نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد
نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد
نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد، سندی قانونی است که زوج برای ملزم کردن زوجه به ایفای وظایف زناشویی در دوره پس از عقد و پیش از شروع زندگی مشترک رسمی، به دادگاه خانواده ارائه می دهد. این دادخواست زمانی مطرح می شود که زوجه بدون عذر موجه قانونی، از تمکین خودداری می کند.
یکی از موضوعات حقوقی پیچیده و حائز اهمیت در حوزه خانواده، به ویژه در جامعه ما، دعوای الزام به تمکین است. این دعوا که با هدف واداشتن یکی از زوجین به انجام وظایف زناشویی و همسری مطرح می شود، در دوران عقد با ظرایف و چالش های حقوقی خاصی همراه است که آن را از تمکین در دوره پس از زفاف متمایز می کند. در این مقطع زمانی، مسائل مرتبط با «حق حبس» زوجه، «باکره بودن»، و «فراهم آوردن مقدمات زندگی مشترک» توسط زوج، ابعاد حقوقی پیچیده ای به این پرونده ها می بخشد.
هدف از این نوشتار، ارائه یک راهنمای جامع و معتبر حقوقی برای تمامی افراد درگیر یا علاقه مند به این موضوع است. ما ضمن تشریح مفاهیم پایه، به تفصیل به تفاوت ها و شرایط ویژه <در دوران عقد، مراحل طرح دعوا، مدارک مورد نیاز و راهکارهای دفاعی برای زوجه خواهیم پرداخت. همچنین، یک نمونه دادخواست استاندارد و قابل استفاده برای مخاطبان فراهم آورده ایم تا درک و پیگیری این دعاوی را تسهیل نماییم.
مفهوم الزام به تمکین در حقوق خانواده
مفهوم تمکین در حقوق خانواده، به معنای ایفای وظایف و تکالیف زناشویی از سوی زوجین نسبت به یکدیگر است. این وظایف، پس از جاری شدن عقد نکاح، به موجب قانون مدنی و شرع مقدس، بر عهده طرفین قرار می گیرد. تمکین به دو نوع عمده عام و خاص تقسیم می شود که هر یک جنبه های متفاوتی از رابطه زناشویی را در بر می گیرد.
تعریف تمکین (عام و خاص)
تمکین عام: این نوع تمکین شامل تمامی وظایف همسری است که از نظر عرف و قانون، برای پایداری و حسن معاشرت در زندگی مشترک ضروری است. مهمترین مصادیق تمکین عام عبارتند از:
- سکونت در منزل مشترک: بر اساس ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی، زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکونت گزیند، مگر اینکه اختیار تعیین منزل در ضمن عقد به زن داده شده باشد.
- حسن معاشرت و اطاعت از ریاست مرد بر خانواده: مرد بر اساس ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی، ریاست خانواده را بر عهده دارد و زن موظف به اطاعت از تصمیمات وی در حدود شرع و قانون است. این اطاعت به معنای تمکین از امور عرفی و معقول زندگی است.
- اداره امور منزل و تربیت فرزندان: ایفای نقش مادری و خانه داری، هرچند به صورت ضمنی، جزئی از تمکین عام تلقی می شود.
تمکین خاص: این بخش از تمکین به وظایف زناشویی و برقراری رابطه جنسی مشروع بین زوجین اطلاق می شود. بر اساس قانون مدنی و فقه اسلامی، زوجه موظف به تمکین خاص از زوج است، مگر اینکه عذر شرعی یا قانونی موجهی داشته باشد. این وظیفه متقابل است و مرد نیز موظف به ایفای حقوق زناشویی زن است.
آثار حقوقی عدم تمکین: زن ناشزه
در صورتی که زوجه بدون داشتن عذر موجه قانونی یا شرعی از ایفای هر یک از وظایف تمکین (اعم از عام یا خاص) خودداری کند، «ناشزه» محسوب می شود. نشوز زن، پیامدهای حقوقی مهمی به دنبال دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سقوط حق نفقه: مهمترین اثر حقوقی نشوز، عدم استحقاق زن ناشزه به دریافت نفقه است. ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی صراحتاً بیان می دارد: هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.
- حق مرد برای درخواست ازدواج مجدد: در صورتی که دادگاه، نشوز زن را احراز و حکم به عدم تمکین صادر کند و زن همچنان از تمکین خودداری ورزد، مرد می تواند با اخذ مجوز از دادگاه، همسر دوم اختیار نماید. این حق با هدف جلوگیری از عسر و حرج مرد در جامعه اسلامی پیش بینی شده است.
- امکان طلاق از سوی مرد: اگرچه عدم تمکین به تنهایی از موجبات طلاق نیست، اما در صورت ادامه نشوز و اثبات آن، می تواند در پرونده های طلاق نقش داشته و به عنوان یکی از دلایل عسر و حرج مرد مورد استناد قرار گیرد.
درک صحیح این مفاهیم، به ویژه برای افرادی که قصد طرح دعوای الزام به تمکین را دارند یا با چنین دعوایی مواجه شده اند، از اهمیت بالایی برخوردار است. آگاهی از حقوق و تکالیف، زمینه را برای اتخاذ تصمیمات حقوقی آگاهانه فراهم می آورد.
