مطالبه مهریه بعد از فوت زوجه
مطالبه مهریه بعد از فوت زوجه
مهریه پس از فوت زن به هیچ عنوان ساقط نمی شود و به عنوان یک دین ممتاز، به وراث قانونی او تعلق می گیرد. این حق مالی از لحظه عقد بر ذمه زوج قرار داشته و پس از فوت زوجه، ورثه او می توانند مطالبه مهریه را پیگیری کنند. در ادامه به تفصیل به بررسی ابعاد قانونی، نحوه محاسبه و تقسیم مهریه زن فوت شده خواهیم پرداخت.
فوت زوجه یکی از وقایع ناگوار زندگی است که علاوه بر بار عاطفی و روانی، تبعات حقوقی و مالی متعددی را نیز به دنبال دارد. یکی از مهم ترین این تبعات، وضعیت مهریه است؛ حقی مالی که زن از لحظه عقد مالک آن می شود و مطالبه آن می تواند پس از فوت او نیز ادامه یابد. برخلاف تصور برخی افراد، مهریه با فوت زن از بین نمی رود و به عنوان جزئی از ترکه او، به وراث قانونی منتقل می شود. این مقاله به منظور ارائه یک راهنمای حقوقی جامع، دقیق و کاربردی برای تمامی افرادی که با موضوع مطالبه مهریه بعد از فوت زوجه درگیر هستند – اعم از ورثه متوفی، همسر باقی مانده یا علاقه مندان به مسائل حقوق خانواده – تدوین شده است. هدف اصلی این است که با تبیین مبانی قانونی و ارائه توضیحات مستدل، ابهامات رایج در این زمینه برطرف شود و کاربران با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف خود، مسیر قانونی مطالبه را طی کنند.
مبانی قانونی توارث مهریه پس از فوت زوجه
مهریه یکی از حقوق مالی اساسی زن در عقد نکاح است که قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به آن اهمیت ویژه ای قائل شده است. درک ماهیت حقوقی مهریه و چگونگی انتقال آن پس از فوت زوجه، برای پیگیری های قانونی آتی امری ضروری است.
تعریف حقوقی مهریه و ماهیت دین ممتاز آن
مهریه، که در اصطلاح فقهی صداق نیز نامیده می شود، مالی است که مرد در زمان عقد نکاح به زن می پردازد یا متعهد به پرداخت آن می شود. این حق مالی، به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به محض وقوع عقد، به مالکیت زن درمی آید و او می تواند هر زمان که بخواهد و بدون هیچ قید و شرطی، آن را از شوهر خود مطالبه کند. این بدان معناست که مهریه یک دین
بر ذمه زوج است و او مکلف به پرداخت آن است.
مهریه نه تنها یک حق مالی، بلکه یک دین ممتاز تلقی می شود. این امتیاز بدان معناست که در صورت تعدد دیون زوج یا ورشکستگی او، طلب مهریه زن بر سایر دیون، به جز برخی دیون خاص مانند هزینه های کفن و دفن و دیون رهنی با شرایط خاص، اولویت دارد.
این ویژگی دین ممتاز بودن مهریه، تضمینی برای حقوق مالی زن محسوب می شود و حتی پس از فوت زوجه نیز، این امتیاز به وراث او منتقل می گردد. بنابراین، مهریه جزئی از دارایی های متوفی محسوب شده و در زمره ترکه او قرار می گیرد که می بایست پیش از تقسیم ماترک بین وراث، از دارایی های زوج یا ترکه او پرداخت شود.
توارث مهریه در قانون مدنی ایران
بر اساس قوانین ارث در ایران، با فوت هر شخص، حقوق و تکالیف مالی او به وراث قانونی اش منتقل می شود. مهریه نیز از این قاعده مستثنی نیست و به عنوان یک حق مالی، پس از فوت زوجه به وراث او ارث می رسد. ماده ۹۴۰ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: زوجین که زوجیت آن ها دائمی باشد و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می برند. این ماده پایه و اساس توارث بین زن و شوهر را فراهم می آورد. به علاوه، سایر مواد قانونی مرتبط با ارث نیز تأییدکننده این موضوع است که مهریه به عنوان یک طلب، جزء ماترک متوفی محسوب و به ورثه او منتقل می شود.
