در صورت طلاق توافقی مهریه تعلق میگیرد
در صورت طلاق توافقی مهریه تعلق میگیرد
بله، در طلاق توافقی، مهریه به زن تعلق می گیرد و این یک حق قانونی و شرعی است که با عقد نکاح برای زن ایجاد می شود. نحوه تعیین و پرداخت مهریه در طلاق توافقی کاملاً بر اساس مذاکره و توافق زوجین خواهد بود و در توافقنامه ای رسمی به ثبت می رسد. این توافق می تواند شامل بذل کامل یا بخشی از مهریه، دریافت کامل آن، یا تعیین شرایط پرداخت اقساطی باشد.
طلاق توافقی، رویکردی است که زوجین با اراده مشترک تصمیم به جدایی می گیرند و در خصوص تمامی حقوق مالی و غیرمالی، از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و ملاقات آن ها، به تفاهم می رسند. این روش جدایی، در سال های اخیر به دلیل سرعت و کاهش تنش های قضایی، مورد توجه بسیاری از خانواده ها قرار گرفته است. با این حال، موضوع مهریه در این نوع طلاق، پرسش ها و ابهامات زیادی را برای زوجین ایجاد می کند؛ از جمله اینکه آیا اساساً در طلاق توافقی مهریه ساقط می شود یا خیر و اگر نه، نحوه تعیین و مطالبه آن چگونه است؟ درک دقیق مبانی حقوقی و رویه های قضایی در این زمینه، برای حفظ حقوق هر دو طرف و جلوگیری از مشکلات آتی، حیاتی است.
مبنای قانونی تعلق مهریه در طلاق توافقی و تفاوت آن با نحوه دریافت
مهریه، که به موجب عقد نکاح بر ذمه مرد قرار می گیرد، از جمله حقوق مالی مهم زن در فقه و قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. تعلق این حق، به محض جاری شدن صیغه عقد، محقق می شود و زن مالک آن می گردد. این مالکیت، مستقل از دوام زندگی مشترک یا وقوع طلاق است. بنابراین، فارغ از نوع طلاق (خلع، مبارات، رجعی یا بائن)، اصل حق مهریه برای زن محفوظ می ماند.
حقوق اساسی مهریه در قانون مدنی
ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: به محض عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. این ماده، سنگ بنای مالکیت زن بر مهریه است و نشان می دهد که این حق، با صرف وقوع عقد، ثابت و قطعی می گردد. بر این اساس، مرد مکلف است در هر زمانی که زن مطالبه کند، مهریه او را بپردازد. مطالبه مهریه، حتی در دوران عقد و پیش از آغاز زندگی مشترک، حق زن محسوب می شود و به رضایت مرد منوط نیست.
اهمیت توافق در طلاق توافقی
در طلاق توافقی، هرچند اصل تعلق مهریه پابرجاست، اما نحوه و میزان پرداخت آن کاملاً به توافق زوجین بستگی دارد. این توافق، در یک سند مکتوب به نام «توافقنامه طلاق توافقی» ثبت می شود و از اهمیت بالایی برخوردار است. دادگاه، در زمان صدور گواهی عدم امکان سازش، همان توافقاتی را که زوجین در مورد مهریه داشته اند، لحاظ می کند و بر اساس آن حکم صادر می نماید. در واقع، نقش قاضی در این مرحله، تنفیذ و رسمی کردن توافقات طرفین است، نه تعیین میزان مهریه.
تفاوت «استحقاق» و «نحوه مطالبه» مهریه
بسیار مهم است که بین «استحقاق» مهریه و «نحوه مطالبه» آن تمایز قائل شویم. زن، به حکم قانون، همواره استحقاق دریافت مهریه خود را دارد. اما نحوه دریافت این حق، به خصوص در طلاق توافقی، به شیوه مذاکره و توافق او با همسرش بستگی پیدا می کند. زن می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را ببخشد، آن را به اقساط دریافت کند، یا در قبال دریافت مالی دیگر از آن صرف نظر نماید. این تصمیمات، جملگی در چارچوب توافقات زوجین در طلاق توافقی قرار می گیرد و به معنی از بین رفتن اصل حق مهریه نیست.