بررسی ویژه: الزام به تمکین در دوران عقد
دوران عقد، که به دوره پس از جاری شدن صیغه نکاح و پیش از شروع زندگی مشترک رسمی (زفاف) اطلاق می شود، دارای ظرایف حقوقی خاصی است که دعوای الزام به تمکین را در این مقطع متفاوت می سازد. در این دوره، اگرچه علقه زوجیت برقرار شده و زوجین حقوق و تکالیفی نسبت به یکدیگر دارند، اما نوع و میزان تمکین مورد انتظار با دوره پس از عروسی تفاوت های بنیادینی دارد.
تفاوت های تمکین در دوران عقد با بعد از زفاف
در دوران عقد، معمولاً زوجین در منزل والدین خود سکونت دارند و هنوز زندگی مشترک مستقل خود را آغاز نکرده اند. این وضعیت، انتظارات و الزامات مربوط به تمکین را تحت تأثیر قرار می دهد:
- سکونت در منزل مشترک: تا زمانی که زوج منزل مستقل و متناسب با شأن زوجه را فراهم نکرده باشد، نمی تواند از زوجه الزام به سکونت در منزل مشترک را درخواست کند. تمکین عام در این دوره بیشتر به معنای حسن معاشرت، ملاقات، و انجام امور عرفی مربوط به دوران نامزدی است.
- تمکین خاص (روابط زناشویی): مهمترین تفاوت در این زمینه است. در دوران عقد و پیش از برقراری رابطه زناشویی، زوجه باکره از «حق حبس» برخوردار است که به او اجازه می دهد تا زمان دریافت مهریه خود، از تمکین خاص و حتی عام خودداری کند. این امر عملاً امکان طرح دعوای نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد را در خصوص تمکین خاص، تحت تأثیر قرار می دهد.
- نفقه ی زوجه: حتی با وجود حق حبس و عدم تمکین، در صورتی که زوجه از حق حبس خود استفاده کند، همچنان مستحق نفقه است. این تفاوت عمده ای با نشوز پس از زفاف دارد که منجر به سقوط نفقه می شود.
حق حبس زوجه باکره: اصلی ترین دفاع قانونی
حق حبس، اصلی ترین و مهمترین ابزار دفاعی برای زوجه در نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد است. این حق، در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی ایران پیش بینی شده است: زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع نماید مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
تعریف و مبنای قانونی حق حبس
حق حبس به این معناست که زوجه باکره، تا زمانی که تمام مهریه خود را دریافت نکرده باشد، می تواند از انجام وظایف زناشویی (اعم از تمکین عام و خاص) خودداری کند و با این حال، حق دریافت نفقه او ساقط نمی شود. مبنای این حق، حالت اعتباری و متقابل بودن تعهدات زوجین است؛ یعنی همانطور که مرد تعهد به پرداخت مهریه دارد، زن نیز تعهد به تمکین دارد و می تواند اجرای تعهد خود را منوط به اجرای تعهد زوج (پرداخت مهریه) کند.
شرایط اعمال حق حبس
برای اینکه زوجه بتواند به طور قانونی از حق حبس خود استفاده کند، می بایست شرایط زیر را داشته باشد:
- باکره بودن زوجه: این شرط به معنای عدم برقراری رابطه زناشویی (تمکین خاص) پیش از اعمال حق حبس است. در صورتی که حتی یک بار رابطه جنسی بین زوجین برقرار شده باشد، حق حبس زوجه ساقط می شود. اثبات باکره بودن معمولاً از طریق گواهی پزشکی قانونی صورت می گیرد.
- حال بودن مهریه: مهریه باید از نوع عندالمطالبه باشد، یعنی زن هر زمان که بخواهد بتواند آن را مطالبه کند. اگر مهریه به صورت عندالاستطاعه تعیین شده باشد (مشروط به توانایی مالی مرد)، برخی قضات معتقدند که حق حبس وجود نخواهد داشت.
- عدم تمکین خاص و عام: زوجه با استفاده از حق حبس، می تواند از هر دو نوع تمکین خودداری کند.
- عدم مطالبه مهریه پس از عقد: برخی نظرات حقوقی معتقدند اگر زن پس از عقد بلافاصله مهریه را مطالبه نکند و به طور ارادی به تمکین بپردازد، حق حبس او ساقط می شود. اما نظر غالب این است که صرف عدم مطالبه فوری، حق را ساقط نمی کند مگر اینکه زن عملاً تمکین کرده باشد.
اثر پرداخت مهریه بر حق حبس
با پرداخت تمام مهریه حال به زوجه، حق حبس او ساقط می شود. در این صورت، زوجه ملزم به تمکین خواهد بود و در صورت عدم تمکین، ناشزه محسوب شده و حق نفقه او نیز ساقط خواهد شد. اگر بخش عمده ای از مهریه پرداخت شود، یا مهریه تقسیط گردد، نظرات قضایی متفاوت است. نظر غالب این است که با تقسیط مهریه نیز، تا پرداخت کامل آن، حق حبس زوجه پابرجا می ماند. این موضوع در محاکم قضایی با تحلیل و تفسیر های مختلفی مواجه است.
چگونگی اثبات باکره بودن در دادگاه
اثبات باکره بودن زوجه برای اعمال حق حبس، از طریق معرفی به پزشکی قانونی و اخذ گواهی مربوطه صورت می گیرد. دادگاه در صورت لزوم، زوجه را به پزشکی قانونی معرفی کرده و نتیجه آن در تصمیم گیری دادگاه تأثیرگذار خواهد بود.
