر قانون آیین دادرسی مدنی، در برخی قوانین دیگر نیز به تامین خواسته اشاره شده است:
- ماده ۲۹۲ قانون تجارت: در خصوص تامین خواسته برات، دادگاه را مکلف به توقیف معادل وجه برات از اموال مدعی علیه به درخواست دارنده برات واخواست شده می کند.
- مواد ۱۰۷ و ۱۰۸ قانون آیین دادرسی کیفری: در امور کیفری نیز شاکی می تواند تامین ضرر و زیان خود را از بازپرس بخواهد و بازپرس در صورت وجود ادله قابل قبول، قرار تامین خواسته صادر می کند. البته این نوع تامین، در ماهیت با تامین خواسته حقوقی تفاوت هایی دارد.
شرایط اختصاصی صدور قرار تامین خواسته در حین رسیدگی
هنگامی که درخواست تامین خواسته در حین رسیدگی مطرح می شود، علاوه بر شرایط عمومی ماده ۱۰۸ ق.آ.د.م، برخی شرایط اختصاصی نیز باید احراز شوند:
- وجود یک دعوای اصلی در حال رسیدگی: اساسی ترین شرط، وجود یک پرونده قضایی فعال و در جریان است. خواهان باید مشخصات کامل پرونده (شماره کلاسه، شعبه رسیدگی کننده و تاریخ ثبت) را در درخواست خود ذکر کند.
- ارتباط منطقی خواسته تامین با موضوع دعوای اصلی: خواسته مورد تقاضا برای تامین، باید با موضوع دعوای اصلی در حال رسیدگی ارتباط مستقیم داشته باشد. برای مثال، نمی توان در دعوای مطالبه وجه، درخواست توقیف یک سند رسمی را بدون ارتباط به وجه مورد ادعا، داشت.
- احراز یکی از شرایط ماده ۱۰۸: دادگاه باید احراز کند که یکی از بندهای الف، ب، ج یا دال ماده ۱۰۸ ق.آ.د.م وجود دارد. برای مثال، اگر خواسته بر مبنای سند رسمی است یا بیم تضییع و تفریط آن می رود.
- نحوه ارائه دلایل و مستندات کافی: خواهان باید مستندات و دلایل خود را به طور کامل و قانع کننده به دادگاه ارائه دهد. این مستندات می تواند شامل کپی دادخواست اصلی و ضمائم آن، اسناد اثبات کننده خواسته و دلایل اثبات تضییع یا تفریط باشد.
نحوه درخواست و مراحل صدور قرار تامین خواسته در حین رسیدگی
فرآیند درخواست و صدور قرار تامین خواسته در شرایطی که دعوای اصلی در حال رسیدگی است، دارای مراحل مشخصی است که رعایت آن ها برای موفقیت در این امر ضروری است.
مرجع صالح برای درخواست
مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست تامین خواسته در حین رسیدگی، همان دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی را دارد و پرونده اصلی در آن شعبه در حال دادرسی است. این امر به دلیل ارتباط مستقیم و نزدیکی موضوع تامین خواسته با دعوای اصلی است.
روش تنظیم درخواست (لایحه یا دادخواست)
درخواست تامین خواسته می تواند در قالب «دادخواست» یا «لایحه» تنظیم شود. تفاوت اصلی در زمان ارائه آن است:
- دادخواست: اگر درخواست تامین خواسته پیش از اقامه دعوای اصلی باشد یا همراه با آن تقدیم شود، در قالب یک «دادخواست» مجزا (در حالت اول) یا ضمیمه دادخواست اصلی (در حالت دوم) تنظیم می شود.
- لایحه: اما زمانی که دعوای اصلی در حال رسیدگی است (یعنی در حین رسیدگی)، درخواست تامین خواسته معمولاً در قالب یک «لایحه» مستقل یا در قالب بخشی از لوایح دفاعیه دیگر به دادگاه تقدیم می شود. در عمل قضایی، مرسوم است که این درخواست به صورت یک لایحه جداگانه و با عنوان «لایحه درخواست صدور قرار تامین خواسته» تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به شعبه مربوطه ارسال گردد.
مراحل گام به گام ارائه درخواست
- تنظیم دقیق لایحه/دادخواست تامین خواسته:
- در ابتدا، خواهان باید لایحه ای دقیق و مستند تنظیم کند. در این لایحه، لازم است مشخصات کامل خواهان و خوانده، شماره کلاسه پرونده اصلی، شعبه رسیدگی کننده، تاریخ ثبت دعوا، موضوع خواسته دعوای اصلی و همچنین موضوع خواسته تامین (یعنی چه اموالی قرار است توقیف شود) به روشنی ذکر شود.