انواع توافق بر مهریه در طلاق توافقی و سناریوهای عملی
در قلب طلاق توافقی، توافق بر سر حقوق مالی و غیرمالی، به ویژه مهریه، قرار دارد. این توافق، که باید با رضایت کامل هر دو طرف صورت گیرد، تعیین کننده سرنوشت یکی از مهم ترین حقوق زن پس از جدایی است. گزینه های متعددی پیش روی زوجین قرار دارد که هر یک تبعات حقوقی خاص خود را خواهد داشت.
نقش توافقنامه طلاق
توافقنامه طلاق، سندی حیاتی است که در آن، تمامی جزئیات مربوط به مهریه، از جمله میزان، نحوه و زمان پرداخت، و هر گونه شرط مرتبط، به دقت ثبت می شود. نگارش صحیح و حقوقی این سند، برای جلوگیری از هرگونه ابهام و اختلاف در آینده، ضروری است. وکیل متخصص خانواده می تواند در تنظیم دقیق این توافقنامه، به زوجین یاری رساند.
گزینه های پیش روی زوجین برای مهریه
در طلاق توافقی، زوجین می توانند در مورد مهریه یکی از سناریوهای زیر را انتخاب کنند:
- بذل کامل مهریه: زن در قبال رضایت همسر برای طلاق، تمام مهریه خود را می بخشد. این حالت معمولاً در طلاق خلع اتفاق می افتد و زن با بخشیدن مهر خود (فدیه)، مرد را به طلاق راضی می کند.
- بذل بخشی از مهریه: این حالت رایج ترین شکل توافق در طلاق توافقی است. زن، قسمتی از مهریه خود را می بخشد تا روند طلاق تسریع شود یا در ازای آن، امتیازات دیگری (مانند حضانت فرزندان یا نفقه آن ها) را دریافت کند.
- مطالبه و دریافت کامل مهریه: در برخی موارد، زوجین توافق می کنند که مهریه به صورت کامل به زن پرداخت شود. نحوه پرداخت (نقدی، اقساطی، یا انتقال مال) نیز در توافقنامه درج می گردد.
- تبدیل مهریه به مال دیگر: ممکن است زوجین توافق کنند که به جای سکه یا وجه نقد، مالی مانند سهمی از ملک، خودرو، یا سایر اموال منقول یا غیرمنقول به عنوان مهریه یا بخشی از آن، به زن منتقل شود. این توافق، باید به صراحت و با ذکر جزئیات مال مورد نظر، در توافقنامه درج شود.
- پرداخت اقساطی مهریه: اگر زوج قادر به پرداخت یکجای مهریه نباشد، می تواند با توافق زوجه، آن را به صورت اقساط پرداخت کند. در این صورت، مبلغ هر قسط، زمان بندی پرداخت ها، و در صورت لزوم، ضمانت اجراهای عدم پرداخت (مانند ارائه چک یا سفته) باید به طور واضح در توافقنامه قید شود.
قلب طلاق توافقی، توافقنامه است؛ سندی که جزئیات مهریه، حضانت، نفقه و تمامی حقوق مالی و غیرمالی را مشخص می کند و نگارش دقیق آن، ضامن آینده ای بدون نزاع است.
ارتباط طلاق توافقی با طلاق خلع و مبارات
در سیستم حقوقی ایران، بیشتر طلاق های توافقی در چارچوب یکی از انواع طلاق بائن، یعنی خلع یا مبارات قرار می گیرند. شناخت این دو نوع طلاق برای درک ارتباط آن با مهریه ضروری است:
- طلاق خلع: در طلاق خلع، زن به دلیل کراهت و تنفر از همسرش، مالی را به او می بخشد (فدیه) تا مرد راضی به طلاق شود. این فدیه می تواند مهریه زن باشد یا مال دیگری. در طلاق خلع، میزان فدیه می تواند بیشتر، کمتر یا معادل مهریه باشد.
- طلاق مبارات: طلاق مبارات زمانی اتفاق می افتد که کراهت و بیزاری بین زن و مرد متقابل باشد. در این نوع طلاق نیز زن مالی را به مرد می بخشد، اما برخلاف طلاق خلع، میزان فدیه در طلاق مبارات نمی تواند از میزان مهریه زن بیشتر باشد و حداکثر می تواند معادل آن باشد.