تکلیف زوج در فراهم آوردن مقدمات زندگی مشترک
همانند حق حبس برای زوجه، زوج نیز برای موفقیت در دعوای نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد، موظف است ثابت کند که تمامی مقدمات زندگی مشترک و متناسب با شأن زوجه را فراهم آورده است. این مقدمات شامل موارد زیر است:
- مسکن متناسب: زوج باید منزل مسکونی مستقل و مناسب با شأن اجتماعی و خانوادگی زوجه را فراهم کرده باشد. این مسکن می تواند ملکی، استیجاری یا رهنی باشد، اما باید از نظر امکانات و موقعیت، درخور زوجه باشد.
- اثاث البیت: فراهم آوردن لوازم و اثاثیه ضروری منزل، متناسب با شأن زوجین، از دیگر وظایف مرد است.
اهمیت اثبات فراهم بودن این شرایط توسط زوج، در این است که اگر مرد این موارد را فراهم نکرده باشد، زن می تواند به دلیل عدم امکان شروع زندگی مشترک، از تمکین خودداری کرده و دادخواست الزام به تمکین مرد رد خواهد شد. در واقع، حتی اگر حق حبس وجود نداشته باشد، عدم ایفای این وظایف از سوی زوج، یک دفاع موجه برای زوجه محسوب می شود.
مراحل قانونی طرح دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد
طرح دعوای الزام به تمکین، همانند سایر دعاوی حقوقی، نیازمند طی مراحل قانونی مشخصی است. این مراحل، به خصوص در دوران عقد، باید با دقت و رعایت جزئیات حقوقی انجام شود تا امکان موفقیت در پرونده افزایش یابد.
گام اول: ارسال اظهارنامه تمکین
پیش از ثبت دادخواست در دادگاه، توصیه اکید می شود که زوج اقدام به ارسال اظهارنامه تمکین برای زوجه نماید. این گام، هرچند در قانون به صراحت به عنوان شرط لازم ذکر نشده، اما از نظر رویه قضایی و حقوقی، دارای اهمیت فراوان است.
تعریف اظهارنامه و لزوم آن قبل از دادخواست
اظهارنامه، ابلاغ رسمی و قانونی یک خواسته یا اعلامیه به طرف مقابل است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارسال می شود. در مورد الزام به تمکین در دوران عقد، مرد با ارسال اظهارنامه، رسماً از همسرش دعوت می کند تا به وظایف زناشویی خود عمل کرده و به منزل مشترک بازگردد. این اقدام، نشان دهنده حسن نیت زوج برای ادامه زندگی و فراهم آوردن مقدمات آن است و می تواند به عنوان دلیل و مدرکی قوی در دادگاه ارائه شود. هدف اصلی آن، فراهم آوردن فرصتی برای زوجه جهت بازگشت به زندگی مشترک و جلوگیری از طرح دعوای قضایی است.
نمونه متن اظهارنامه الزام به تمکین (کوتاه و جامع)
به طور کلی، متن اظهارنامه باید شامل اطلاعات شناسایی طرفین، تاریخ عقد، و درخواست صریح از زوجه برای تمکین عام و خاص و بازگشت به منزل مشترک باشد. همچنین، باید به آماده بودن مقدمات زندگی مشترک (مسکن و اثاث البیت) اشاره شود. یک نمونه کوتاه می تواند چنین باشد:
ریاست محترم دادگاه خانواده،
با سلام و احترام،
اینجانب [نام و نام خانوادگی زوج] فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره] و کد ملی [کدملی]، به موجب عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقد]، همسر قانونی سرکار خانم [نام و نام خانوادگی زوجه] فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره] و کد ملی [کدملی] می باشم.
علی رغم فراهم آوردن تمامی مقدمات زندگی مشترک از جمله مسکن و اثاث البیت مناسب در نشانی [آدرس منزل مشترک] و تمایل اینجانب به شروع زندگی زناشویی، متأسفانه ایشان بدون عذر موجه شرعی و قانونی، از تمکین عام و خاص خودداری نموده و حاضر به سکونت در منزل مشترک نمی باشند. لذا بدین وسیله، رسماً از ایشان دعوت می شود تا ظرف مدت [مثلاً ۱۰ روز] از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، در منزل مشترک حاضر و به وظایف زوجیت خویش عمل نمایند. بدیهی است در صورت عدم تمکین، اینجانب ناچار به طرح دعوای نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد در مراجع قضایی خواهم بود.
با تشکر و احترام، [نام و نام خانوادگی زوج]
گام دوم: تنظیم و ثبت دادخواست
پس از طی مرحله اظهارنامه (یا حتی در صورت عدم ارسال آن، اگرچه توصیه نمی شود)، زوج می تواند نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد را تنظیم و ثبت نماید.
دادگاه صالح
دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای الزام به تمکین دوران عقد، دادگاه خانواده محل اقامت خوانده (زوجه) است. در صورت عدم آگاهی از محل اقامت دقیق زوجه، می توان به دادگاه آخرین محل اقامت مشترک مراجعه کرد.
ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
تنظیم و ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت می گیرد. زوج باید با در دست داشتن مدارک لازم، به یکی از این دفاتر مراجعه کرده و پس از تکمیل فرم های مربوطه و پرداخت هزینه های دادرسی، دادخواست خود را ثبت نماید. این دفاتر، دادخواست را به دادگاه خانواده صالح ارسال می کنند.
گام سوم: روند رسیدگی در دادگاه خانواده
پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه ای از دادگاه خانواده ارجاع داده می شود. در این مرحله، دادگاه اقداماتی را برای رسیدگی به دعوا انجام می دهد:
- احضار طرفین: دادگاه با ارسال ابلاغیه، زوج و زوجه را برای حضور در جلسه رسیدگی احضار می کند. حضور هر دو طرف یا وکلای آن ها در جلسه دادرسی ضروری است.
- ارائه دلایل و مستندات: در جلسه دادرسی، زوج باید دلایل و مدارک خود (مانند عقدنامه، اظهارنامه، مدارک دال بر فراهم آوری مسکن و اثاث البیت) را ارائه کند. زوجه نیز فرصت دفاع و ارائه دلایل خود (مانند حق حبس، عدم تهیه مسکن، یا وجود عذر موجه) را خواهد داشت.
- تحقیقات احتمالی: در صورت لزوم، دادگاه ممکن است اقدام به تحقیق و بررسی بیشتر نماید، مانند ارجاع زوجه به پزشکی قانونی برای اثبات باکره بودن، یا تحقیق محلی برای بررسی وضعیت منزل مشترک.
گام چهارم: صدور رأی و مراحل اجرایی
پس از بررسی دلایل و مستندات طرفین، دادگاه اقدام به صدور رأی می نماید. رأی صادره می تواند مبنی بر الزام زوجه به تمکین یا رد دادخواست زوج باشد.
- صدور حکم الزام به تمکین: در صورتی که دادگاه، دلایل زوج را موجه تشخیص دهد و دفاعیات زوجه را کافی نداند، حکم به الزام زوجه به تمکین صادر می کند. این حکم پس از قطعیت، به زوجه ابلاغ می شود و او ملزم به تمکین خواهد بود.
- اجرای حکم: در صورت عدم تمکین زوجه پس از صدور حکم قطعی، زوج می تواند تقاضای اجرای حکم را به واحد اجرای احکام دادگاه خانواده ارائه دهد. پیامدهای عدم تمکین پس از حکم، شامل سقوط حق نفقه و امکان درخواست ازدواج مجدد برای مرد خواهد بود.
این فرآیند، نیازمند آگاهی کامل از قوانین و رویه های قضایی است و توصیه می شود قبل از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص خانواده مشورت نمایید.
مدارک ضروری برای طرح دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد (از سوی زوج)
برای طرح موفقیت آمیز دعوای نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد، زوج باید مدارک و مستندات کافی و معتبری را به دادگاه ارائه دهد. این مدارک به دادگاه کمک می کند تا صحت ادعاهای زوج را بررسی و تصمیم مقتضی را اتخاذ نماید. لیست مدارک ضروری به شرح زیر است:
- اصل و کپی مصدق عقدنامه رسمی: این سند، مهمترین مدرک برای اثبات علقه زوجیت و جاری شدن عقد نکاح است. کپی باید توسط دفترخانه ای که عقد در آن صورت گرفته یا دفتر اسناد رسمی، برابر اصل شده باشد.
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوج و زوجه: این مدارک برای احراز هویت طرفین دعوا ضروری است.
- رسید ارسال اظهارنامه تمکین: چنانچه زوج پیش از طرح دادخواست، اظهارنامه تمکین برای زوجه ارسال کرده باشد، ارائه رسید پستی یا تأییدیه الکترونیکی ارسال اظهارنامه، گواه حسن نیت زوج و اخطار قانونی به زوجه است.
- دلایل اثبات فراهم آوردن مسکن متناسب و اثاث البیت:
- سند مالکیت یا اجاره نامه منزل: برای اثبات اینکه زوج مسکن مستقل و مناسب برای زندگی مشترک فراهم کرده است.
- فاکتورهای خرید اثاث البیت: در صورت لزوم و برای اثبات تجهیز منزل، می توان فاکتورهای مربوط به خرید لوازم ضروری زندگی را ارائه داد.
- استشهادیه محلی: شهادت افراد معتمد محل مبنی بر فراهم بودن مسکن و اثاث البیت و آمادگی زوج برای زندگی مشترک.
- استشهادیه محلی یا شهادت شهود: در برخی موارد، برای اثبات عدم تمکین زوجه یا ترک منزل توسط او، می توان از استشهادیه محلی یا شهادت شهود استفاده کرد. این مدارک باید شامل نام، نام خانوادگی، کد ملی و امضای شهود باشد و شهود در صورت لزوم در دادگاه حضور یابند.
- هرگونه مدرک یا مکاتبه دال بر عدم تمکین زوجه: این موارد می تواند شامل پیامک ها، ایمیل ها، نامه ها یا هر نوع مکاتبه ای باشد که نشان دهنده دعوت زوج از زوجه برای تمکین و عدم پاسخ مثبت زوجه به آن است.
- وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل): اگر زوج از طریق وکیل اقدام به طرح دعوا کرده باشد، ارائه اصل و کپی وکالت نامه وکیل ضروری است.
- رسید پرداخت هزینه های دادرسی: هزینه های مربوط به ثبت دادخواست و دادرسی باید پرداخت شده و رسید آن ارائه گردد.
