راهنمای جامع انتخاب آجر؛ مقایسه تخصصی آجر لفتون و فشاری برای ساختمان سازان
در صنعت ساخت و ساز ایران آجر به عنوان یکی از مصالح اصلی و سنتی همواره جایگاه ویژه ای داشته است. از میان انواع مختلف آجر دو نوع آجر لفتون و آجر فشاری به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود کاربرد گسترده ای در پروژه های ساختمانی پیدا کرده اند. انتخاب صحیح آجر مناسب نقشی کلیدی در کیفیت دوام و هزینه نهایی ساختمان ایفا می کند. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و تخصصی به مقایسه دقیق و کاربردی این دو نوع آجر می پردازد تا مهندسان معماران پیمانکاران و سازندگان را در انتخاب آگاهانه تر یاری رساند.
فرآیند تولید : از خاک تا بلوک
آجر فشاری که به نام های آجر توپر آجر گری و آجر زبره نیز شناخته می شود از خاک رس مرغوب و به روش سنتی تولید می گردد. در فرآیند تولید خاک رس پس از آماده سازی و افزودن آب به صورت دستی یا با استفاده از دستگاه های ساده قالب گیری شده و سپس در کوره های آجرپزی سنتی یا تونلی پخته می شود. پخت در دماهای بالا (حدود ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد) باعث استحکام و دوام آجر فشاری می گردد. همین فرآیند تولید سنتی با وجود قدمت و تجربه می تواند منجر به عدم یکنواختی در ابعاد و کیفیت آجرها شود.
در مقابل آجر لفتون (یا آجر سوراخ دار) با روش های صنعتی و مدرن تولید می شود. مواد اولیه مشابه آجر فشاری است اما با ترکیبات دقیق تر و کنترل شده تر. خاک رس پس از فرآوری و مخلوط شدن با افزودنی های خاص (مانند مواد پوزولانی برای بهبود خواص) توسط دستگاه های پرس اتوماتیک با فشار بالا قالب گیری می شود. وجود سوراخ های متعدد در بدنه آجر لفتون که به منظور کاهش وزن و بهبود عایق بندی حرارتی و صوتی طراحی شده اند. مشخصه اصلی این نوع آجر است. پخت آجر لفتون نیز در کوره های تونلی مدرن و با کنترل دقیق دما و زمان انجام می گیرد که منجر به تولید آجرهایی با ابعاد دقیق کیفیت یکنواخت و خواص مهندسی مشخص می گردد.
مشاهده ویدئو یوتیوب درباره آجر گری یا آجر فشاری
مشخصات فنی و خواص مصالح
درک دقیق مشخصات فنی و خواص مصالح بنیان انتخاب درست در پروژه های ساختمانی است. آجر لفتون و آجر فشاری در بسیاری از این مشخصات با یکدیگر تفاوت های اساسی دارند.
- مقاومت فشاری : آجر فشاری به دلیل ساختار توپر و فرآیند تولید سنتی معمولاً دارای مقاومت فشاری بالاتری نسبت به آجر لفتون است. مقاومت فشاری آجر فشاری می تواند بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع متغیر باشد در حالی که این مقدار برای آجر لفتون معمولاً در محدوده ۷۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع قرار دارد. این تفاوت در مقاومت فشاری کاربرد این دو نوع آجر را در بخش های مختلف ساختمان تحت تاثیر قرار می دهد.
- وزن مخصوص و دانسیته : آجر لفتون به دلیل وجود سوراخ ها وزن مخصوص و دانسیته کمتری نسبت به آجر فشاری دارد. وزن مخصوص آجر فشاری حدود ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است در حالی که این مقدار برای آجر لفتون حدود ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب می باشد. وزن کمتر آجر لفتون بار مرده ساختمان را کاهش داده و در نتیجه می تواند در کاهش هزینه های سازه و حمل و نقل مصالح موثر باشد.