توافقات مربوط به مهریه در طلاق توافقی، معمولاً به گونه ای تنظیم می شود که نهایتاً ماهیت طلاق را به سمت خلع یا مبارات سوق دهد. مثلاً اگر زن تمام یا بخشی از مهریه خود را ببخشد، طلاق از نوع خلع یا مبارات خواهد بود.
مهریه در شرایط خاص طلاق توافقی
موضوع مهریه در طلاق توافقی، در برخی شرایط خاص، ابعاد متفاوتی پیدا می کند که نیازمند توجه دقیق تر است. این شرایط می تواند شامل دوران عقد، وضعیت باکره بودن زوجه، یائسگی یا بارداری وی باشد. در هر یک از این حالات، قوانین و رویه های خاصی اعمال می شود که زوجین باید از آن آگاه باشند تا بتوانند توافقنامه ای جامع و منطبق با قانون تنظیم کنند.
طلاق توافقی در دوران عقد (زوجه باکره)
یکی از متداول ترین پرسش ها مربوط به مهریه در طلاق توافقی، در شرایطی است که نزدیکی بین زوجین واقع نشده و زوجه باکره است. ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی در این خصوص تعیین تکلیف کرده است:
اگر شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهریه خواهد بود.
بنابراین، حق قانونی زن باکره در صورت طلاق (چه توافقی و چه غیر توافقی) نصف مهریه است. با این حال، در طلاق توافقی، زوجین می توانند بر خلاف این قاعده نیز توافق کنند. به این معنی که زن می تواند:
- تمام نصف مهریه قانونی خود را مطالبه کند.
- از تمام یا بخشی از آن صرف نظر کند (بذل مهریه).
- حتی با توافق زوج، تمام مهریه مندرج در عقدنامه را دریافت نماید (اگرچه این مورد کمتر رایج است).
برای اثبات باکره بودن زوجه و تعیین تکلیف نهایی مهریه و نوع طلاق (که در این حالت بائن غیر مدخوله خواهد بود)، معمولاً دادگاه زوجه را به پزشکی قانونی معرفی می کند. گواهی پزشکی قانونی در این زمینه، نقش مهمی در روند رسیدگی و همچنین امکان تعویض شناسنامه برای زوجه، ایفا می کند.
مهریه در طلاق توافقی زوجه یائسه یا باردار
وضعیت یائسگی یا بارداری زوجه نیز از جمله شرایط خاصی است که بر مهریه در طلاق توافقی، و به طور کلی بر روند طلاق، تأثیر می گذارد:
- زوجه یائسه: زن یائسه نیازی به نگه داشتن عده طلاق ندارد و بلافاصله پس از ثبت طلاق می تواند مجدداً ازدواج کند. این وضعیت، معمولاً تأثیری مستقیم بر اصل مهریه یا نحوه توافق بر آن ندارد، اما ممکن است بر سایر حقوق مالی مانند نفقه ایام عده (که برای زن یائسه منتفی است) اثرگذار باشد.
- زوجه باردار: اگر زن در زمان طلاق باردار باشد، مدت عده طلاق او تا زمان وضع حمل خواهد بود. این وضعیت، به طور مستقیم بر مهریه تأثیری نمی گذارد، اما موضوعات دیگری مانند نفقه ایام بارداری، هزینه های زایمان، و حضانت و نفقه فرزند آینده، باید به دقت در توافقنامه طلاق درج و درباره آن ها توافق شود. دادگاه، در چنین مواردی، علاوه بر توافقات زوجین، مصلحت طفل را نیز در نظر خواهد گرفت. انجام آزمایش بارداری در این شرایط، برای تعیین وضعیت زوجه الزامی است.
در هر دو حالت، آگاهی از این جزئیات و گنجاندن آن ها در توافقنامه، به منظور جلوگیری از بروز مشکلات حقوقی در آینده، بسیار حائز اهمیت است.
مطالبه و ضمانت اجرای مهریه توافق شده
پس از انجام طلاق توافقی و ثبت آن، ممکن است زوجین با چالش هایی در زمینه مطالبه و اجرای مهریه توافق شده مواجه شوند. با وجود توافق اولیه، گاهی اوقات زوج از انجام تعهدات خود در قبال پرداخت مهریه سرباز می زند. در چنین شرایطی، قانون راهکارهایی را برای مطالبه و اجرای این حق پیش بینی کرده است.