در خصوص عقد دائم و موقت، تفاوت هایی وجود دارد که در مبحث ارث نیز نمود پیدا می کند. توارث مهریه و سایر حقوق مالی در عقد دائم برقرار است. اما در ازدواج موقت (صیغه)، اصولاً زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند، مگر اینکه در ضمن عقد شرط توارث شده باشد. با این حال، حتی در عقد موقت نیز، اگر مهریه در عقد تعیین شده باشد و قبل از فوت زوجه پرداخت نشده باشد، این مهریه حق مالی او محسوب شده و به ورثه وی خواهد رسید، زیرا مهریه در عقد موقت نیز از لحظه وقوع عقد به مالکیت زن درمی آید. این نکته مهمی است که ورثه باید به آن توجه داشته باشند.
وراث مهریه زن فوت شده و سهم قانونی هر یک
پس از تأیید اینکه مهریه با فوت زوجه ساقط نمی شود و به وراث او منتقل می گردد، سوال مهم این است که این وراث چه کسانی هستند و سهم هر یک از مهریه متوفی چقدر است. قانون مدنی طبقات و درجات وراث را به طور دقیق مشخص کرده است.
طبقات و درجات وراث بر اساس قانون مدنی
ماده ۸۶۲ قانون مدنی، وراث را به سه طبقه تقسیم می کند و هر طبقه، مانع ارث بردن طبقات بعدی است؛ به این معنی که با وجود حتی یک نفر از طبقه اول، نوبت به طبقات بعدی نمی رسد. این طبقات عبارتند از:
- طبقه اول: پدر، مادر، اولاد (فرزندان) و اولادِ اولاد (نوه ها).
- طبقه دوم: اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ)، برادر، خواهر و اولاد آن ها (برادرزادگان و خواهرزادگان).
- طبقه سوم: اعمام، عمات، اخوال و خالات (عموها، عمه ها، دایی ها و خاله ها) و اولاد آن ها (عموزادگان، عمه زادگان، دایی زادگان و خاله زادگان).
علاوه بر این سه طبقه، زوج (شوهر) و زوجه (زن) نیز جزء وراث سببی محسوب می شوند و در کنار هر یک از طبقات نسبی، از یکدیگر ارث می برند. سهم زوج و زوجه در قانون به صورت مشخص تعیین شده است و وجود آن ها هیچ یک از طبقات نسبی را از ارث محروم نمی کند.
تقسیم سهم الارث مهریه در سناریوهای مختلف
نحوه تقسیم مهریه زن فوت شده بین وراث، بسته به ترکیب وراث حاضر متفاوت است. در ادامه، سناریوهای رایج و نحوه تقسیم سهم الارث مهریه در هر یک به تفصیل بیان می شود. فرض می کنیم مهریه ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی باشد.
| سناریو | وضعیت وراث | سهم شوهر | سهم فرزندان | سهم پدر | سهم مادر | مثال (مهریه ۱۰۰ سکه) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | زن دارای فرزند (شامل نوه) | ۱/۴ (یک چهارم) | مابقی (۳/۴) | – | – | شوهر: ۲۵ سکه؛ فرزندان: ۷۵ سکه (پسر دو برابر دختر) |
| ۲ | زن بدون فرزند، دارای پدر و مادر | ۱/۲ (یک دوم) | – | ۲/۳ از مابقی (۲/۳ از ۱/۲) | ۱/۳ از مابقی (۱/۳ از ۱/۲) | شوهر: ۵۰ سکه؛ پدر: ۳۳.۳ سکه؛ مادر: ۱۶.۷ سکه |
| ۳ | زن بدون فرزند، بدون پدر و مادر (و طبقه اول) | ۱/۲ (یک دوم) | – | – | – | شوهر: ۵۰ سکه؛ مابقی به وراث طبقه دوم |
| ۴ | زن دارای فرزند، پدر و مادر | ۱/۴ (یک چهارم) | مابقی پس از کسر سهم والدین | ۱/۶ (یک ششم) | ۱/۶ (یک ششم) | شوهر: ۲۵ سکه؛ پدر: ۱۶.۷ سکه؛ مادر: ۱۶.۷ سکه؛ فرزندان: ۴۱.۶ سکه |
توضیح سناریوها:
- سناریو ۱ (زن دارای فرزند): در این حالت، سهم شوهر یک چهارم کل مهریه است. سه چهارم باقی مانده بین فرزندان تقسیم می شود؛ به این ترتیب که فرزند پسر دو برابر فرزند دختر سهم می برد.