- عایق بندی حرارتی و صوتی : سوراخ های موجود در آجر لفتون هوا را به دام می اندازند و باعث افزایش مقاومت حرارتی و صوتی آن نسبت به آجر فشاری می شوند. آجر لفتون عایق حرارتی بهتری است و به حفظ دمای مطلوب داخل ساختمان کمک می کند در حالی که آجر فشاری به دلیل ساختار توپر عایق حرارتی ضعیف تری دارد. همچنین آجر لفتون به دلیل ساختار متخلخل تا حدی عایق صوتی بهتری نسبت به آجر فشاری محسوب می شود اگرچه این تفاوت در عایق صوتی به اندازه تفاوت در عایق حرارتی محسوس نیست.
- جذب آب : آجر فشاری به دلیل دانسیته بالاتر و ساختار متراکم تر جذب آب کمتری نسبت به آجر لفتون دارد. جذب آب کمتر مقاومت آجر فشاری را در برابر یخ زدگی و رطوبت افزایش می دهد. آجر لفتون به دلیل سوراخ ها و تخلخل بیشتر جذب آب بالاتری دارد و در مناطق با رطوبت بالا نیاز به تدابیر محافظتی بیشتری خواهد داشت.
- ابعاد و یکنواختی : آجر لفتون به دلیل تولید صنعتی معمولاً دارای ابعاد دقیق و یکنواخت تری نسبت به آجر فشاری است. یکنواختی ابعاد اجرای دیوارچینی را آسان تر و سریع تر کرده و در مصرف ملات نیز صرفه جویی می کند. آجر فشاری به دلیل تولید سنتی ممکن است دارای ابعاد غیریکنواخت و تلرانس بیشتری باشد که در هنگام اجرا نیاز به دقت و مهارت بیشتری دارد.
کاربردهای ساختمانی : انتخاب آجر مناسب برای هر بخش
با توجه به تفاوت های فنی و خواص مصالح آجر لفتون و آجر فشاری در بخش های مختلف ساختمان کاربردهای متفاوتی دارند.
- آجر فشاری : به دلیل مقاومت فشاری بالا و جذب آب پایین آجر فشاری عمدتاً در بخش های باربر ساختمان مانند دیوارهای حائل دیوارهای زیرزمین ستون ها و پی ها به کار می رود. مقاومت بالای آجر فشاری اطمینان از پایداری و استحکام سازه را در این بخش های حیاتی فراهم می کند. همچنین به دلیل مقاومت در برابر رطوبت آجر فشاری انتخاب مناسبی برای دیوارهای زیرزمین و بخش های در معرض رطوبت است.
- آجر لفتون : به دلیل وزن سبک عایق بندی حرارتی و صوتی بهتر و ابعاد یکنواخت آجر لفتون عمدتاً در دیوارهای غیرباربر مانند دیوارهای جداکننده داخلی و خارجی نماهای آجری (به عنوان آجر نما) و تیغه های جداکننده فضا مورد استفاده قرار می گیرد. وزن سبک آجر لفتون بار مرده ساختمان را کاهش داده و اجرای آن را در طبقات بالا آسان تر می کند. خواص عایق بندی حرارتی و صوتی آن آسایش حرارتی و صوتی ساکنین را بهبود می بخشد. همچنین سطح صاف و یکنواخت آجر لفتون اجرای نماهای آجری زیبا و دقیق را امکان پذیر می سازد.
مزایا و معایب : نگاهی دقیق تر به نقاط قوت و ضعف
هر کدام از این دو نوع آجر مزایا و معایب خاص خود را دارند که باید در انتخاب نهایی مورد توجه قرار گیرند.
مزایای آجر لفتون :
- وزن سبک : کاهش بار مرده ساختمان کاهش هزینه های حمل و نقل و اجرا.
- عایق حرارتی و صوتی بهتر : بهبود آسایش حرارتی و صوتی ساکنین کاهش مصرف انرژی برای سرمایش و گرمایش.
- ابعاد دقیق و یکنواخت : اجرای سریع تر و آسان تر کاهش مصرف ملات نمای ظاهری زیباتر.
- تنوع طرح و رنگ : امکان استفاده در نماهای آجری با طرح های متنوع.