چگونگی مطالبه مهریه پس از توافق (چک، سفته، دادخواست)
نحوه مطالبه مهریه پس از طلاق توافقی به نوع سند توافقی و وجود یا عدم وجود ضمانت اجرا بستگی دارد:
- در صورت وجود اسناد تجاری (چک یا سفته): اگر زوج برای پرداخت مهریه توافق شده، چک یا سفته ای به زوجه داده باشد و این اسناد در موعد مقرر وصول نشوند، زن می تواند از طریق مراجع قضایی (دادگاه حقوقی) یا اجرای ثبت اسناد، برای مطالبه وجه آن اقدام کند. در این حالت، اسناد تجاری به عنوان دلایل محکمه پسند برای اثبات طلب مورد استفاده قرار می گیرند.
- در صورت عدم وجود اسناد تجاری یا قبوض اقساطی صادره توسط دفترخانه: اگر هیچ سند تجاری یا قبوض اقساطی رسمی برای مهریه توافق شده وجود نداشته باشد و زوج از پرداخت خودداری کند، زوجه می تواند با استناد به گواهی عدم امکان سازش و توافقنامه طلاق که در دادگاه به تأیید رسیده است، دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهد. پس از صدور حکم قطعی و در مرحله اجرای حکم، می توان از طریق توقیف اموال زوج یا سایر روش های قانونی، مهریه را مطالبه کرد.
محدودیت ۱۱۰ سکه بهار آزادی و قانون حمایت خانواده
ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، یکی از نکات کلیدی در زمینه مطالبه مهریه است. بر اساس این ماده، در صورتی که مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن) باشد، در صورت عدم پرداخت از سوی زوج، امکان جلب او فراهم است. اما برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه:
- نحوه مطالبه مازاد بر ۱۱۰ سکه: زوجه برای مطالبه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه، باید اموال و دارایی های دیگری از زوج را به دادگاه یا اداره اجرای ثبت معرفی کند. در این صورت، از محل آن اموال، مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه قابل وصول خواهد بود. امکان جلب یا حبس زوج صرفاً به دلیل عدم پرداخت مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه وجود ندارد.
- اولویت اقدام از طریق اداره ثبت اسناد: در رویه جدید قضایی، معمولاً زوجه برای مطالبه مهریه، ابتدا باید از طریق اداره اجرای ثبت اسناد اقدام کند. اگر اداره ثبت نتواند اموالی از زوج را شناسایی و مهریه را وصول کند، آنگاه زن می تواند به دادگاه مراجعه و دادخواست مطالبه مهریه ارائه دهد.
تاثیر ازدواج مجدد زوجه بر حق مطالبه مهریه قبلی
یکی از سوالات رایج این است که آیا ازدواج مجدد زن پس از طلاق، بر حق او برای مطالبه مهریه از همسر سابقش تأثیر می گذارد؟ پاسخ منفی است. ازدواج مجدد زوجه، مانعی برای دریافت مهریه قبلی او از همسر سابقش نیست. حق مهریه، با وقوع عقد نکاح اول ایجاد شده و از بین نمی رود، حتی اگر زن مجدداً ازدواج کند.
امکان تعدیل مهریه اقساطی و ممنوع الخروجی زوج
در شرایطی که مهریه به صورت اقساط توافق شده باشد، ممکن است با گذر زمان و تغییر ارزش پول یا سکه، زوج توانایی پرداخت اقساط را نداشته باشد. در این موارد:
- امکان تعدیل مهریه اقساطی: زوج می تواند با ارائه دادخواست تعدیل مهریه، از دادگاه تقاضا کند که میزان یا زمان بندی اقساط با توجه به توان مالی او و شرایط اقتصادی موجود، تعدیل شود. البته پذیرش این دادخواست و نحوه تعدیل، به نظر قاضی و مستندات ارائه شده بستگی دارد.
- ممنوع الخروجی زوج: اگر زوج اقساط مهریه توافق شده (تا سقف ۱۱۰ سکه) را پرداخت نکند، زوجه می تواند از طریق مراجع قضایی، تقاضای ممنوع الخروجی او را بنماید. این اقدام می تواند ابزاری مؤثر برای وادار کردن زوج به ایفای تعهدات خود باشد.