- سناریو ۲ (زن بدون فرزند، دارای پدر و مادر): سهم شوهر به یک دوم کل مهریه افزایش می یابد. از نصف باقی مانده مهریه، پدر دو سوم و مادر یک سوم سهم می برند.
- سناریو ۳ (زن بدون فرزند، بدون پدر و مادر): اگر زوجه هیچ کدام از وراث طبقه اول را نداشته باشد، شوهر یک دوم مهریه را می برد و نصف باقی مانده به وراث طبقه دوم (اجداد، برادران و خواهران) می رسد که تقسیم آن قواعد خاص خود را دارد.
- سناریو ۴ (زن دارای فرزند و پدر و مادر): در این حالت، سهم شوهر یک چهارم است. پدر و مادر هر کدام یک ششم از کل مهریه را می برند. پس از کسر سهم شوهر و والدین، مابقی بین فرزندان تقسیم می شود.
تأثیر فوت قبل از نزدیکی (دخول) بر مهریه
در حقوق ایران، دخول
یا نزدیکی، عاملی مهم در تعیین مقدار مهریه است که زن مالک آن می شود. بر اساس ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، در صورتی که طلاق قبل از نزدیکی واقع شود، زن فقط مستحق نصف مهریه خواهد بود. این قاعده در مورد فوت زوجه نیز تا حدودی مصداق پیدا می کند.
اگر زن قبل از دخول فوت کند، ورثه او تنها می توانند نصف مهریه تعیین شده را از زوج مطالبه کنند. اما اگر پس از نزدیکی و حتی برای یک بار، زوجه فوت کرده باشد، او مالک تمام مهریه می شود و ورثه اش می توانند کل مهریه را از زوج یا ترکه او مطالبه نمایند. این نکته برای وراث و همسر متوفی بسیار حائز اهمیت است و باید در محاسبه و مطالبه مهریه مورد توجه قرار گیرد.
فرآیند حقوقی مطالبه مهریه زن فوت شده
مطالبه مهریه پس از فوت زوجه، نیازمند طی کردن مراحل قانونی مشخصی است. وراث باید با آگاهی از این مراحل، فرآیند را به درستی پیگیری کنند.
گام های عملیاتی برای وراث
برای مطالبه مهریه زن فوت شده، وراث باید مراحل زیر را طی کنند:
- اخذ گواهی فوت: اولین گام، دریافت گواهی فوت زوجه از اداره ثبت احوال است. این سند، برای اثبات فوت متوفی و شروع فرآیند انحصار وراثت ضروری است.
- درخواست گواهی انحصار وراثت: وراث باید با ارائه مدارکی نظیر گواهی فوت، شناسنامه و عقدنامه متوفی و شناسنامه وراث، به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مراجعه کرده و درخواست گواهی انحصار وراثت نمایند. این گواهی، مشخص کننده وراث قانونی و سهم الارث هر یک است که برای مطالبه مهریه و هرگونه اقدام قانونی دیگر مربوط به ترکه متوفی، الزامی است.
- تنظیم و تقدیم دادخواست مطالبه مهریه: پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، وراث (یا وکیل آن ها) باید دادخواستی با عنوان مطالبه مهریه تنظیم و به دادگاه خانواده صالح تقدیم کنند. در این دادخواست، وراث به عنوان خواهان و زوج (یا در صورت فوت زوج، ورثه او) به عنوان خوانده معرفی می شوند. خواسته دادخواست نیز، مطالبه مهریه به نسبت سهم الارث هر یک از وراث است.
- جمع آوری و ارائه مدارک لازم: مدارک اصلی که باید ضمیمه دادخواست شوند عبارتند از:
- عقدنامه رسمی زوجه.
- گواهی حصر وراثت.
- کارت ملی و شناسنامه تمامی وراث.