- باید به طور مستدل و با استناد به یکی از بندهای ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، دلایل درخواست تامین خواسته (مانند سند رسمی بودن، بیم تضییع یا تفریط، چک واخواست شده یا ایداع خسارت احتمالی) بیان شود.
- اگر ایداع خسارت احتمالی لازم باشد، مبلغ تعیین شده توسط دادگاه باید به حساب سپرده دادگستری واریز و فیش آن ضمیمه لایحه شود.
- ثبت از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
- پس از تنظیم لایحه، باید آن را به همراه منضمات و مدارک لازم، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه صالح ارسال نمود.
- در موارد بسیار فوری و با اجازه خاص رئیس شعبه، ممکن است بتوان لایحه را مستقیماً به دفتر شعبه تقدیم کرد، اما رویه غالب از طریق دفاتر خدمات است.
- بررسی توسط دادگاه و صدور قرار:
- دادگاه پس از وصول لایحه، آن را بررسی می کند. در صورت احراز شرایط قانونی و توجیه درخواست، قرار تامین خواسته را صادر می نماید.
- ماهیت قرار تامین، از نوع قرارهای غیرترافعی است و نیازی به حضور طرفین یا تشکیل جلسه رسیدگی ندارد.
- ابلاغ قرار به خوانده:
- پس از صدور قرار، این قرار به خوانده ابلاغ می شود. معمولاً اجرای قرار پس از ابلاغ صورت می گیرد.
- مراحل اجرای قرار تامین خواسته:
- پس از ابلاغ قرار، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارسال می شود. مأمور اجرا بر اساس مفاد قرار، برای توقیف اموال مشخص شده اقدام می کند.
- استثنا (ماده ۱۱۷ ق.آ.د.م): در موارد فوری که بیم تضییع یا تفریط خواسته وجود دارد و تأخیر در اجرا می تواند منجر به از بین رفتن خواسته شود، قرار تامین می تواند ابتدا اجرا و سپس به خوانده ابلاغ شود. این مورد به ویژه در نمونه دادخواست تامین خواسته فوری در حین رسیدگی از اهمیت بالایی برخوردار است.
مدارک و منضمات مورد نیاز
برای ارائه درخواست تامین خواسته در حین رسیدگی، ارائه مدارک و مستندات زیر ضروری است:
- کپی برابر اصل شده دادخواست اصلی و تمامی مستندات و ضمائم آن (جهت اثبات وجود دعوای در جریان).
- اسناد و مدارک اثبات کننده خواسته (مانند سند عادی، فاکتور، رسید، چک، سفته، سند رسمی).
- دلایل و امارات اثبات تضییع یا تفریط خواسته (در موارد بند ب ماده ۱۰۸ ق.آ.د.م)، مانند استشهادیه محلی، گواهی شهود، گزارش کارشناس.
- رسید واریز خسارت احتمالی به صندوق دادگستری (در صورت لزوم، بر اساس بند د ماده ۱۰۸ و تبصره آن).
- کپی مدارک هویتی خواهان (کارت ملی و شناسنامه).
نمونه لایحه تامین خواسته در حین رسیدگی (متن کامل و کاربردی)
در ادامه، نمونه هایی از لایحه درخواست تامین خواسته در حین رسیدگی برای موقعیت های مختلف ارائه می شود. این نمونه ها صرفاً الگو هستند و باید بر اساس جزئیات هر پرونده و با مشاوره حقوقی تکمیل شوند.
نمونه ۱: لایحه درخواست تامین خواسته مطالبه وجه (در پرونده در جریان)
این نمونه برای زمانی است که خواهان در حین رسیدگی به دعوای مطالبه وجه، درخواست توقیف اموال خوانده را دارد. فرض بر این است که خواسته مستند به یک سند عادی یا اقرار شفاهی است و نیاز به ایداع خسارت احتمالی وجود دارد.
بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی/حقوقی [نام شهرستان]
موضوع: درخواست صدور قرار تامین خواسته در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]
با سلام و احترام،
احتراما به استحضار عالی می رساند:
در خصوص پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] مطروحه در آن شعبه محترم، موضوع دعوای مطالبه مبلغ [مبلغ خواسته به ریال] ریال به انضمام خسارات دادرسی و تاخیر تادیه که اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] به طرفیت آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] اقامه نموده ام، نظر به اینکه تاکنون خوانده محترم از پرداخت دین خود امتناع ورزیده است و بر اساس اطلاعات و مستندات موجود، بیم آن می رود که خوانده در صدد انتقال یا تضییع اموال خود برآید تا از اجرای حکم احتمالی در آینده جلوگیری نماید، این اقدام می تواند منجر به تضییع حقوق مسلم اینجانب گردد.