حق رجوع از بذل مهریه در طلاق توافقی (نکته حقوقی حائز اهمیت)
یکی از مهم ترین و حساس ترین ابعاد حقوقی در طلاق توافقی، به خصوص برای زوجه، موضوع «رجوع از بذل مهریه» است. این حق، که اغلب نادیده گرفته می شود یا کمتر به آن پرداخته می شود، می تواند سرنوشت طلاق را به کلی تغییر دهد. درک صحیح این سازوکار برای زنانی که در قبال طلاق، تمام یا بخشی از مهریه خود را بخشیده اند، حیاتی است.
ماهیت طلاق های توافقی و امکان رجوع
همانطور که پیش تر اشاره شد، غالب طلاق های توافقی ماهیت «خلعی» یا «مباراتی» دارند. این بدان معناست که زن در قبال مالی (فدیه)، که می تواند مهریه یا بخشی از آن باشد، از همسر خود طلاق می گیرد. طلاق خلع و مبارات، در ذات خود، جزو طلاق های «بائن» محسوب می شوند. در طلاق بائن، اصطلاحاً مرد حق رجوع به همسر را در طول مدت عده ندارد.
با این حال، یک استثنای مهم وجود دارد: اگر طلاق بائن به دلیل بذل مهریه توسط زن باشد (مانند طلاق خلع و مبارات)، در صورتی که زوجه از بذل خود در مدت عده رجوع کند، ماهیت طلاق تغییر کرده و به «طلاق رجعی» تبدیل می شود.
شرایط رجوع زوجه در مدت عده
حق رجوع از بذل مهریه، صرفاً تحت شرایط مشخصی برای زوجه قابل اعمال است:
- فقط در مدت ایام عده: این حق تنها در صورتی برای زوجه (غیر باکره و غیر یائسه) وجود دارد که وی در مدت قانونی عده طلاق باشد. مدت عده برای زنانی که عادت ماهیانه می شوند، سه طُهر (سه دوره پاکی) است و برای زنانی که به سن یائسگی نرسیده اند ولی عادت نمی بینند، سه ماه قمری است.
- چگونگی ثبت تقاضای رجوع: برای اعمال این حق، زوجه باید با مراجعه به دفترخانه ثبت طلاق، تقاضای کتبی خود مبنی بر رجوع از بذل مهریه را ثبت نماید.
اثر رجوع بر نوع طلاق و حق رجوع زوج
اصلی ترین و مهم ترین اثر رجوع از بذل مهریه توسط زوجه این است که:
با رجوع زوجه از آنچه بذل کرده (اعم از مهریه یا مال دیگر)، طلاق از نوع خلع یا مبارات به طلاق رجعی تبدیل می شود.
و در طلاق رجعی، مرد حق رجوع به همسرش را در طول مدت عده دارد. به عبارت دیگر، اگر زن در مدت عده از بخشش مهریه خود پشیمان شود و آن را مطالبه کند، مرد نیز می تواند به زندگی مشترک بازگردد (رجوع کند) و نیازی به عقد مجدد نیست. این امر به معنای بازگشت کامل به وضعیت زوجیت پیش از طلاق است.
عدم امکان رجوع پس از اتمام مدت عده
تأکید می شود که پس از اتمام مدت عده، زوجه به هیچ عنوان نمی تواند از بذل مهریه خود رجوع کند و این حق، برای همیشه از او سلب می شود. بنابراین، مدت عده برای زوجه یک فرصت محدود و حیاتی است تا در تصمیم خود برای بخشش مهریه تجدیدنظر کند.
زن و مرد باید در نظر داشته باشند که این حق رجوع از بذل، ابزاری مهم برای زوجه است و زوج نیز باید از تبعات آن آگاه باشد. در صورت رجوع زوجه، مرد نیز می تواند با اراده خود، به زندگی مشترک بازگردد. این پیچیدگی حقوقی، لزوم مشاوره با وکیل متخصص را بیش از پیش نمایان می سازد.
توصیه های حقوقی و نکات کلیدی در فرآیند طلاق توافقی
فرآیند طلاق توافقی، با وجود سادگی ظاهری، ابعاد حقوقی پیچیده ای دارد که عدم آگاهی از آن ها می تواند به تضییع حقوق یکی از طرفین یا بروز اختلافات جدید منجر شود. از این رو، رعایت برخی نکات و بهره گیری از توصیه های حقوقی، برای اطمینان از یک جدایی مسالمت آمیز و عادلانه، ضروری است.