- قیمت مناسب تر : معمولاً قیمت پایین تری نسبت به آجر فشاری دارد.
معایب آجر لفتون :
- مقاومت فشاری کمتر : مناسب نبودن برای بخش های باربر ساختمان.
- جذب آب بالاتر : نیاز به تدابیر محافظتی در مناطق مرطوب.
- شکنندگی بیشتر : نسبت به آجر فشاری شکننده تر بوده و در حمل و نقل و اجرا نیاز به دقت بیشتری دارد.
مزایای آجر فشاری :
- مقاومت فشاری بالا : مناسب برای بخش های باربر ساختمان.
- جذب آب پایین : مقاومت بالا در برابر رطوبت و یخ زدگی.
- دوام و طول عمر بالا : مقاومت در برابر شرایط جوی سخت و عوامل تخریب کننده.
- مقاومت در برابر ضربه و فشار : مناسب برای دیوارهای حائل و بخش های در معرض ضربه.
معایب آجر فشاری :
- وزن سنگین : افزایش بار مرده ساختمان افزایش هزینه های حمل و نقل و اجرا.
- عایق حرارتی و صوتی ضعیف تر : نیاز به عایق بندی اضافی برای بهبود آسایش حرارتی و صوتی.
- ابعاد غیریکنواخت تر : اجرای دشوارتر و زمان برتر مصرف بیشتر ملات.
- قیمت بالاتر : معمولاً قیمت بالاتری نسبت به آجر لفتون دارد.
ملاحظات اقتصادی و هزینه های ساخت
در پروژه های ساختمانی ملاحظات اقتصادی و هزینه های ساخت از اهمیت بالایی برخوردارند. مقایسه هزینه های آجر لفتون و آجر فشاری باید به صورت جامع و با در نظر گرفتن تمامی جنبه ها انجام شود.
- هزینه خرید مصالح : قیمت آجر فشاری معمولاً پایین تر از آجر لفتون است. این تفاوت قیمت می تواند در پروژه های بزرگ به صرفه جویی قابل توجهی در هزینه خرید مصالح منجر شود.
- هزینه حمل و نقل : به دلیل وزن کمتر آجر لفتون هزینه حمل و نقل آن نسبت به آجر فشاری کمتر است. این امر به ویژه در پروژه هایی که مصالح باید به مسافت های طولانی حمل شوند اهمیت بیشتری پیدا می کند.
- هزینه اجرا و دستمزد : اجرای دیوارچینی با آجر لفتون به دلیل ابعاد یکنواخت و وزن سبک تر معمولاً سریع تر و آسان تر از آجر فشاری است. این امر می تواند در کاهش هزینه های دستمزد و زمان اجرای پروژه موثر باشد. همچنین مصرف ملات در دیوارچینی با آجر لفتون به دلیل ابعاد دقیق تر کمتر از آجر فشاری است.
- هزینه های انرژی : به دلیل عایق حرارتی بهتر آجر لفتون مصرف انرژی برای سرمایش و گرمایش ساختمان در طول عمر بهره برداری کاهش می یابد. این صرفه جویی در هزینه های انرژی به مرور زمان می تواند تفاوت اولیه قیمت بین آجر لفتون و آجر فشاری را جبران کند.
ملاحظات زیست محیطی و پایداری
در دنیای امروز توجه به ملاحظات زیست محیطی و پایداری در صنعت ساخت و ساز بیش از پیش اهمیت یافته است. در این راستا مقایسه آجر لفتون و آجر فشاری از منظر زیست محیطی نیز ضروری به نظر می رسد.
- مصرف انرژی در تولید : تولید آجر لفتون به روش صنعتی و با استفاده از کوره های تونلی مدرن معمولاً مصرف انرژی کمتری نسبت به تولید آجر فشاری به روش سنتی دارد. همچنین استفاده از افزودنی های پوزولانی در تولید آجر لفتون می تواند به کاهش مصرف سیمان و در نتیجه کاهش انتشار گازهای گلخانه ای مرتبط با تولید سیمان کمک کند.