- در صورت وجود، وکالت نامه وکیل.
- گواهی فوت زوجه.
مرجع صالح برای رسیدگی به این دعاوی، دادگاه خانواده است.
چگونگی محاسبه مهریه وجه رایج و غیررایج پس از فوت
یکی از مهم ترین و پیچیده ترین مسائل در مطالبه مهریه زن فوت شده، نحوه محاسبه آن، به ویژه در مورد مهریه وجه رایج (پول نقد) است. ابهامات زیادی در این خصوص وجود دارد که لازم است بر اساس قانون و رویه قضایی شفاف سازی شود.
- مهریه وجه رایج (پول نقد):
ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی و آیین نامه اجرایی تبصره آن، به صراحت بیان می دارد که اگر مهریه وجه رایج باشد،
متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه در زمان تأدیه (پرداخت) نسبت به سال اجرای عقد
محاسبه و پرداخت خواهد شد. این حکم شامل مهریه زن فوت شده نیز می شود. بنابراین، مهریه وجه رایج زن فوت شده، به نرخ روز (زمان مطالبه یا پرداخت) محاسبه می شود، نه تاریخ فوت. برخی رقبا ممکن است به اشتباه عنوان کنند که ملاک، تاریخ فوت است، اما رویه قضایی و نص صریح قانون، نرخ روز پرداخت را ملاک قرار می دهد. دلیل این امر، حفظ ارزش واقعی دین و جلوگیری از تضییع حقوق مالی زن (و ورثه او) به دلیل تورم است. شاخص های محاسبه این تغییر قیمت توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می شود و دادگاه بر اساس آن، مبلغ به روز شده مهریه را تعیین می کند. - مهریه غیر وجه رایج (سکه، طلا، ملک، مال معین):
اگر مهریه به صورت سکه، طلا، ملک یا مال معین دیگری باشد، ورثه می توانند عین همان مال را مطالبه کنند. در صورتی که عین مال موجود نباشد یا امکان مطالبه آن وجود نداشته باشد (مثلاً ملک فروخته شده باشد)، قیمت روز آن مال در زمان مطالبه ملاک پرداخت خواهد بود. به عنوان مثال، اگر مهریه ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی باشد، ورثه می توانند ۱۰۰ سکه را مطالبه کنند و اگر زوج توان پرداخت عین سکه را نداشته باشد، قیمت روز ۱۰۰ سکه در زمان پرداخت، محاسبه و دریافت می شود.
امکان درخواست اعسار و تقسیط مهریه توسط زوج
حتی پس از فوت زوجه و مطالبه مهریه توسط وراث، زوج همچنان حق دارد در صورت عدم توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه، درخواست اعسار از پرداخت مهریه
را به دادگاه ارائه دهد. اعسار به معنای ناتوانی مالی و عدم دسترسی به اموال کافی برای پرداخت یکباره دیون است.
در صورتی که زوج بتواند در دادگاه اثبات کند که قادر به پرداخت کامل مهریه به صورت یکجا نیست، دادگاه با بررسی وضعیت مالی او (از طریق استعلام از مراجع ذی ربط، تحقیق از شهود و بررسی اموال)، حکم به تقسیط مهریه صادر خواهد کرد. این تقسیط می تواند شامل پیش پرداخت (پیش قسط) و اقساط ماهانه باشد. فوت زوجه تأثیری در این حق زوج ندارد و او کماکان می تواند از این امکان قانونی برای تعدیل پرداخت مهریه استفاده کند. وراث متوفی نیز، پس از صدور حکم تقسیط، می بایست مهریه را بر اساس اقساط تعیین شده توسط دادگاه دریافت کنند.
سناریوهای خاص و نکات تکمیلی در مطالبه مهریه
مسائل حقوقی مربوط به مهریه بعد از فوت زوجه، گاهی می تواند با سناریوهای پیچیده تری مواجه شود که نیاز به تحلیل دقیق تری دارد. در این بخش به برخی از این موارد می پردازیم.