ضرورت مشاوره با وکیل متخصص خانواده
اولین و شاید مهم ترین توصیه، مشاوره با یک وکیل متخصص خانواده است. نقش وکیل در فرآیند طلاق توافقی فراتر از صرفاً حضور در دادگاه است:
- مذاکرات منصفانه: وکیل می تواند در مذاکرات اولیه بین زوجین، با تخصص و تجربه خود، به ایجاد توافقاتی منصفانه و حفظ حقوق هر دو طرف کمک کند. او می تواند با شفاف سازی ابعاد حقوقی هر تصمیم، از سوءتفاهم ها و تصمیمات عجولانه جلوگیری کند.
- نگارش صحیح توافقنامه: تنظیم یک توافقنامه دقیق و جامع از نظر حقوقی، اهمیت بسیاری دارد. وکیل با اشراف به قوانین و رویه های قضایی، اطمینان حاصل می کند که تمامی جزئیات مربوط به مهریه، نفقه، حضانت، ملاقات فرزندان و سایر حقوق، به گونه ای واضح و بدون ابهام در توافقنامه درج شود تا از دعاوی آتی پیشگیری شود.
- تسریع روند و کاهش استرس: حضور وکیل می تواند روند قضایی طلاق توافقی را به شکل چشمگیری تسریع بخشد. وکیل تمامی مراحل اداری و قانونی را پیگیری می کند و نیاز به حضور مکرر زوجین در دادگاه و مراکز مشاوره را به حداقل می رساند که این امر به کاهش بار روانی و استرس طرفین کمک شایانی می کند.
دقت بی اندازه در تنظیم توافقنامه
توافقنامه طلاق، سند مرجع برای اجرای مفاد جدایی است. هرگونه ابهام، نقص یا عدم وضوح در آن، می تواند در آینده به منشأ اختلافات جدید تبدیل شود. بنابراین:
- وضوح عبارات: تمامی شروط و توافقات باید با عباراتی روشن، صریح و بدون ابهام نوشته شوند.
- جزئیات دقیق پرداخت: در مورد مهریه، نفقه و سایر تعهدات مالی، مبلغ دقیق، زمان بندی پرداخت (تاریخ های مشخص)، و نحوه پرداخت (نقدی، چک، انتقال مال) باید به طور کامل مشخص گردد.
- ضمانت اجراها: در صورت عدم اجرای هر یک از تعهدات، باید ضمانت اجراهای مشخصی (مانند امکان مطالبه از طریق اجرای ثبت یا دادگاه، یا جلب در سقف قانونی مهریه) در توافقنامه درج شود.
عدم عجله و تحت فشار قرار نگرفتن در تصمیم گیری
طلاق، یک تصمیم سرنوشت ساز است. فشار های روانی، عاطفی و حتی خانوادگی، نباید باعث شود که زوجین، به ویژه زوجه در مورد حقوق خود، تصمیمات عجولانه یا غیرمنصفانه بگیرند. بررسی دقیق تمامی جوانب، مشورت کافی و کسب آگاهی لازم، پیش از هرگونه توافق و امضای سند، ضروری است.
ثبت رسمی تمامی توافقات در دادگاه
برای اینکه توافقات زوجین اعتبار حقوقی و ضمانت اجرای قانونی داشته باشد، حتماً باید این توافقات در قالب گواهی عدم امکان سازش توسط دادگاه خانواده تنفیذ و به ثبت برسد. توافقات شفاهی یا توافقنامه های غیر رسمی، در صورت بروز اختلاف، فاقد اعتبار لازم برای استناد در مراجع قضایی خواهند بود.
در نهایت، طلاق توافقی می تواند راهی مسالمت آمیز برای پایان دادن به زندگی مشترک باشد، اما تنها در صورتی که با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف، و با رعایت دقت و مشورت با متخصصین حقوقی طی شود. این رویکرد نه تنها از تضییع حقوق افراد جلوگیری می کند، بلکه مسیر جدایی را با کمترین آسیب های روانی و مالی هموار می سازد.