تکمیل و ارائه دقیق این مدارک، نقش بسزایی در تسریع روند رسیدگی و موفقیت در دعوای دادخواست تمکین در دوران عقد خواهد داشت. نقص در مدارک می تواند منجر به اطاله دادرسی یا حتی رد دادخواست شود.
نمونه دادخواست الزام به تمکین زوجه در دوران عقد (با راهنمای تکمیل)
تنظیم نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد نیازمند دقت در درج اطلاعات و رعایت فرمت قانونی است. در این بخش، یک نمونه دادخواست استاندارد ارائه شده و نحوه پر کردن هر بخش توضیح داده می شود. شما می توانید این نمونه را برای پرونده خود تطبیق دهید.
(توجه: فایل های قابل دانلود Word و PDF به صورت مجازی در این محتوا اشاره شده و در عمل در دسترس کاربر قرار می گیرند.)
توضیح کامل نحوه پر کردن هر بخش از دادخواست
- خواهان: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، و آدرس کامل (شامل کد پستی) زوج که تقاضای الزام به تمکین دارد.
- خوانده: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، و آدرس کامل (شامل کد پستی) زوجه که از تمکین خودداری می کند.
- وکیل/نماینده قانونی: در صورت وجود وکیل، مشخصات کامل وکیل (نام، نام خانوادگی، شماره پروانه، آدرس دفتر) درج می شود.
- تعیین خواسته و بهای آن: در این قسمت، به صراحت عبارت الزام خوانده به تمکین عام و خاص در دوران عقد درج می شود. این دعوا غیرمالی است، لذا بهایی برای آن تعیین نمی گردد.
- دلایل و منضمات دادخواست: لیست دقیق و کامل تمامی مدارکی که در بخش قبل (مدارک ضروری) ذکر شد و قرار است پیوست دادخواست شود. (مثلاً: ۱. کپی مصدق عقدنامه، ۲. کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی، ۳. رسید اظهارنامه تمکین، ۴. سند مالکیت/اجاره نامه منزل، ۵. استشهادیه محلی/شهادت شهود).
نمونه دادخواست کامل و استاندارد
بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهر/استان]
با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان (زوج)] به موجب سند ازدواج رسمی شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] تنظیمی در دفترخانه ازدواج شماره [شماره دفترخانه] [نام شهر دفترخانه] به عقد دائم و شرعی سرکار خانم [نام و نام خانوادگی خوانده (زوجه)] درآمده ام و علقه زوجیت دائم بین ما برقرار می باشد.
پس از جاری شدن صیغه عقد، اینجانب تمامی مقدمات لازم و ضروری برای شروع زندگی مشترک را فراهم آورده ام، از جمله تهیه مسکن مستقل و متناسب با شأن خوانده در نشانی [آدرس کامل منزل مشترک] و تجهیز آن به اثاث البیت متعارف. با توجه به آمادگی اینجانب برای ایفای وظایف همسری و شروع زندگی مشترک، بارها از خوانده محترم به صورت حضوری و کتبی (از جمله طی اظهارنامه رسمی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] که به پیوست تقدیم می گردد) درخواست نموده ام تا در منزل مشترک حاضر شده و به وظایف شرعی و قانونی زوجیت، اعم از تمکین عام و خاص، عمل نمایند.
مع الاسف، خوانده محترم بدون هیچ گونه عذر موجه قانونی یا شرعی، از سکونت در منزل مشترک و انجام وظایف زوجیت خودداری می نماید. لازم به ذکر است که خوانده از حق حبس خود استفاده ننموده و یا شرایط اعمال حق حبس برای ایشان فراهم نمی باشد (در صورت عدم وجود حق حبس، این جمله را اضافه کنید و در صورت وجود، آن را متناسب با شرایط تغییر دهید). این اقدام خوانده، منجر به تضرر روحی و مادی اینجانب گردیده است و با روح و نص مواد ۱۱۰۲، ۱۱۰۸، ۱۱۱۴ و سایر مواد مرتبط قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران در تعارض می باشد.
با عنایت به مراتب فوق و با استناد به مواد قانونی پیش گفته، از آن مقام محترم قضایی تقاضای صدور حکم مبنی بر الزام خوانده (زوجه) به تمکین عام و خاص از اینجانب (زوج) در دوران عقد را دارم.
دلایل و مستندات:
- ۱. کپی مصدق سند ازدواج شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه]
- ۲. کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده
- ۳. رسید اظهارنامه تمکین شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه]
- ۴. سند مالکیت/اجاره نامه/کپی مبایعه نامه منزل مشترک در نشانی [آدرس منزل مشترک]
- ۵. [سایر مدارک مانند فاکتور اثاث البیت، استشهادیه محلی و …]
- ۶. وکالت نامه (در صورت وجود وکیل)
با تشکر و احترام فراوان
نام و نام خانوادگی خواهان: [نام و نام خانوادگی زوج]
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]
امضا:
نمونه دادخواست الزام به تمکین دوران عقد Word و نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد PDF
شما می توانید فایل های قابل ویرایش این دادخواست را در فرمت های Word و PDF از لینک های زیر دریافت نمایید تا با سهولت بیشتری بتوانید اطلاعات مربوط به پرونده خود را در آن وارد کنید:
- لینک دانلود نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد Word
- لینک دانلود نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد PDF
راهکارهای دفاع زوجه در برابر دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد
در صورتی که زوجه با نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد از سوی زوج مواجه شود، لازم است با آگاهی کامل از حقوق خود و دفاعیات قانونی، لایحه دفاعی مناسبی را به دادگاه ارائه دهد. دفاع زوجه می تواند بر پایه های مختلفی استوار باشد که در ادامه به تفصیل بررسی می شود.