مطالبه مهریه مادر فوت شده در صورت فوت پدر (یا همسر دوم)
یکی از سناریوهایی که ممکن است مطرح شود، حالتی است که مادر فوت کرده و پس از او، پدر نیز از دنیا رفته است. در این شرایط، فرزندان می توانند مهریه مادر فوت شده خود را از ترکه پدر مطالبه کنند. مهریه مادر، پیش از فوت پدر، یک دین بر ذمه او بوده و با فوت پدر، این دین به ترکه او منتقل می شود. بنابراین، فرزندان به عنوان وراث مادر (در خصوص مهریه) و وراث پدر (در خصوص ترکه او)، می توانند مهریه مادر را از اموال باقیمانده از پدر مطالبه نمایند.
پیچیدگی بیشتر زمانی رخ می دهد که پدر پس از فوت مادر، ازدواج مجدد کرده باشد و از همسر دوم نیز فرزندانی داشته باشد. در این حالت، مهریه همسر اول (مادر فوت شده) همچنان دین ممتاز بر ذمه پدر بوده و باید قبل از تقسیم ترکه پدر بین تمامی وراث، از دارایی های او پرداخت شود. این امر به وراث همسر اول این امکان را می دهد که مهریه مادر خود را پیش از هرگونه تقسیم ارث بین همسر دوم و فرزندان او، مطالبه کنند.
همچنین، اگر زوجه پس از جدایی از همسر اول، مجدداً ازدواج کرده و سپس فوت کند و همسر دوم او نیز پس از مدتی فوت شود، فرزندان حاصل از ازدواج اول می توانند مهریه مادرشان را از ترکه همسر دوم او مطالبه کنند، چرا که مهریه زن بر ذمه همسر دوم او بوده و با فوت وی، به ترکه او منتقل شده است.
مهریه عندالاستطاعه و فوت زوجه
مهریه عندالاستطاعه
به مهریه ای گفته می شود که پرداخت آن مشروط به توانایی مالی زوج است. سوال مهم این است که آیا مهریه عندالاستطاعه پس از فوت زوجه نیز قابل مطالبه است؟ پاسخ مثبت است. فوت زوجه، حق مطالبه مهریه عندالاستطاعه را از بین نمی برد و ورثه او می توانند این مهریه را مطالبه کنند.
با این حال، بار اثبات توانایی مالی زوج برای پرداخت مهریه عندالاستطاعه، پس از فوت زوجه نیز بر عهده ورثه اوست. ورثه باید شواهد و مدارکی را به دادگاه ارائه دهند که نشان دهنده استطاعت مالی زوج برای پرداخت مهریه باشد. دادگاه با بررسی این مستندات و وضعیت مالی زوج، در خصوص مطالبه یا عدم مطالبه و همچنین میزان و نحوه پرداخت مهریه عندالاستطاعه تصمیم گیری خواهد کرد.
تاثیر فوت قبل از نزدیکی (دخول) بر مهریه
همانطور که پیشتر اشاره شد، فوت زوجه قبل از نزدیکی (دخول) تأثیر مستقیمی بر میزان مهریه قابل مطالبه دارد. بر اساس قوانین فقهی و حقوقی، در صورتی که عقد نکاح دائم باشد و قبل از اولین نزدیکی زوجه فوت کند، ورثه او فقط مالک نصف مهریه تعیین شده خواهند بود. دلیل این امر آن است که مهریه کامل در قبال مجموع عقد و دخول کامل می شود و بدون دخول، نصف آن ساقط می گردد.
اما اگر حتی یک بار نزدیکی صورت گرفته باشد، زوجه مالک تمام مهریه می شود و ورثه او می توانند تمامی مهریه را از زوج مطالبه کنند. این نکته کلیدی در پرونده های مربوط به فوت ناگهانی یا فوت در اوایل زندگی مشترک است و می تواند به طور چشمگیری بر مبلغ مهریه قابل توارث تأثیر بگذارد.
مهریه دین ممتاز و اولویت آن در تقسیم ترکه
یکی از مهمترین خصوصیات مهریه، ماهیت دین ممتاز
بودن آن است. این ویژگی به مهریه اولویت خاصی در پرداخت از ترکه متوفی یا دارایی های زوج می دهد. بر اساس ماده ۲۲۳ قانون امور حسبی، ترتیب پرداخت دیون از ترکه متوفی به این صورت است:
- هزینه های کفن و دفن متوفی و سایر هزینه های ضروری پس از فوت.