لذا، مستنداً به بند «د» از ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، و با توجه به اینکه مبلغ خسارت احتمالی مورد نظر آن شعبه محترم به مبلغ [مبلغ خسارت احتمالی به ریال] ریال، طی فیش شماره [شماره فیش] مورخ [تاریخ فیش] به حساب سپرده دادگستری واریز و پیوست می گردد، از آن مقام محترم تقاضای صدور قرار تامین خواسته به میزان [مبلغ خواسته به ریال] ریال از کلیه اموال منقول و غیرمنقول خوانده، اعم از املاک، خودرو، حساب های بانکی و سهام، به هر میزان که تکافوی خواسته را نماید، و همچنین دستور اجرای فوری آن مورد استدعاست.
با احترام فراوان،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]
نمونه ۲: لایحه درخواست تامین خواسته چک (در پرونده مطالبه وجه چک)
در این حالت، دعوای اصلی مطالبه وجه چک برگشتی است و خواهان به دلیل سندیت چک (پس از واخواست/گواهی عدم پرداخت)، نیازی به ایداع خسارت احتمالی ندارد.
بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی/حقوقی [نام شهرستان]
موضوع: درخواست صدور قرار تامین خواسته در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]
با سلام و احترام،
احتراما به استحضار عالی می رساند:
اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] مطروحه در آن شعبه محترم، دعوای مطالبه وجه یک فقره چک به شماره [شماره چک] عهده بانک [نام بانک] به مبلغ [مبلغ چک به ریال] ریال، صادره از سوی آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] را اقامه نموده ام.
با عنایت به اینکه چک مذکور در تاریخ [تاریخ برگشت چک] برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت آن به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] از بانک محال علیه اخذ و به پیوست دادخواست اصلی تقدیم شده است، و مستنداً به بند «ج» ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، که اوراق تجاری واخواست شده (از جمله چک برگشتی) را از موارد شمول تامین خواسته بدون نیاز به ایداع خسارت احتمالی قرار داده است،
لذا از آن مقام محترم تقاضای صدور قرار تامین خواسته به میزان وجه چک و خسارات قانونی (به عنوان مثال، توقیف مبلغ [مبلغ خواسته به ریال] ریال از حساب های بانکی یا سایر اموال خوانده) و دستور اجرای فوری آن را دارم.
با احترام فراوان،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]
نمونه ۳: لایحه درخواست تامین خواسته توقیف مال غیرمنقول (ملک) در حین دادرسی
این نمونه برای دعوایی است که موضوع آن ملکی است و خواهان نگران انتقال آن در طول دادرسی است. فرض بر این است که خواسته بر مبنای سند عادی (مانند مبایعه نامه) است و نیاز به ایداع خسارت احتمالی وجود دارد.
بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی/حقوقی [نام شهرستان]
موضوع: درخواست صدور قرار تامین خواسته (توقیف مال غیرمنقول) در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]
با سلام و احترام،
احتراما به استحضار عالی می رساند:
در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] مطروحه در آن شعبه محترم، اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] دعوایی تحت عنوان [مثلاً الزام به تنظیم سند رسمی یا ابطال معامله] نسبت به شش دانگ ملک به پلاک ثبتی [شماره پلاک ثبتی] فرعی از [شماره پلاک ثبتی] اصلی، واقع در بخش [شماره بخش ثبتی] [نام شهرستان]، به طرفیت آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] مطرح نموده ام.
نظر به اینکه برابر اطلاعات واصله، خوانده محترم در صدد انتقال ملک مذکور به اشخاص ثالث است و این اقدام می تواند به طور کلی امکان استیفای خواسته و اجرای حکم آتی را سلب نماید و موجب تضییع حقوق اینجانب گردد، و با توجه به اینکه خسارت احتمالی مورد تعیین آن شعبه محترم به مبلغ [مبلغ خسارت احتمالی به ریال] ریال به حساب سپرده دادگستری واریز و فیش آن پیوست می گردد،
لذا مستنداً به بند «د» از ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مقام محترم تقاضای صدور قرار تامین خواسته مبنی بر توقیف پلاک ثبتی فوق الذکر و جلوگیری از هرگونه نقل و انتقال آن در اداره ثبت اسناد و املاک، و همچنین دستور اجرای فوری قرار را استدعا دارم.
با احترام فراوان،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]
نمونه ۴: لایحه درخواست تامین خواسته توقیف مال منقول (خودرو، سهام یا حساب بانکی) در حین دادرسی
این نمونه برای توقیف اموال منقول در حین رسیدگی به دعوای مطالبه خسارت یا هر خواسته دیگری است.
بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی/حقوقی [نام شهرستان]
موضوع: درخواست صدور قرار تامین خواسته (توقیف مال منقول) در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]
با سلام و احترام،
احتراما به استحضار عالی می رساند:
در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده] مطروحه در آن شعبه محترم، اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] دعوایی تحت عنوان [مثلاً مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد] به مبلغ [مبلغ خواسته به ریال] ریال به طرفیت آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] اقامه نموده ام.
با توجه به اینکه خوانده محترم دارای [مثلاً یک دستگاه خودروی سواری مدل ... به شماره پلاک ..., یا سهام شرکت ..., یا حساب بانکی در بانک ... به شماره حساب ...] می باشد و دلایلی در دست است که نشان می دهد ایشان قصد انتقال این اموال را دارند [مثلاً: اظهارات شاهدان، آگهی فروش خودرو، واریز نکردن وجوه به حساب شرکت]، و این اقدام می تواند منجر به عدم امکان استیفای خواسته و تضییع حقوق اینجانب گردد.
لذا مستنداً به بند «ب» از ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی (بیم تضییع و تفریط خواسته)، از آن مقام محترم تقاضای صدور قرار تامین خواسته مبنی بر توقیف [مشخصات دقیق مال منقول، مثلاً: توقیف پلاک انتظامی خودرو به شماره ..., یا توقیف سهام شرکت ... به تعداد ... سهم با کد بورسی ..., یا توقیف کلیه وجوه موجود در حساب بانکی شماره ... نزد بانک ...] به میزان خواسته و همچنین دستور اجرای فوری قرار را استدعا دارم.
ضمناً، نظر به فوریت موضوع و بیم از دست رفتن اموال مورد درخواست، تقاضا می شود طبق ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، قرار صادره قبل از ابلاغ به خوانده، اجرا گردد.
با احترام فراوان،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]
نکات مهم و کاربردی تکمیلی درباره تامین خواسته
علاوه بر مباحث حقوقی و رویه های قضایی مرتبط با تامین خواسته در حین رسیدگی، آگاهی از نکات کاربردی و تکمیلی می تواند به خواهان ها و وکلای آن ها در مدیریت بهتر پرونده کمک شایانی نماید.
هزینه های تامین خواسته
درخواست تامین خواسته، همانند سایر دعاوی و درخواست ها، مستلزم پرداخت هزینه های دادرسی است. این هزینه ها بر اساس تعرفه خدمات قضایی و بر مبنای مبلغ خواسته (در دعاوی مالی) یا غیرمالی بودن دعوا محاسبه می شود. علاوه بر هزینه دادرسی، در مواردی که طبق بند د ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، خواهان باید خسارت احتمالی را ایداع کند، این مبلغ نیز باید به حساب سپرده دادگستری واریز گردد. این خسارت احتمالی، تضمینی است برای جبران ضررهای احتمالی خوانده در صورتی که خواهان در دعوای اصلی خود بی حق شناخته شود.
مدت زمان اعتبار قرار تامین خواسته
قرار تامین خواسته، تا زمانی که دعوای اصلی به نتیجه قطعی نرسیده است، معتبر خواهد بود. این بدان معناست که توقیف اموال خوانده تا صدور حکم قطعی (اعم از مرحله بدوی، تجدیدنظر یا فرجام) پابرجا می ماند. اگر حکم قطعی به نفع خواهان صادر شود، قرار تامین می تواند مبنای اجرای حکم قرار گیرد. اما در صورت صدور حکم قطعی علیه خواهان، یا استرداد دادخواست یا دعوا توسط خواهان، قرار تامین خود به خود مرتفع شده و توقیف اموال برداشته می شود.
آثار صدور قرار تامین خواسته
صدور قرار تامین خواسته آثار حقوقی مهمی را به دنبال دارد:
- توقیف قانونی اموال: مهمترین اثر، توقیف رسمی اموال خوانده به میزان خواسته است. این توقیف توسط مأمور اجرای دادگستری صورت می گیرد و حسب نوع مال (منقول یا غیرمنقول)، اقدامات قانونی مربوطه (مانند توقیف پلاک خودرو یا ثبت در اداره ثبت اسناد و املاک) انجام می شود.
- عدم امکان نقل و انتقال اموال توقیف شده: پس از توقیف، خوانده حق ندارد مال توقیف شده را به دیگری منتقل کند یا مورد معامله قرار دهد. هرگونه اقدام در این خصوص، باطل و بی اعتبار خواهد بود و حتی می تواند موجب مسئولیت کیفری برای خوانده شود.