مهمترین دفاع: استناد به حق حبس
همان طور که پیشتر نیز اشاره شد، «حق حبس» اصلی ترین و قوی ترین دفاع برای زوجه باکره در دوران عقد است. ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به صراحت این حق را به زوجه می دهد. برای استناد به حق حبس، زوجه باید شرایط زیر را اثبات کند:
- باکره بودن: زوجه باید ثابت کند که هنوز باکره است و تمکین خاصی صورت نگرفته است. این اثبات معمولاً از طریق مراجعه به پزشکی قانونی و ارائه گواهی رسمی انجام می شود.
- حال بودن مهریه: مهریه باید از نوع عندالمطالبه باشد و زوجه باید مهریه خود را مطالبه کرده باشد. در صورتی که مهریه عندالاستطاعه باشد، نظرات قضایی متفاوت است، اما در بسیاری از موارد، حق حبس زوجه باکره پابرجا می ماند مگر اینکه زوج اثبات کند استطاعت ندارد.
- عدم دریافت مهریه: زوجه باید اثبات کند که تمام مهریه حال خود را دریافت نکرده است. اگر تمام یا بخش عمده ای از مهریه پرداخت شده باشد، حق حبس ساقط می گردد.
در صورت اثبات این شرایط، دادگاه دادخواست الزام به تمکین زوج را رد خواهد کرد و زوجه همچنان مستحق نفقه خواهد بود.
عدم فراهم آوردن مقدمات زندگی توسط زوج
یکی دیگر از دفاعیات مؤثر برای زوجه، اثبات عدم فراهم آوردن مقدمات لازم برای شروع زندگی مشترک توسط زوج است. زوج، قبل از درخواست تمکین، موظف است مسکن مناسب و اثاث البیت در شأن زوجه را فراهم کند. اگر زوجه بتواند ثابت کند که:
- زوج، مسکن مستقلی تهیه نکرده یا مسکن تهیه شده متناسب با شأن او نیست (مثلاً منزل در محل نامناسبی قرار دارد، یا از امکانات کافی برخوردار نیست).
- زوج، اثاث البیت لازم را فراهم نکرده یا اثاثیه موجود در شأن او نیست.
در این صورت، دادگاه دعوای تمکین زوج را رد خواهد کرد؛ زیرا در این شرایط، عدم تمکین زوجه موجه تلقی می شود.
وجود عذر موجه قانونی برای عدم تمکین
قانون مدنی، موارد دیگری را نیز به عنوان عذر موجه برای عدم تمکین زوجه به رسمیت می شناسد. این عذرها اگر در دادگاه اثبات شوند، می توانند منجر به رد دادخواست دادخواست تمکین در دوران عقد شوند:
- خوف ضرر بدنی، مالی یا شرافتی (ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی): اگر زوجه بتواند به طور مستدل ثابت کند که حضور در منزل مشترک یا ادامه زندگی با زوج، برای او بیم ضرر بدنی (ضرب و شتم)، مالی (اجبار به انتقال اموال) یا شرافتی (سوء شهرت، بدنامی) دارد، می تواند از تمکین خودداری کند. این ضرر باید جدی و قابل اثبات باشد (مثلاً با ارائه گزارش پزشکی قانونی از ضرب و شتم های قبلی، شهادت شهود، یا سوابق کیفری زوج).
- بیماری های مقاربتی زوج: در صورتی که زوج به بیماری های مقاربتی خطرناک مبتلا باشد و این موضوع در دادگاه اثبات شود، زوجه حق دارد از تمکین خاص (روابط زناشویی) خودداری کند.
- سوء معاشرت یا بدرفتاری شدید زوج: اگر زوج دارای سوء معاشرت شدید، اعتیاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی باشد و این موارد زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل کرده باشد، زوجه می تواند با ارائه دلایل و شهود، از تمکین خودداری کند.
صوری بودن دادخواست زوج
گاهی اوقات زوج با نیت سوء و صرفاً برای ساقط کردن نفقه زوجه یا گرفتن مجوز ازدواج مجدد، اقدام به طرح دادخواست الزام به تمکین دوران عقد می نماید، در حالی که خود به ادامه زندگی مشترک تمایلی ندارد یا مقدمات آن را فراهم نکرده است. زوجه می تواند با استناد به موارد زیر، صوری بودن دادخواست را اثبات کند:
- عدم تلاش واقعی زوج برای فراهم آوردن مقدمات زندگی مشترک.
- داشتن نیت قبلی برای ازدواج مجدد و استفاده از این دعوا به عنوان ابزار.
- عدم وجود علاقه واقعی زوج به ادامه زندگی مشترک و طرح دعوا صرفاً برای آزار زوجه.
اثبات این موارد دشوار است و نیازمند جمع آوری شواهد و قرائن قوی، از جمله شهادت شهود یا پیام های رد و بدل شده است.