- دیون ممتاز، که مهریه زن در زمره آن ها قرار می گیرد.
- سایر دیون و بدهی های عادی متوفی.
این بدان معناست که مهریه زن، چه در زمان حیات و چه پس از فوت او، نسبت به اکثر بدهی های دیگر زوج یا ترکه متوفی (در صورت فوت زوج)، ارجحیت دارد و باید ابتدا پرداخت شود. این اولویت بندی، تضمینی قانونی برای احقاق حقوق مالی زوجه (و سپس وراث او) محسوب می شود و حتی در صورت وجود چندین طلبکار، مهریه در جایگاه بالاتری قرار می گیرد.
سایر نکات مهم
- عدم مرور زمان برای مطالبه مهریه: بر خلاف برخی دعاوی مالی که مشمول مرور زمان می شوند، مطالبه مهریه، چه در زمان حیات زن و چه پس از فوت او توسط وراث، مشمول مرور زمان نمی شود. این بدان معناست که حق مطالبه مهریه هیچ گاه از بین نمی رود و وراث می توانند در هر زمانی آن را پیگیری کنند.
- تأثیر قتل زوجه بر مهریه: اگر زوجه توسط شخص ثالث به قتل برسد، حق مطالبه مهریه توسط وراث او کماکان باقی است. اما اگر قتل زوجه توسط زوج صورت گرفته باشد، زوج از ارث بردن مهریه و سایر اموال زوجه ممنوع می شود. با این حال، حق مطالبه مهریه برای سایر وراث زن همچنان پابرجاست و زوج قاتل مکلف به پرداخت مهریه به آن ها خواهد بود.
- اهمیت مشاوره حقوقی متخصص: با توجه به پیچیدگی های حقوقی و تعدد سناریوهای ممکن در مطالبه مهریه پس از فوت زوجه، اکیداً توصیه می شود که وراث قبل از هرگونه اقدام، با یک وکیل متخصص در امور خانواده و ارث مشورت نمایند. وکیل می تواند با ارائه راهنمایی های دقیق و تخصصی، از اتلاف وقت و انرژی و بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کرده و مسیر احقاق حقوق را هموارتر سازد.
نتیجه گیری
مطالبه مهریه بعد از فوت زوجه، موضوعی حساس و پیچیده در حقوق خانواده است که نیازمند آگاهی دقیق از قوانین و رویه های قضایی است. همانطور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، مهریه به عنوان یک دین ممتاز، با فوت زن از بین نمی رود و به تمامی وراث قانونی او منتقل می شود. وراث با اخذ گواهی انحصار وراثت و تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده، می توانند این حق مالی را پیگیری کنند. در این میان، نحوه محاسبه مهریه وجه رایج به نرخ روز (زمان پرداخت)، امکان تقسیط مهریه توسط زوج، و تقسیم سهم الارث در سناریوهای مختلف، از جمله نکات کلیدی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
پیچیدگی های مرتبط با طبقات ارث، تأثیر دخول بر مهریه، و موقعیت های خاص مانند فوت پیاپی زوجین، نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد مشاوره با وکیل متخصص است. بهره گیری از دانش حقوقی یک متخصص می تواند تمامی ابهامات را برطرف کرده و وراث را در احقاق کامل حقوق خود یاری رساند.
سوالات متداول در خصوص مطالبه مهریه بعد از فوت زوجه
آیا با فوت زن، مهریه او از بین می رود؟
خیر، مهریه با فوت زن ساقط نمی شود و به عنوان یک دین ممتاز بر ذمه مرد باقی می ماند و به وراث قانونی او منتقل می گردد.
مهریه زن فوت شده به چه کسانی می رسد؟
مهریه زن فوت شده به وراث قانونی او از جمله همسر (زوج)، فرزندان، و پدر و مادر (در صورت حیات) و سایر وراث طبقات بعدی ارث می رسد.
سهم شوهر از مهریه زن فوت شده چقدر است؟
سهم شوهر از مهریه زن فوت شده بستگی به وجود یا عدم وجود فرزندان متوفی دارد. اگر زن دارای فرزند باشد، سهم شوهر یک چهارم کل مهریه است و اگر فرزند نداشته باشد، سهم شوهر یک دوم (نصف) مهریه خواهد بود.