- حق تقدم خواهان: خواهان نسبت به سایر طلبکاران عادی، برای استیفای طلب خود از مال توقیف شده، حق تقدم خواهد داشت.
اعتراض به قرار تامین خواسته
خوانده حق دارد به قرار تامین خواسته صادره اعتراض کند. این اعتراض به دادگاه صادرکننده قرار تقدیم می شود و دادگاه به آن رسیدگی خواهد کرد. مواردی که خوانده می تواند به قرار تامین اعتراض کند، عبارتند از:
- عدم وجود هر یک از شرایط مندرج در ماده ۱۰۸ ق.آ.د.م (مثلاً خواسته مستند به سند رسمی نبوده یا بیم تضییع و تفریط احراز نشده باشد).
- عدم پرداخت خسارت احتمالی توسط خواهان در مواردی که لازم بوده است.
- اشتباه در میزان توقیف یا مشخصات اموال.
- این اعتراض یک «اعتراض غیرمستقل» است و همراه با اعتراض به اصل دعوا یا به صورت جداگانه در پرونده اصلی رسیدگی می شود.
تبدیل تامین خواسته
ماده ۱۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی به خوانده این حق را می دهد که مال توقیف شده را به مال دیگر یا وجه نقد تبدیل کند. این امر به ویژه در مواردی که مال توقیف شده برای خوانده جنبه حیاتی دارد یا ارزش آن به مراتب بیش از خواسته خواهان است، کاربرد دارد. شرایط تبدیل تامین عبارتند از:
- مال پیشنهادی از نظر قیمت و سهولت فروش از مالی که قبلاً توقیف شده است کمتر نباشد.
- در صورتی که عین خواسته توقیف شده باشد (مثلاً یک خودروی خاص)، تبدیل مال منوط به رضایت خواهان است.
مسئولیت خواهان در صورت بی حقی
یکی از نکات مهم در خصوص تامین خواسته، مسئولیت خواهان در صورت بی حقی در دعوای اصلی است. اگر پس از صدور قرار تامین خواسته، خواهان در دعوای اصلی خود بی حق شناخته شود، مسئول جبران خساراتی است که به دلیل توقیف اموال به خوانده وارد شده است. این خسارات از محل خسارت احتمالی که خواهان ایداع کرده است، یا در صورت عدم ایداع خسارت احتمالی و کافی نبودن آن، از سایر اموال خواهان جبران خواهد شد. این موضوع اهمیت دقت و احتیاط در درخواست تامین خواسته را دوچندان می کند.
نتیجه گیری
تامین خواسته در حین رسیدگی، ابزاری حقوقی استراتژیک و حیاتی در نظام دادرسی مدنی ایران محسوب می شود که به خواهان این امکان را می دهد تا از تضییع حقوق خود در طول فرآیند قضایی جلوگیری کند. با توقیف موقت اموال خوانده، خواهان می تواند اطمینان یابد که حتی در صورت طولانی شدن دادرسی و صدور حکم نهایی به نفع وی، اموالی برای اجرای حکم وجود خواهد داشت. این اقدام، به مثابه سپری در برابر اقدامات احتمالی خوانده برای فرار از دین عمل کرده و پشتوانه اجرایی حکم آتی را فراهم می آورد.
اهمیت این موضوع، لزوم درک دقیق مبانی قانونی، شرایط صدور، و نحوه صحیح تنظیم لایحه یا دادخواست مربوطه را دوچندان می سازد. از ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی و بندهای چهارگانه آن گرفته تا مواد مرتبط دیگر، هریک نقشی کلیدی در تعیین صلاحیت دادگاه و چگونگی صدور قرار ایفا می کنند. همچنین، آشنایی با رویه های عملی مانند تفاوت بین دادخواست و لایحه در این مرحله از دادرسی، و نیز آگاهی از حقوق خوانده (مانند اعتراض به قرار یا تبدیل تامین) برای تمامی فعالان حقوقی و اشخاص درگیر در دعاوی قضایی ضروری است.
تنظیم دقیق و مستند درخواست تامین خواسته در حین رسیدگی، به همراه ارائه مدارک کامل و رعایت تشریفات قانونی، نه تنها شانس موفقیت در اخذ این قرار را افزایش می دهد، بلکه از بروز اشتباهات احتمالی که می تواند منجر به اطاله دادرسی یا تضییع حقوق شود، جلوگیری می کند. در نهایت، توصیه می شود برای اطمینان از صحت و اتقان اقدامات حقوقی، همواره از مشاوره وکلای متخصص و مجرب در این حوزه بهره مند شوید.