چگونگی ارائه لایحه دفاعی مناسب
برای دفاع مؤثر، زوجه باید یک لایحه دفاعی دقیق و مستند تنظیم کرده و آن را به دادگاه ارائه دهد. نکات کلیدی در تنظیم لایحه دفاعی:
- مستند بودن: تمامی ادعاها و دفاعیات باید با استناد به مواد قانونی، شهادت شهود، گواهی پزشکی قانونی، مدارک و مستندات دیگر همراه باشد.
- شفافیت و صراحت: لایحه باید با زبانی واضح و صریح نوشته شود و از هرگونه ابهام و پیچیدگی دوری کند.
- احترام به دادگاه: لحن لایحه باید محترمانه و به دور از هرگونه توهین یا اتهام بی اساس باشد.
- ترتیب منطقی: دفاعیات باید به ترتیب منطقی و حقوقی بیان شوند.
مشاوره و کمک گرفتن از یک وکیل متخصص خانواده برای تنظیم لایحه دفاعی و ارائه دفاع مناسب در دادگاه، می تواند شانس موفقیت زوجه را به طور قابل توجهی افزایش دهد و از تضییع حقوق او جلوگیری کند.
پیامدهای حقوقی صدور حکم تمکین یا رد آن
صدور حکم در پرونده نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد، پیامدهای حقوقی مهمی برای هر دو طرف دعوا (زوج و زوجه) به دنبال دارد. این پیامدها، بسته به اینکه حکم به نفع زوج صادر شود یا دادخواست او رد گردد، متفاوت خواهد بود.
در صورت صدور حکم الزام به تمکین به نفع زوج
اگر دادگاه پس از بررسی کامل پرونده، دلایل زوج را موجه تشخیص دهد و دفاعیات زوجه را کافی نداند (مثلاً زوجه حق حبس نداشته باشد یا نتواند عذر موجهی برای عدم تمکین خود اثبات کند)، حکم به الزام زوجه به تمکین صادر خواهد شد. این حکم پس از قطعیت یافتن، آثار زیر را در پی دارد:
- سقوط حق نفقه: مهمترین و فوری ترین پیامد عدم تمکین زوجه پس از صدور حکم قطعی، سقوط حق نفقه اوست. بر اساس ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود. از تاریخی که حکم تمکین صادر و قطعیت می یابد و زوجه همچنان از تمکین خودداری می کند، نفقه به او تعلق نمی گیرد.
- امکان درخواست ازدواج مجدد برای زوج: در صورتی که زوجه با وجود صدور حکم قطعی الزام به تمکین، همچنان از بازگشت به زندگی مشترک و ایفای وظایف زناشویی خودداری کند، زوج می تواند با استناد به این حکم، از دادگاه خانواده تقاضای صدور مجوز ازدواج مجدد نماید. دادگاه پس از احراز عدم تمکین و بررسی شرایط، می تواند این مجوز را صادر کند.
- امکان طرح دعوای طلاق از سوی زوج: عدم تمکین طولانی مدت زوجه پس از صدور حکم الزام به تمکین، می تواند به عنوان یکی از دلایل عسر و حرج زوج محسوب شده و زمینه را برای طرح دعوای طلاق از سوی مرد فراهم آورد. هرچند این موضوع به تنهایی دلیل طلاق نیست، اما در کنار سایر مسائل می تواند در تصمیم دادگاه تأثیرگذار باشد.
لازم به ذکر است که حکم تمکین، یک حکم اعلامی است و نمی توان زوجه را به زور فیزیکی به تمکین واداشت؛ بلکه این حکم صرفاً آثار حقوقی عدم تمکین را بر زوجه بار می کند.
در صورت رد دادخواست زوج
اگر دادگاه دلایل زوج را برای دادخواست تمکین در دوران عقد کافی نداند یا دفاعیات زوجه را موجه تشخیص دهد (مثلاً زوجه باکره باشد و از حق حبس استفاده کرده باشد، یا زوج مقدمات زندگی مشترک را فراهم نکرده باشد، یا زوجه عذر موجهی برای عدم تمکین اثبات کند)، دادخواست زوج رد خواهد شد. پیامدهای رد دادخواست به شرح زیر است:
- استمرار حق نفقه زوجه: در صورت رد دادخواست تمکین زوج، حق نفقه زوجه به قوت خود باقی می ماند و زوج مکلف به پرداخت نفقه است. زوجه می تواند در صورت عدم پرداخت نفقه، دعوای مطالبه نفقه را علیه زوج مطرح کند.
- عدم امکان ازدواج مجدد برای زوج (بدون دلیل دیگر): در این حالت، زوج نمی تواند به صرف عدم تمکین زوجه (که از نظر دادگاه موجه تشخیص داده شده است) درخواست مجوز ازدواج مجدد نماید. مگر آنکه دلایل قانونی دیگری برای ازدواج مجدد داشته باشد.
- ادامه علقه زوجیت با حقوق و تکالیف قبلی: با رد دادخواست، وضعیت حقوقی زوجین به حالت قبل بازمی گردد و علقه زوجیت با تمامی حقوق و تکالیف، ادامه پیدا می کند. زوج همچنان مکلف به پرداخت نفقه است و زوجه می تواند از حق حبس یا سایر حقوق خود استفاده نماید.