- بازیافت پذیری : هر دو نوع آجر لفتون و آجر فشاری مصالحی قابل بازیافت هستند. آجرهای شکسته و ضایعات ساختمانی می توانند پس از خرد شدن به عنوان مصالح پرکننده در پروژه های راهسازی یا زیرسازی مورد استفاده قرار گیرند.
- دوام و طول عمر : هر دو نوع آجر مصالحی با دوام و طول عمر بالا هستند. استفاده از مصالح بادوام نیاز به تعویض و تعمیرات زودهنگام را کاهش داده و در نتیجه از هدر رفتن منابع و انرژی جلوگیری می کند.
نتیجه گیری : انتخابی هوشمندانه بر اساس نیازهای پروژه
انتخاب بین آجر لفتون و آجر فشاری تصمیمی کلیدی در هر پروژه ساختمانی است که باید بر اساس نیازهای خاص پروژه بودجه شرایط اقلیمی و اولویت های کارفرما اتخاذ شود.
آجر فشاری با مقاومت فشاری بالا و دوام مثال زدنی انتخابی ایده آل برای بخش های باربر و حساس سازه است. این آجر اطمینان از استحکام و پایداری سازه را در بلندمدت تضمین می کند.
آجر لفتون با وزن سبک عایق بندی حرارتی و صوتی بهتر و قیمت مناسب تر گزینه ای هوشمندانه برای دیوارهای غیرباربر نماهای آجری و پروژه هایی با محدودیت بودجه محسوب می شود. این آجر ضمن تامین نیازهای اساسی ساختمان به کاهش هزینه ها و بهبود آسایش ساکنین کمک می کند.
در نهایت توصیه می شود مهندسان و معماران در هر پروژه با بررسی دقیق مشخصات فنی مزایا و معایب هر دو نوع آجر و با در نظر گرفتن تمامی جوانب فنی و اقتصادی انتخابی آگاهانه و بهینه را انجام دهند. همچنین مشورت با متخصصان و کارشناسان مصالح ساختمانی می تواند در این زمینه بسیار راهگشا باشد: https://ajoronline.com/
پرسش و پاسخ های متداول
۱. آیا می توان از آجر لفتون در دیوارهای باربر ساختمان های چند طبقه استفاده کرد؟
خیر به طور کلی توصیه نمی شود. آجر لفتون مقاومت فشاری کمتری نسبت به آجر فشاری دارد و برای تحمل بارهای سنگین در ساختمان های چند طبقه مناسب نیست. در دیوارهای باربر ساختمان های چند طبقه استفاده از آجر فشاری یا مصالح ساختمانی با مقاومت فشاری بالاتر توصیه می گردد.
۲. آیا آجر لفتون برای مناطق سردسیر مناسب تر است یا آجر فشاری؟
آجر لفتون به دلیل عایق حرارتی بهتر برای مناطق سردسیر مناسب تر است. عایق بندی حرارتی بهتر آجر لفتون به حفظ گرمای داخل ساختمان در زمستان کمک کرده و از هدر رفتن انرژی جلوگیری می کند. با این حال در مناطق سردسیر و مرطوب باید به جذب آب بالاتر آجر لفتون نیز توجه شود و تدابیر محافظتی مناسب برای جلوگیری از آسیب های ناشی از رطوبت و یخ زدگی اتخاذ گردد.
۳. کدام نوع آجر برای نمای ساختمان زیباتر است؟ آجر لفتون یا آجر فشاری؟
هر دو نوع آجر می توانند برای نمای ساختمان زیبا باشند اما آجر لفتون به دلیل تنوع بیشتر در طرح و رنگ سطح صاف تر و ابعاد یکنواخت تر معمولاً انتخاب محبوب تری برای نماهای آجری مدرن محسوب می شود. آجر فشاری با بافت زبر و رنگ طبیعی خاک رس می تواند برای نماهای آجری سنتی و روستیک جذابیت خاص خود را داشته باشد. انتخاب نهایی به سلیقه معمار و کارفرما و سبک معماری ساختمان بستگی دارد.