سوالات متداول
آیا بخشیدن تمام مهریه در طلاق توافقی اجباری است؟
خیر، بخشیدن تمام مهریه در طلاق توافقی اجباری نیست. تعیین میزان مهریه و نحوه پرداخت آن کاملاً به توافق زوجین بستگی دارد. زن می تواند تمام مهریه خود را دریافت کند، بخشی از آن را ببخشد یا حتی آن را به صورت اقساط یا در قالب مالی دیگر دریافت نماید. آنچه مهم است، توافق متقابل و رضایت هر دو طرف بر سر میزان و شرایط مهریه است.
مهریه در طلاق توافقی دوران عقد چگونه است؟
در طلاق توافقی دوران عقد و در صورتی که نزدیکی بین زوجین واقع نشده باشد (زوجه باکره باشد)، زن به موجب قانون مستحق دریافت نصف مهریه است. با این حال، زوجین می توانند با توافق یکدیگر، بر دریافت کمتر یا بیشتر از نصف مهریه نیز توافق کنند. برای تأیید باکره بودن، زوجه توسط دادگاه به پزشکی قانونی معرفی می شود.
اگر بعد از طلاق توافقی، مرد مهریه توافق شده را ندهد، زن می تواند شکایت کند؟
بله، در صورتی که مرد به تعهدات خود مبنی بر پرداخت مهریه توافق شده عمل نکند، زن می تواند با استناد به توافقنامه طلاق و گواهی عدم امکان سازش (که در آن شرایط مهریه درج شده است)، از طریق مراجع قضایی یا اجرای ثبت (بسته به نوع سند ضمانت اجرا، مانند چک یا سفته، و یا صدور اجراییه از طریق ثبت) برای مطالبه و اجرای مهریه اقدام کند.
آیا می توان مهریه ای را که در طلاق توافقی بخشیده شده، دوباره طلب کرد؟
بله، در صورتی که طلاق توافقی ماهیت خلع یا مبارات داشته باشد (که زن مالی را بذل کرده است) و زوجه در مدت عده طلاق باشد (غیر باکره و غیر یائسه)، می تواند از بذل مهریه خود رجوع کند. با این رجوع، طلاق از نوع بائن به رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به زندگی مشترک را پیدا می کند. پس از اتمام مدت عده، امکان رجوع از بذل مهریه وجود ندارد.
برای طلاق توافقی و تعیین تکلیف مهریه، حتماً باید وکیل گرفت؟
خیر، اجباری برای گرفتن وکیل در طلاق توافقی وجود ندارد و زوجین می توانند شخصاً مراحل را پیگیری کنند. اما با توجه به پیچیدگی های حقوقی و اهمیت تنظیم دقیق توافقنامه و حفظ حقوق، توصیه اکید می شود که با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کرده یا پرونده را به او بسپارید. وکیل می تواند به تسریع روند و جلوگیری از اشتباهات حقوقی کمک کند.
مدت زمان پرداخت مهریه در طلاق توافقی چقدر است؟
مدت زمان پرداخت مهریه در طلاق توافقی کاملاً به توافق زوجین بستگی دارد. مهریه می تواند به صورت نقدی و یکجا، در اقساط مشخص (مثلاً ماهانه یا سالانه)، یا در ازای انتقال مال معین، در زمان مشخص شده در توافقنامه پرداخت شود. این توافقات در گواهی عدم امکان سازش درج و لازم الاجرا خواهد بود.
اگر زن باردار باشد، شرایط مهریه در طلاق توافقی چه تغییری می کند؟
بارداری زن تأثیری بر اصل مهریه ندارد، اما مدت عده او تا زمان وضع حمل خواهد بود. در این شرایط، علاوه بر توافق بر سر مهریه، لازم است که در مورد هزینه های بارداری، زایمان، نفقه فرزند آینده و حضانت او نیز در توافقنامه طلاق، به تفصیل توافق شود. دادگاه در این موارد، مصلحت طفل را نیز مد نظر قرار می دهد.
آیا بعد از طلاق توافقی امکان ممنوع الخروجی مرد به دلیل مهریه وجود دارد؟
بله، در صورتی که مرد به تعهدات خود در قبال پرداخت مهریه توافق شده (به خصوص تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی) عمل نکند، زوجه می تواند از طریق مراجع قضایی درخواست ممنوع الخروجی او را مطرح کند. این اقدام معمولاً زمانی صورت می گیرد که امکان وصول مهریه از طرق دیگر فراهم نباشد یا زوج از پرداخت اقساط سرباز زند.