نتیجه هر یک از این احکام، می تواند مسیر آینده زندگی مشترک و تصمیمات بعدی زوجین را به شدت تحت تأثیر قرار دهد؛ لذا آگاهی از این پیامدها برای هر دو طرف ضروری است.
سوالات متداول پیرامون الزام به تمکین در دوران عقد
آیا زوجه با داشتن حق حبس، مستحق نفقه است؟
بله، بر اساس ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زوجه باکره که از حق حبس خود استفاده می کند، حتی در صورت عدم تمکین، همچنان مستحق نفقه است. این یکی از امتیازات مهم حق حبس در دوران عقد است.
تأثیر برقراری حتی یک بار رابطه جنسی بر حق حبس چیست؟
برقراری حتی یک بار رابطه جنسی (تمکین خاص) بین زوجین، منجر به سقوط حق حبس زوجه می شود. پس از آن، زوجه دیگر نمی تواند به استناد حق حبس از تمکین خودداری کند و در صورت عدم تمکین، ناشزه محسوب شده و حق نفقه او نیز ساقط خواهد شد.
نقش وکیل متخصص خانواده در دعوای تمکین چیست؟
وکیل متخصص خانواده با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند زوج یا زوجه را در تمامی مراحل دعوا، از تنظیم اظهارنامه و دادخواست تا حضور در جلسات دادگاه و تنظیم لوایح دفاعی، راهنمایی و نمایندگی کند. حضور وکیل به دلیل پیچیدگی های حقوقی این پرونده ها و مسائل مربوط به حق حبس، اثبات شرایط تمکین، و دفاع در برابر آن، بسیار توصیه می شود.
هزینه های دادرسی و وکالت در این نوع پرونده ها چقدر است؟
هزینه های دادرسی شامل هزینه ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سایر تعرفه های قانونی است که معمولاً مبلغ ثابتی دارند. حق الوکاله وکیل نیز بر اساس تعرفه های مصوب کانون وکلا یا توافق طرفین تعیین می شود و بسته به پیچیدگی پرونده و زمان صرف شده توسط وکیل، متغیر است.
چه سوالاتی توسط قاضی در جلسه تمکین پرسیده می شود؟
قاضی معمولاً در جلسات رسیدگی به دعوای تمکین، سوالاتی پیرامون تاریخ عقد، دلیل عدم تمکین زوجه، فراهم بودن یا نبودن منزل و اثاث البیت از سوی زوج، مطالبه مهریه، و همچنین وجود یا عدم وجود حق حبس از طرفین می پرسد. در صورت ادعای خوف ضرر، قاضی در مورد دلایل و مستندات آن نیز سوال خواهد کرد.
آیا ارسال اظهارنامه تمکین ضروری است؟
از نظر قانونی، ارسال اظهارنامه تمکین پیش از طرح دادخواست الزام به تمکین، شرط لازم محسوب نمی شود؛ اما از نظر رویه قضایی، ارسال آن به عنوان گواه حسن نیت زوج و اخطار قانونی به زوجه، دارای اهمیت فراوان است و می تواند به عنوان مدرک مثبته در دادگاه ارائه شود.
تفاوت «تمکین عام» و «تمکین خاص» در دوران عقد چیست؟
تمکین عام در دوران عقد، شامل حسن معاشرت و اطاعت از ریاست مرد بر خانواده در امور عرفی و معقول زندگی است، در حالی که تمکین خاص به برقراری روابط زناشویی اطلاق می شود. در دوران عقد، زوجه باکره می تواند با استناد به حق حبس، از هر دو نوع تمکین خودداری کند، اما این حق بیشتر در مورد تمکین خاص و سکونت در منزل مشترک مورد توجه قرار می گیرد.
نتیجه گیری
نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد، یکی از دعاوی حساس و پیچیده در حقوق خانواده است که نیازمند درک عمیق از مفاهیم قانونی و رویه های قضایی است. همان طور که بیان شد، دوران عقد با ویژگی های خاص خود، به ویژه در ارتباط با «حق حبس» زوجه باکره و تکالیف زوج در فراهم آوری مقدمات زندگی مشترک، ابعاد منحصر به فردی به این پرونده می بخشد.
در این مقاله تلاش شد تا با ارائه یک راهنمای جامع، تمامی جوانب این دعوا، از مفاهیم پایه تمکین عام و خاص و آثار حقوقی عدم تمکین، تا شرایط ویژه دوران عقد، مراحل قانونی طرح دعوا، مدارک لازم، و راهکارهای دفاعی برای زوجه، به صورت شفاف و کاربردی تشریح گردد. همچنین، یک نمونه دادخواست الزام به تمکین زوجه در دوران عقد با قابلیت دانلود ارائه شد تا روند حقوقی برای مخاطبان آسان تر گردد.
آگاهی از حقوق و وظایف قانونی برای زوجین در دوران عقد، نه تنها به آن ها در اتخاذ تصمیمات آگاهانه کمک می کند، بلکه می تواند از بروز اختلافات و طرح دعاوی پیچیده پیشگیری نماید. با توجه به پیچیدگی های حقوقی و عاطفی این پرونده ها، قویاً توصیه می شود که قبل از هرگونه اقدام، از مشاوره تخصصی یک وکیل متخصص خانواده بهره مند شوید. این اقدام می تواند از تضییع حقوق شما جلوگیری کرده و مسیر رسیدگی را به بهترین شکل ممکن هدایت نماید.