آیا مهریه وجه رایج زن فوت شده به نرخ روز محاسبه می شود؟
بله، مهریه وجه رایج (پول نقد) زن فوت شده بر اساس شاخص تورم و تغییر قیمت سالانه در زمان پرداخت (نرخ روز) محاسبه و مطالبه می شود.
اگر زن قبل از دخول فوت کند، ورثه او مالک تمام مهریه هستند؟
خیر، اگر زن قبل از نزدیکی (دخول) فوت کند، ورثه او تنها می توانند نصف مهریه تعیین شده را مطالبه کنند. اما اگر بعد از دخول فوت کرده باشد، مالک تمام مهریه می شوند.
مدارک لازم برای مطالبه مهریه زن فوت شده چیست؟
مدارک لازم شامل عقدنامه رسمی، گواهی فوت زوجه، گواهی حصر وراثت، و کارت ملی و شناسنامه تمامی وراث است.
آیا می توان مهریه زن فوت شده را قسطی پرداخت کرد؟
بله، زوج (مرد) در صورت عدم توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه، حتی پس از فوت زوجه نیز می تواند درخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه دهد و مهریه را تقسیط کند.
مهریه زن بدون فرزند بعد از فوت چگونه تقسیم می شود؟
اگر زن فوت شده فرزندی نداشته باشد، نصف مهریه به شوهر می رسد. از نصف باقی مانده، یک سوم به مادر و دو سوم به پدر متوفی (در صورت حیات) تعلق می گیرد و در صورت عدم وجود آنها به سایر وراث طبق قانون ارث می رسد.
اگر پدر و مادر هر دو فوت کرده باشند، فرزندان چگونه مهریه مادر را مطالبه کنند؟
اگر پدر نیز پس از مادر فوت کرده باشد، فرزندان می توانند مهریه مادر را از ترکه (اموال به جا مانده) پدر مطالبه کنند، زیرا این مهریه پیش از فوت پدر، دینی بر عهده او بوده است.
مهریه عندالاستطاعه بعد از فوت زن قابل مطالبه است؟
بله، مهریه عندالاستطاعه پس از فوت زن نیز توسط ورثه قابل مطالبه است، اما ورثه باید توانایی مالی زوج برای پرداخت مهریه را به اثبات برسانند.
آیا در عقد موقت هم مهریه به ورثه زن فوت شده می رسد؟
بله، اگر مهریه در عقد موقت تعیین شده باشد و قبل از فوت زوجه پرداخت نشده باشد، این مهریه حق مالی او محسوب شده و به ورثه وی خواهد رسید، حتی اگر زوجین از یکدیگر ارث نبرند.
مهریه دین ممتاز یعنی چه و چه تاثیری دارد؟
دین ممتاز به این معناست که در صورت وجود چندین بدهی برای زوج یا در ترکه متوفی، مهریه نسبت به اکثر دیون دیگر اولویت در پرداخت دارد و باید ابتدا تسویه شود.
آیا محدودیت زمانی برای مطالبه مهریه بعد از فوت زن وجود دارد؟
خیر، مطالبه مهریه مشمول مرور زمان نمی شود و وراث می توانند در هر زمانی پس از فوت زن آن را پیگیری کنند.
آیا قتل زن توسط شوهر، حق مطالبه مهریه توسط وراث را از بین می برد؟
خیر، قتل زن توسط شوهر، حق مطالبه مهریه توسط سایر وراث زن را از بین نمی برد. اما شوهر قاتل از ارث بردن مهریه و سایر اموال زوجه ممنوع خواهد بود.
تفاوت بین ترکه و مهریه در این موارد چیست؟
مهریه دین بر ذمه زوج است، در حالی که ترکه مجموع اموال و حقوق مالی متوفی است. مهریه زن، پس از فوتش به عنوان یکی از مطالبات، جزئی از ترکه او محسوب می شود که باید از دارایی های زوج یا ترکه او پرداخت شده و سپس با سایر دارایی های متوفی ترکیب و بین وراث تقسیم گردد.